مقاله زیرساختهای دینی اندیشههای اجتماعی ابنخلدون تحت فایل ورد (w

 

  مقاله زیرساخت‌های دینی اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون تحت فایل ورد (word) دارای 20 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله زیرساخت‌های دینی اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله زیرساخت‌های دینی اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
تعریف مفاهیم کلیدی  
معرفت علمی ابن‌خلدون و نسبت آن با مبادی دینی  
پیوستگی نظری دیدگاه‌های ابن‌خلدون با مبانی معرفتی آن  
تکوین اندیشه‌های ابن‌خلدون  
نتیجه گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله زیرساخت‌های دینی اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون تحت فایل ورد (word)

ـ ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه پروین گنابادی. تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،

ـ آرون، ریمون، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران، علمی، چ ششم، 1382

ـ آزاد ارمکی، تقی، جامعه شناسی ابن خلدون، تهران، تبیان، 1376

ـ آزاد ارمکی، تقی، اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، از فارابی تا ابن خلدون، تهران، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، چ دوم، 1376

ـ بعلی، فؤاد، جامعه، دولت و شهرنشینی، تفکر جامعه‌شناختی ابن‌خلدون، ترجمه غلامرضا جمشیدیها، تهران، دانشگاه تهران، 1382

ـ تنهایی، حسین ابوالحسن، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، مشهد، مرندیز، چ چهارم، 1379

ـ توسلی، غلامعباس، نظریه‌های جامعه شناسی (1)، تهران، دانشگاه پیام نور، چ نهم، 1378

ـ توسلی، غلامعباس، نظریه‌های جامعه شناسی، تهران، سمت، چ هفتم، 1379

ـ سلیم، غلامرضا، تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام، تهران، دانشگاه پیام نور، چ هفتم، 1379

ـ شیخ، محمدعلی، پژوهشی در اندیشه‌های ابن خلدون، تهران، دانشگاه شهید بهشتی، چ دوم، 1363

ـ علیزاده، عبدالرضا و دیگران، جامعه شناسی معرفت، جستاری در تبیین رابطه ساخت و کنش اجتماعی و معرفت‌های بشری، تهران، مؤسسه پژوهشی حوزه و دانشگاه، 1383

ـ فراهانی منفرد، مهدی، «دیدگاه معرفت‌شناختی و روش‌شناختی ابن‌خلدون درباره‏ تاریخ»، تاریخ اسلام، ش13، بی‌تا

ـ کوزر، لوئیس، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علمی، چ نهم، 1380

ـ گلور، دیوید، و دیگران، جامعه شناسی معرفت و علم، ترجمه شاپور بهیان و دیگران، تهران، سمت،

ـ لاکوست، ایو، جهان‏بینی ابن خلدون، ترجمه‏ مهدی مظفّری، تهران، دانشگاه تهران،

ـ لوپز، خوزه و اسکات، جان، ساخت نظریه اجتماعی، ترجمه حسین قاضیان، تهران، نی، 1385

ـ مطهری، مرتضی، جامعه و تاریخ، تهران، صدرا، چ هفتم، 1374

ـ مطهری، مرتضی، فطرت، ، تهران، صدرا، چ هفتم، 1374

ـ مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران، حکمت، بی‌تا

ـ مهدی، محسن، فلسفه تاریخ ابن خلدون، ترجمه مجید مسعودی. تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1352

Al-Japi, Mohammad A., Al-Assabiyya and the state in IbnKhaldun’s thought. Beirut, LBN: Dar Attalia publisher,

Al-shaqaa, Mustafa,The Islamic bases in IbnKhaldun’s Thoughts and Theories, Cairo, EGY: Al-Dar Al-Masriah Al- Lubnaniah,

Barbour, I., Religion and Science. San Francisco: Harper,

Borgatta, Edgar, F. & Montgomery, Rhonda, Encyclopedia of Sociology, New York, Second Edition,

Dhaouadi, Mahmoud., “An Investigation into the determinants of IbnKhaldun’sUmran Mind.” Annals of the Arts and social sciences, Monograph 208, Vol. 24,

Katsiaficas, G., Ibnkhaldun: A Dialectical philosopher for the new millennium, perspectives in African philosophy – Addis Ababa: Rodopipublishors,

Kirmani, M. Z., Islamic Science, Moving towards a New Paradigm. London: Mansell Publication,

Kraft, U. Unleasing Creativity. Scientific American Mind, Vol. 16. NO. 2,

Marshal, G., Oxford Dictionary of Sociology: London: Oxford University Press,

Moore, H.C., Images of Development: Egyptian Engineers in Search of Industery. Massachusetts: MIT Press,

Pullan, Wendy, Structure. Campidge: Campidge University Press,

Robert, S., IbnKhaldun. Budapest: AkademiaKiado,

Shaw, Stanford J. & Polk William, Studies on the Civilization of Islam. London, UK: Routledge and Kegan Paul,

Schmidt, N. “IbnKhaldun, historian, Sociologist and Philosopher”, New York,

Sternberg, R. Handbook of Creativity. Campidge, UK: Campidge University Press,

Sternberg, R., Wisdom, Intelligence, and Creativity Stynthesized. UK: Campidge University Press,

Toynbee, Arnold, The Study of History. London, UK: Oxford University Press,

Wallerstein, Immanuel, The End of The World as We Know. University of Minnesota press,

Weinberg, S., Dreams of Final Theory .London: Vintage Books,

Wilson, Edward, Consilience: The Unity of Knowledge. New York: Vintage Books,

چکیده

اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون توجه صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. برداشت‌های صورت گرفته از آرای ابن‌خلدون متفاوت و بعضاً متناقض است. برخی پژوهشگران، رویکرد ابن‌خلدون در طرح موضوعات اجتماعی و پایه گذاری علم عمران را ناشی از گسست وی از منظومه فکری اسلامی می‌دانند. گروهی دیگر، تأملات اجتماعی وی را برخاسته از مبانی معرفت دینی او می‌دانند. عده‌ای نیز در این میان، علل ظهور و افول تمدن اسلامی، ویژگی‌های شخصیتی و گستردگی مطالعات وی را از دغدغه‌های تعیین کننده در رویکرد ابن‌خلدون به طرح موضوعات اجتماعی و تأسیس علم عمران می‌دانند

هدف مقاله توصیفی تحلیلی حاضر، که با استفاده از روش تحقیق کتابخانه‌ای انجام گرفته، بررسی نظری دلالت‌های معرفت شناختی اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون است. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه‌های اجتماعی وی چه نسبتی با مبانی معرفتی دینی او دارد. یافته‌های نظری نشان می‌دهد که اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون و بنیان نهادن علم عمران، تحت تأثیر نگرش‌های اسلامی او بوده است

کلید واژه‌ها: ابن خلدون، اندیشه اجتماعی، جامعه شناسی معرفت، علم عمران

 

مقدمه

توجه خاص ابن‌خلدون به مطالعه تاریخ با نگاهی جامعه شناختی، تأملات وی در تجربیات تاریخی و مبتنی ساختن آن بر اساس سنن و قوانین حاکم بر جامعه، به ویژه تبیین علّی پدیده‌های تاریخی و اجتماعی، وی را در کانون توجه جامعه شناسان و تاریخ دانان قرار داده است. شیوه بیان و روشن‌بینی ابن‌خلدون در تاریخ به حدی است که برخی از صاحب نظران دیدگاه‌های وی را با پاره‌ای از بحث‌های علمی امروز نزدیک می‌دانند . هم چنین، در میان اندیشمندان مختلف، نوعی اجماع عام وجود دارد. مبنی بر این که ابن‌خلدون از اندیشه‌ای بزرگ برخوردار بوده است. به اعتقاد آرنولد توین بی، «ابن‌خلدون گونه‌ای از فلسفه تاریخ را طرح ریزی نموده است که بی هیچ تردیدی در نوع خود مهم‌ترین کاری است که در مقایسه با هر اندیشه‌ای در هر زمان و مکان دیگر انجام پذیرفته است». به علاوه، «مقدمه ابن‌خلدون به لحاظ محتوایی، دارای ساختاری منسجم و از نظر صورت بندی، هرمی شکل است که اندیشه‌ای توسعه یافته، برخوردار از سازمان دهی در فصول، پاراگراف‌ها و در بخش‌های متعدد آن را در بر می‌گیرد

بازخوانی و تحلیل آرای ابن‌خلدون از آن جا ضروری است که می‌توان اثر برجسته وی، یعنی«مقدمه» را به عنوان الگویی جدید از نوآوری فکری در چارچوب مقومات و مبانی فرهنگ اسلامی به حساب آورد که در یکی از مقاطع پرآشوب از تاریخ، در جهان اسلام اتفاق افتاده است. اهمیت خاص این شیوه اندیشه در شرایط کنونی جامعه ایران، که درگیر نظریه پردازی درباره الگوی ایرانی- اسلامی توسعه می‌باشد، امری روشن به نظر می‌رسد. بر این اساس، نویسندگان این مقاله سعی دارند درهم تنیدگی دیدگاه‌های ابن‌خلدون با ساز و کارهای فرهنگی و دینی جهان اسلام را تبیین نمایند. پرسش اصلی مقاله این است که اندیشه‌های اجتماعی ابن‌خلدون چه نسبتی با مبانی معرفتی او دارد

 

تعریف مفاهیم کلیدی

در این جا تعریف مفاهیم چند واژه ضروری است

ساخت: واژه ساخت معادل فارسی کلمه (Structure) در انگلیسی می‌باشد که از کلمه لاتین (struere) به معنای «ساختن» مشتق شده است و در انگلیسی برای ساختن اسم‌هایی به کار می‌رود که بر یک عمل یا فرایند دلالت دارند. «ساخت» یکی از مهم‌ترین و در عین حال مبهم‌ترین مفاهیم در علوم اجتماعی است . بنابر تعریف، «ساخت یک فراورده ذهنی است که بر اساس روابط انتزاعی مستخرج از واقعیت پدید می‌آید.» به عبارت روشن تر، «از مشاهده واقعیت موجود، عناصری استخراج می‌شود که به کمک آنها می‌توان به صورت انتزاعی نظامی از نسبت‌ها را ساخت و آن گاه معلوم کرد که آیا نظام ساخته شده با واقعیات مورد نظر در مشاهدات گوناگون منطبق است، یا خیر»؟ «ساخت، آن چیزی است که از تعدادی از اجزا تشکیل شده است که به ترتیب خاصی در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. هم چنین، به روش سازماندهی اجزا به گونه‌ای که در پی آن یک کل تشکیل گردد، ساخت گفته می‌شود.» در واقع، ساخت یک مجموعه سیستمی، شامل عناصری است که در اصطلاح به آنها «اجزای» می‌گوییم. اجزاء عناصری هستند که در یک رابطه مجموعه‌ای قرار می‌گیرند و تشکیل یک کلیت، تمامیت و یا یک جامعیت را می‌دهند

جامعه شناسی معرفت: جامعه شناسی معرفت به عنوان یکی از حوزه‌های جامعه‌شناسی، با خاستگاه‌های اجتماعی و گروهی اندیشه‌ها و افکار سروکار دارد و شامل همه عرصه‌های اندیشه (معرفت، افکار، نظریه‌ها و شیوه‌های اندیشه) است. هم چنین، جامعه شناسی معرفت به دنبال فهم این مسئله است که چگونه ساحت‌های اندیشه با نیروهای سیاسی و اجتماعی خاص سروکار دارند و اینکه چگونه حیات ذهنی یک گروه از افراد در بطن نهادها و گروه‌هایی که در آنها زندگی می‌کنند و فعالیت دارند، شکل می‌گیرد. از نظر ماکس شلر، موضوع جامعه شناسی معرفت، بررسی روابط و پیوندهای میان انواع زندگی اجتماعی و اقسام گوناگون معرفت هاست

معرفت پوزیتیویستی: اصطلاح پوزیتیویسم یا مثبت گرایی به معنی واقعی، مثبت و صریح می‌باشد و امور محقق، یعنی امور مشهود و محسوس که وجود آنها منوط به فرض و خیال نباشد، از مصادیق آن است. در مکتب مثبت گرایی، تنها امور حقیقی و قابل اثبات یعنی پدیده‌های مشهود، محسوس و مورد اتفاق عموم است که قابل شناخت محسوب می‌شود. تجربه و مشاهده، طریق رسیدن به این شناخت است. هم چنین، پوزیتیویسم، یک نوع فلسفه علم است که سنت تجربه گرایی را با خود به همراه دارد و ضمن نفی تأملات متافیزیکی، از نفوذ به ماهیت‌های درونی یا طبیعت (ذات) اشیاء به دور است

علم عمران: علم عمران، ناظر بر اصول و ماهیت پدیده هاست و محتاج علم تاریخ است. هدف علم عمران، تحقیق در ماهیت، اسباب و علل اجتماع انسانی است که از طریق آشکار سازی جنبه‌های باطنی وقایع ظاهری، تاریخ امکان پذیر می‌شود. علم عمران، به تعبیر ابن خلدون، علم مطالعه جامعه در اشکال و صور گوناگون است

اندیشه اجتماعی: اندیشه اجتماعی عبارت است از«مطالعه و توجه به ارتباط منطقی و درونی امور که در مقایسه با جامعه شناسی، به عنوان مطالعه منظم و علمی جامعه در دوران جدید، حیطه عملکرد وسیع تری را در بر می‌گیرد و حوزه‌هایی همچون فلسفه اجتماعی، مطالعات فرهنگی، تاریخ و تاریخ نگاری، فلسفه سیاسی و مطالعات سیاسی و مباحث اقتصادی را شامل می‌شود.»

معرفت علمی ابن‌خلدون و نسبت آن با مبادی دینی

 

کلمات کلیدی :

مقاله بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام تحت فایل ورد (word) دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
قلمرو بحث  
مفهوم جامع عدالت  
عدالت به حمل اولی ذاتی  
عدالت به حمل شایع صناعی  
اصول عدالت شکلی  
اصول عدالت صیانتی  
اصول عدالت کیفری  
اصول عدالت توزیعی  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله بررسی جامع مفهوم عدالت از دیدگاه اسلام تحت فایل ورد (word)

ـ شریف رضی، نهج البلاغه، کتاب 53، تصحیح صبحی صالح، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، 1967
ـ صدوق، محمدبن ‌علی، معانی الاخبار، تهران، مکتبه‌الصدوق، 1379 ق
ـ طباطبائی حکیم، سیدمحسن، مستمسک العروه الوثقی، نجف، مطبعه الآداب، ط.الرابعه، 1391ق
ـ طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ط.الثانیه، 1974
ـ طوسی، محمدبن‌ الحسن، تفسیر تبیان، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1969 ق
ـ کلینی، محمدبن‌ یعقوب، الاصول من الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ط.الثالثه، ج الثانی
ـ ملّا صدرا، منطق نوین، ترجمه و شرح دکتر عبدالمحسن مشکوهالدینی، تهران، مؤسسه انتشارات آگاه، 1360
ـ نراقی، محمدمهدی، جامع السعادات، تصحیح محمد کلانتر، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، ط.الرابعه، بی‌تا
-Andrew Levine, Engaging Political Philosophy, From Hobbes to Rawls, Oxford, Blackwell Publishers,
-Aristotle, ‘Politics’, in Jonathan Barnes (ed.), The Complete Works of Aristotle, The Revised Oxford Translation, Vol. 2, Princeton: Princeton University Press, 1984, Book III, 1980a
-David D. Raphael, Concepts of Justice, Oxford, Oxford University Press,
-David D. Raphael, Justice and Liberty, London, TheAthlone Press,
-David Miller, Social Justice, Oxford, Oxford University Press,
-Guillermo O’Donnell, ‘Why the Rule of Law Matters’, Journal of Democracy, Vol. 15, No. 4 Oct.,
-Hans Kelsen, What is justice Justice, Law, and Politics in the Mirror of Science, Berkeley and Los Angeles: University of California Press,
-James P. Sterba, ‘Recent Work on Alternative Conceptions of Justice’, American Philosophical Quarterly, Vol. 23, No. 1 Jan.,
-Marx and Engels, Selected Works in one volume, New York
-Plato, ‘On Justice’, in John Cooper and D. S. Hutchinson (eds.), Plato, Complete Works, Campidge, Hackett Publishing Company,
-R. M. Hare, ‘Justice and Equality’, in J. Arthur and W. Shaw (eds.), Justice and Economic Distribution, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall,
-Ronald Dworkin, ‘Comment of Narveson: In Defense of Equality’, Social Philosophy and Policy, Vol. 1, Issue 1, Autumn

 

چکیده

برقراری عدالت در جامعه اسلامی، که شامل امنیت و رفاه اساسی نیز می‌شود، در کنار رشد اقتصادی جامعه اسلامی و تأمین زمینه‌های رشد معنوی برای آحاد شهروندان، وظیفه‌ای کلیدی برای دولت اسلامی می‌باشد. هرچند بحث عدالت، در جامعه اسلامی، از جمله بحث های رایج است، اما ‌تاکنون در زمینه مفهوم روشن و اصول عدالت، کمتر تحقیق جامعی صورت گرفته است

قلمرو کاوش مقاله حاضر، محدود به چیستی و ماهیت عدالت در میان انسان‌ها و برشمردن اصول عدالت از منظر قرآن و سنت می‌باشد. بدین‌منظور، عدالت به حمل اولی‌ذاتی و به حمل شایع‌صناعی تعریف می‌شود. جزء مشترک همه مصادیق عدالت، جانب‌نداری و حکومت قانون است. علاوه بر این،‌ انوع عدالت، یعنی عدالت صیانتی، کیفری و توزیعی، دارای جزیی اختصاصی نیز می‌باشد که آن را از سایر انواع آن متمایز می‌نماید. این مقاله به شرح و شمارش اصول این سه نوع عدالت می‌پردازد

کلید واژه‌ها: عدالت، عدالت شکلی، عدالت محتوایی، رقابت سیاسی، تأمین‌اجتماعی، حکومت قانون

 

 

مقدمه

بی تردید، برقراری عدالت در جامعه اسلامی (که بنابر تعریف این مقاله شامل امنیت و رفاه اساسی نیز می‌شود)، در کنار رشد اقتصادی جامعه اسلامی و تأمین زمینه‌های رشد معنوی برای آحاد شهروندان، وظیفه‌ای کلیدی برای دولت اسلامی می‌باشد. این نکته، ما را به تأمل درباره عدالت وا می‌دارد، مفهوم و اصول آن را مورد بررسی قرار دهیم، زیرا به رغم اینکه سخن از ارزش و اهمیت والای عدالت و جای‌داشتن آن در رأس وظایف دولت دینی، سکه رایج جامعه اسلامی است، تاکنون در زمینه روشن‌نمودن مفهوم و اصول عدالت، کمتر تحقیق جامعی صورت گرفته است. نخستین گام در جهت تحقق عدالت در جامعه اسلامی این است که روشن شود تکالیفی را که عدالت به عهده دولت دینی می‌نهد، کدام‌اند. مقاله حاضر به منظور بررسی جامع مفهوم عدالت و بیان اصول آن، که باید راهنمای تمامی اقدامات سیاسی ـ اجتماعی در یک جامعه دینی باشند، نگاشته شده است. اصول عدالت باید در موارد ذیل بر تصمیم‌گیری‌ها حاکم باشد: تدوین قانون اساسی، تعیین سیاست‌های کلی، تصویب قوانین عادی و انتخاب کارگزاران حکومتی

 

 

قلمرو بحث

هر نظریه عدالت باید عدالت را از چند جنبه مورد کاوش قرار دهد. این جنبه‌ها عبارت‌اند از: چرایی یا ضرورت، چیستی یا ماهیت، کجایی یا مرتبت و چگونگی یا وسیلت. چنانچه بخواهیم بررسی جنبه‌های گوناگون ضروری برای نظریه‌پردازی عدالت را در چند پرسش خلاصه نماییم، مجموعه سؤالات ذیل، مناسب به نظر می‌رسند

(1) آیا ضرورتی در توسل به مفهوم و اصول عدالت برای سازماندهی زندگی اجتماعی وجود دارد؟

(2) مفهوم عدالت چیست و اصول آن کدام‌اند؟

(3) جایگاه عدالت در میان سلسله ارزش‌های اخلاقی اجتماعی و فردی کجاست؟

(4) چگونه می‌توان اصول عدالت را در جامعه پیاده نمود؟

این مقاله، نه در صدد ارائه یک نظریه عدالت، که در پی بررسی مفهوم و اصول عدالت از راه پاسخ‌گویی به پرسش دوم می‌باشد. قلمرو کاوش این نوشته، محدود به چیستی و ماهیت و عدالت در میان انسان‌ها می‌باشد. هدف از نگارش این مقاله این است که به صورتی روشن و جامع، مفهوم عدالت را شرح داده و اصول آن را بیان نماید

این نوشته به بررسی مفهوم‌سازی کتاب و سنت در زمینه‌ی عدالت اختصاص دارد. توضیح اینکه، اختلاف نظر بر سر تعریف عدالت، آن قدر گسترده و عمیق است که برخی از پژوهشگران، این‌گونه اظهار نظر کرده‌اند: درحالی که آرمان عدالت شناخته شده است، معنا و مفهوم عدالت، پیچیده و دارای عناصری می‌باشد. به همین دلیل است که نمی‌توان تعریفی از عدالت به طور مطلق ارائه داد. آنچه قابل ارائه است، منحصر در توضیح مفهوم عدالت در نظر این یا آن متفکر و یا این یا آن مکتب می‌باشد. به نظر می‌رسد، هر نظریه عدالت دارای یک آرمان نهایی سیاسی است که بر پایه آن، مفهوم عدالت تعیین می‌شود. در هر مکتب، یک ارزش اخلاقی وجود دارد که در درجه‌بندی ارزش‌ها در بالای فهرست جای می‌گیرد و در واقع، هدف نهایی برای سایر ارزش‌ها می‌باشد. پس از تعیین هدف نهایی یک مکتب، رسم بر آن است که واژه جذاب «عدالت» برای توصیف نظم اجتماعی و ترتیبات سیاسی معینی، که هدف مورد نظر را عملی می‌سازد، به کار گرفته شود. به این دلیل است که برخی، عدالت را به حق برخورداری از مالکیت خصوصی، برخی دیگر به دسته‌ای از آزادی‌های برابر، برابری فرصت‌ها و تأمین رفاه اساسی تعریف می‌کنند. تعریف عدالت به حق برابری خودسازی و رشد فضایل انسانی نیز از دیگر تعاریفی است که از سوی صاحب‌نظران مطرح گردیده است

 

 

مفهوم جامع عدالت

بررسی جامع مفهوم عدالت, تنها از راه شرح معنای عدالت به حمل اولی ذاتی و نیز به حمل شایع صناعی امکان‌پذیر است. غفلت از هر یک از این دو نوع حمل و یا تمییزندادن میان این دو، می‌تواند موجب سردر گمی در بحث شود. برای درک درست مفهوم عدالت، نخست باید بدانیم به هنگام کاربرد واژه عدالت، چه معنایی را در ذهن خود تصور می‌کنیم (حمل اولی‌ذاتی). سپس باید بررسی نمود، چه افعال یا وضعیت‌هایی را می‌توان، یا باید به عنوان مصادیق معنایی که از عدالت تصور می‌کنیم، قرار داد (حمل شایع‌صناعی)

پیش از بررسی معنای عدالت، خواه به حمل اولی‌ذاتی و خواه به حمل شایع‌صناعی، بجاست رابطه واژه «عدل» را با واژه «عادل» روشن نماییم. به نظر می‌رسد این صفتِ عادل است که باید بر حسب مفهوم عدل یا عدالت تعریف شود و نه برعکس. این دیدگاه در نقطه مقابل دیدگاه افلاطون (427 تا 347 پیش از میلاد) قرار دارد که به هیچ وجه ملاک مستقلی را برای ارزیابی عمل عدالت به دست نمی‌دهد. به جای ارائه ملاک عدالت یک عمل، افلاطون فرد عادل را تعریف می‌کند و آنگاه این‌گونه مطرح می‌کند: هر چه فرد عادل انجام دهد، عدالت خواهد بود. عمل فرد عادل، یعنی کسی که احساساتش تحت کنترل عقلش قرار گرفته است، تعیین می‌کند چه کاری عدالت می‌باشد. موضوع مستقیم و مستقل واژه «عدل» یا «عدالت»، فعل یا وضعیتی معین است؛ مثلاً، گفته می‌شود: عدالت عبارت است از «فعل» رعایت حقوق دیگران و یا اینکه گفته می‌شود: برقراری «وضعیت» برابری میان افراد، عین عدالت است. آنگاه، واژه «عادل» یا «عادلانه» برای توصیف فرد، قانون، حکومت (و ارکان حکومتی) و جامعه به کار گرفته می‌شود؛ برای مثال، گفته می‌شود: فلان فرد، عادل است و یا فلان قانون، عادلانه می‌باشد

به عبارت دیگر، برای بررسی مفهوم عدالت، باید در آغاز، «فعل»ها یا «وضعیت»هایی را که موصوف به عدل می‌شوند تعیین نمود. سپس بر حسب مفهوم عدل، فرد عادل، قانون عادلانه، حکومت عادل و جامعه عادل را تعریف نمود؛

(1) «فرد عادل» یعنی: انجام‌دهنده مجموعه افعال عدل، و یا برقرارکننده وضعیت عدالت؛

(2) «قانون عادلانه» یعنی: قانونی که فعل عدل را تجویز می‌نماید و یا از وضعیت عدالت حمایت می‌کند؛

(3) «حکومت عادل» یعنی: حکومتی که سازمان‌های آن انجام‌دهنده مجموعه افعال عدل و یا برقرارکننده وضعیت عدالت در جامعه باشند؛

(4) «جامعه عادل» یعنی: جامعه‌ای که در آن، افعال عدل رواج داشته باشد و یا وضعیت عدالت در آن تثبیت شده باشد

در تمامی مواردِ کاربرد واژه «عادل» و «عادلانه»، نکته کلیدی، فهم دقیق «کار» یا «وضعیت» عدل است. در ذیل، با لحاظ نکته یادشده، به ترتیب، عدالت به حمل اولی ذاتی و حمل‌شایع صناعی, مورد تعریف و شرح قرار خواهد گرفت

عدالت به حمل اولی ذاتی

به منظور تعریف عدالت به حمل اولی ذاتی و اینکه واژه «عدالت» به چه معنا می‌باشد (صرف نظر از اینکه مصادیق آن کدام‌اند)، نخست باید سرشت مفهوم عدالت را مورد توجه قرار داد. عدالت یک مفهوم ارزشی ـ نه یک مفهوم گزارشی ـ می‌باشد. همچنین، عدالت بار ارزشی مثبت و تأییدکننده را به موضوعش منتقل می‌کند؛ بنابراین، عدالت یک مفهوم ارزشی مثبت است. عدالت، به عنوان یک مفهوم ارزشی، گاهی دارای معنایی عام می‌باشد و گاهی دارای معنایی خاص. از این‌رو، به حمل اولی ذاتی، با دو مفهوم برای عدالت روبه‌رو هستیم: 1 عدالت به عنوان یک مفهوم ارزشی مثبت عام. و 2 عدالت به عنوان یک مفهوم ارزشی مثبت خاص

عدالت به عنوان یک مفهوم ارزشی مثبت عام، هم برای ارزش‌گذاری روی کاری که تنها مربوط به انجام‌دهنده آن می‌شود، هم برای ارزش‌گذاری روی کاری که در رابطه انسان و خدای متعال تحقق پیدا می‌کند و هم برای ارزش‌گذاری روی کاری که در روابط اجتماعی انسان‌ها با یکدیگر به وجود می‌آید، به کار می‌رود. در این استعمال، عدالت با درستکاری و تقوا مترادف است. در میان فقهای امامیه، در تعریف عدالتْ دو رویکرد متفاوت یافت می‌شود که در مورد هر دو، ادعای شهرت‌فتوایی شده است. این دو تعریف، منعکس‌کننده تمامی فتاوای فقهی امامیه درباره مفهوم عدالت می‌باشد: عدالت به حمل اولی ذاتی و به عنوان یک مفهوم ارزشی مثبت عام، عبارت است از

1 «صفتی» راسخ در نفس که به موجب آن، فردِ دارای آن صفت، تمامی کارهای درست را انجام و از تمامی کارهای نادرست پرهیز می‌نماید؛ و بنابر تعریفی دیگر، عبارت است از

2 «ترک» گناهان کبیره

در هر دو صورت، عدالت یک مفهوم ارزشی مثبت عام بوده و به معنای «درستکاری» یا «صفت وادارکننده به درستکاری» است؛ به دیگر سخن، به موجب اصطلاح فقهی، عدالتْ با واژه «تقوا» مترادف است و چنانچه در یک تعریف شرح‌اللفظی بخواهیم عدالت را توضیح دهیم، باید بگوییم: عدالت یعنی «درست و الزامی»؛ و فرد عادل یعنی فردی که تمامی کارهای درست و الزامی را انجام داده و تمامی کارهای نادرست و ضروری‌الترک را ترک می‌کند؛ به عبارت دیگر، فرد عادل یعنی رعایت‌کننده تمامی تکالیف الزامی. در رویکرد فقهی، پس از تعریف عدالت، باید فهرستی از کارهای واجب و حرام را تهیه نمود تا با رعایت تمامی آنها، عنوان «درستکاری» و «پرهیزگاری» تحقق یابد

به نظر می‌رسد، هر چند اصطلاح فقهی درباره عدالت، دارای مستنداتی در احادیث شریف می‌باشد، اما نباید تعریف عدالت به رعایت تقوا و پرهیزگاری، ما را از تأمل روی عدالت به عنوان یک مفهوم ارزشی خاص، که در قرآن کریم و بسیاری از احادیث شریف ارائه شده است، باز دارد. با مروری بر موارد کاربرد واژگانی همچون «جور»، «ظلم»، «بغی»، «عدل»، و «قسط» در قرآن کریم، می‌توان با اطمینانْ اظهار نظر کرد که قرآن کریم (و نیز بسیاری از احادیث شریف)، عدالت را به معنای یک واژه ارزشی خاص، که در روابط اجتماعی انسان‌ها معنا پیدا کرده و تکلیفی معین را بیان نموده است، به کار برده

بنابراین، عدالت به حمل اولی ذاتی و به عنوان یک مفهوم ارزشی مثبت خاص، عبارت است از: درست یا خوب، الزامی، قراردارنده در رابطه با فرد یا افرادی معین، اعطا‌کننده یک سود یا زحمت و یا درد به آن فرد یا افراد معین، اجبار‌پذیر و قابل پی‌گیری توسط آن فرد یا افراد معین در صورت کوتاهی فرد مکلف در انجام عمل درست یا برقراری وضعیت خوب

به دیگر سخن، به هنگام توصیف یک فعل و یا وضعیت به عدالت، واژه «عدالت»، به عنوان یک مفهوم ارزشی خاص، عناصری را در خود جای می‌دهد که روی هم‌رفته، فعل یا وضعیت مورد نظر را ارزش‌گذاری نموده و بر آن حمل می‌شوند. در ذیل، عناصر اخذشده در معنای عدالت به حمل اولی ذاتی، به طور جداگانه تبیین می‌شوند
1 فعل یا وضعیت موصوف به عدالت، «درست» یا «خوب» است. همچنان‌که اشاره شد، عدالت یک واژه ارزشی است و درست‌بودن یک کار و یا خوب‌بودن یک وضعیت را تأیید می‌نماید. هنگامی که عملی را به عدل توصیف می‌کنیم، منظورمان در وهله نخست، این است که عمل مزبور درست و بجاست، هرچند به شکل خاصی درست و بجاست. در قرآن کریم، واژگان «عدل» و «قسط» همواره با بار ارزشی مثبت و مطلوب به کار رفته‌اند. گفتنی است، واژه دیگری که در احادیث شریف، همانند عدل و قسط با بار ارزشی مثبت به کار رفته است، واژه «انصاف» است. عدل، قسط و انصاف همگی معانی نزدیک به هم داشته و درستی و بجابودن یک فعل و یا وضعیت را می‌رسانند

2 درستی فعل یا وضعیت موصوف به عدالت، در حد «الزامی» است. واژه «عدل» تنها در جایی به کار می‌رود که آن کارِ درست، الزامی نیز باشد، از این‌رو، کارهایی که درست و شایسته هستند، ولی انجام آنها الزامی نمی‌باشد، از دایره شمول مفهومی عدالت، خارج هستند؛ بنابراین، نمی‌توان کارهای مستحبی، مانند اعطای صدقات مستحبی به محرومان را موضوع عدالت فرض نمود. عدالت بیان می‌کند، کدام کارها ضروری، واجب و تکلیفی الزامی برای افراد هستند. در تمامی مواردی که واژه «عدالت» برای توصیف یک فعل یا وضعیت به کار می‌رود، منظورْ انتقال معنای الزامی به آن فعل یا وضعیت می‌باشد. عدالت بایستنی است و باید آن را برقرار نمود. این ویژگی متمایزکننده عدالت از احسان می‌باشد؛ چه اینکه احسان، هنگامی که در کنار عدالت به کار رود، به تمامی کارهای خوبی که واجب و الزامی نیستند، اشاره دارد، در حالی که عدالت به کارهایی که واجب و الزامی هستند، مربوط می‌شود

3 فعل یا وضعیت موصوف به عدالت «در رابطه با فرد یا افرادی معین» از انسان‌ها قرار دارد؛ از این‌رو، کارهای واجب و الزامی که مربوط به تنظیم رابطه انسان با خود و یا با خداوند متعال می‌شوند، مانند ترک یأس از لطف خداوند متعال، ترک استعمال مواد مخدر در خفا، ترک استماع موسیقی مطرب در تنهایی و ترک صوم بدون تجاهر به آن، همگی از دایره شمول عدالت خارج هستند. عدالت تعیین می‌کند که انسان در رابطه با سایر انسان‌ها چه تکالیف الزامی‌ای دارد. آن دسته از کارهای درست و الزامی که در رابطه با سایر افراد (نه در رابطه با فرد یا افرادی معین) قرار دارند نیز از موضوع عدالت خارج خواهند بود؛ مانند تکلیف اطعام فقرا به عنوان کفاره. هرچند اطعام فقرا به عنوان کفاره، به مقتضای تقوا، واجب و الزامی است، اما به دلیل اینکه در رابطه با افراد معینی قرار نداشته و تعیین افراد دریافت‌کننده به اختیار خود پرداخت‌کننده واگذار شده است، نمی‌توان آن را به عنوان مصداقی از عدالت تلقی نمود. در این موارد، باید واژه عام «تقوا» را برای ارزش‌گذاری عمل مزبور به کار برد. بنابراین، تنها تکالیف الزامی افراد، که در رابطه با فرد یا افراد معینی از انسان‌ها قرار می‌گیرند، مشمول واژه ارزشی خاص عدالت می‌شوند

 

کلمات کلیدی :

تجربیات تدوین شده در زمینه تدریس تحت فایل ورد (word)

 

  تجربیات تدوین شده در زمینه تدریس تحت فایل ورد (word) دارای 61 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تجربیات تدوین شده در زمینه تدریس تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه تجربیات تدوین شده در زمینه تدریس تحت فایل ورد (word)

مقدمه    
نکاتی برای اولین روز تدریس در کلاس    
آشنایی با دانش آموزان    
نحوه تعامل معلّم و والدین    
برگزاری جلسات با اولیای دانش آموزان    
کنار آمدن با والدین بد قلق    
تدریس و امکانات کلاسی    
چگونه از منابع محدود کلاسی بهترین بهره برداری را انجام دهیم    
برنامه ریزی درسی در تدریس    
برنامه ریزی طرح کار    
برقراری آرامش درکلاس درس    
ارتباط با دانش آموزان    
مشکلات ارتباط کلامی با دانش آموزان    
برقراری نظم در کلاس    
بایدها و شایدهای روابط کاری در کلاس درس    
کار کردن به صورت گروهی    
چگونه از معلم یا استاد خود استفاده کنیم    
چگونه ازدیگران کمک بگیریم    
کمک گرفتن از معلمان و اساتید پس ازپایان ترم یا سال تحصیلی    
انواع مساعدت های یک معلم به یک دانش آموز    
مساعدتهای درسی    
مساعدتهای فکری و معنوی    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه تجربیات تدوین شده در زمینه تدریس تحت فایل ورد (word)

* سالی براون، هلن هورن، کارولین ارلام، فیل ریس / مترجم: سعید خاکسار

*براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم

*راه‌های غلبه بر ناکامی  / پدیدآورنده: واحد پژوهش انتشارات هنارس / ناشر: هنارس، عطش – 27 اسفند،

*اعتماد به نفس / پدیدآورنده: باربارا دی آنجلس، هادی ابراهیمی (مترجم)، زهرا جوادی زاده (ویراستار) / ناشر: نسل نو اندیش – 04 مهر،

*اعتماد به نفس برتر / پدیدآورنده: گیل لیندن فیلد، منصور فهیم (مترجم) / ناشر: رهنما – 07 آذر،

*اسرار اعتماد به نفس / پدیدآورنده: دیویدجوزف شوارتز، الهام السادات رضایی (مترجم) / ناشر: استاندارد – 12 بهمن،

*اعتماد به نفس / پدیدآورنده: سامویل اسمایلز، علی دشتی (مترجم)، مهدی ماحوزی (به اهتمام)

 

 

مقدمه

همان طور که می‌دانید، در سیستم نوین تدریس، اگر بخواهید در پوشش تمام زمینه‌های برنامه ی دروس سراسری موفق باشید، برنامه ریزی کامل یک ضرورت محسوب می‌شود. صرف وقت زیادی در این راستا تبدیل به طبیعت دوم شما خواهد شد. البته مواظب باشید که جایی برای مانور نیز باقی بگذارید- آموزگاران موقعی بهترین عملکرد خود را ارائه می‌دهند که واقعاً به موضوع درسی علاقه‌مند باشند و یا برای تفهیم مبحثی که پرداختن به آن، به ویژه در آن روز، حائز اهمیت است، از گوشه و کنار شاهد و مثال می‌آورند. به خود آزادی عمل بدهید تا برنامه ی کاری خود را در جهت واکنش نشان دادن به موضوعات روز تنظیم کنید، و با تلفیق آنچه دانش آموزان باید بیاموزند و آنچه شما به آن علاقه دارید، از کار خود لذت ببرید

نکاتی برای اولین روز تدریس در کلاس

فرصت دومی برای ایجاد اولین برداشت خوب وجود ندارد! برخورد اول با دیگران در هر کاری حائز اهمیت است، به ویژه بادانش آموزان جدید. یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید، «تا کریسمس فرا نرسیده لبخند نزن»، همیشه آسان‌تر است به مرور از خود ملایمت نشان دهید تا این که پس از آگاه شدن کلاس از انعطاف پذیری شما، رفتاری خشک در پیش بگیرید!

1 فراموش نکنید که خودتان را معرفی کنید؛ و در صورت لزوم نام خود را روی تخته سیاه بنویسید

2- انتظار خود از دانش آموزان را به صراحت برایشان بیان کنید؛ مشخص کنید که در کلاس درس چه کارهایی را می‌توانند انجام دهند و چه کارهایی را نمی‌توانند. چند قانون رفتاری ساده وضع کنید و در مورد آن‌ها جدی باشید. می‌توانید از خود دانش آموزان دعوت کنید پیشنهادات خود را در مورد وضع مقررات بیشتر ارائه دهند

3- هرچه سریع‌تر نام دانش آموزان خود را یاد بگیرد؛ دستوری که به طور مستقیم صادر شود،‌ بسیار مؤثر تر واقع می‌شود. کار شما نیز موقعی مؤثر تر واقع می‌شود که هرگز فراموش نکنید کلاس شما از تک تک افراد تشکیل شده است و شما آن‌ها را به عنوان افراد متفاوت می‌شناسید

4کمک کنید دانش آموزان نام یکدیگر را یاد بگیرند؛ البته اگر تاکنون یاد نگرفته‌اند.یک راه این است که آن‌ها را دور هم جمع کنید و از هرکدام بخواهید که بگوید «اسم من (مثلاً) «حسن» است، و این‌ها دوستان من علی، ‌محسن، و … هستند و ببینید چه کسی می‌تواند اسامی بیشتری را به خاطر آورد. این کار به شما نیز در یادگیری نام آن‌ها کمک می‌کند!

5- کمک کنید دانش آموزان با همدیگر آشنا شوند؛ (که این عمل باعث می‌شود شما نیز با آن‌ها آشنا شوید). برای مثال، عبارتی چون «اسم من فرشید است، بهترین چیزی که در دنیا دوست دارم پیتزا است، منفورترین حیوان خانگی برای من عنکبوت است» را بین دانش آموزان کلاس به گردش در آورید

6- دانش آموزان را کاملاً آگاه کنید که در چند هفته آینده به چه کاری مشغول خواهند بود و چرا. آن‌ها را متوجه کنید که چگونه نحوه ی تدریس شما با رئوس مطالب درسی، ‌برنامه‌های آموزشی سراسری و غیره مطابقت خواهد داشت

7- مطمئن شوید آن‌ها روش ارزشیابی شما ر ا می‌دانند. به چه درس‌هایی نمره ی بیشتری تعلق خواهد گرفت و چه درس‌هایی مروری از دروس گذشته است؟ تأکید کنید که ضرورت دارد تکالیف خود را انجام دهند و مسؤولیت پیشرفت کار خود را به عهده گیرند، به خصوص در جایی که ارزشیابی مستمر وجود دارد

8- در چند فصل اول کتاب توانایی شاگردان را در آن درس آزمایش کنید و نتیجه را در برنامه ریزی‌های خود مبنای کار قرار دهید. این کار را یا می‌توانید در قالب امتحان انجام دهید و یا این که از آن‌ها بخواهید مطلبی بنویسند که برای آن‌ها حالتی خصوصی داشته باشد و به شما کمک کند نسبت به آن‌ها شناخت بیشتری پیدا کنید

9- برای آن‌ها توضیح دهید چه منابعی برای استفاده دانش آموزان وجود دارد؛ که می‌توانند مستقیماً به آن دسترسی داشته باشند، و چه منابعی از طریق آموزگار قابل دسترسی است و یا این که در کتابخانه یا مخزن کتاب موجود می‌باشد. شاگردان را تشویق کنید نسبت به اموال کلاس مثل خط کش، پاک کن، و غیره احساس مسؤولیت کنند تا در طول سال با کمبود مواجه نشوند

10- اگر در چند هفته اول هر یک از قوانین رفتاری شما زیر پا گذاشته شد، از خود واکنش قاطعانه نشان دهید. به کلاس ثابت کنید متوجه تمام اتفاقاتی هستید که در کلاس رخ می‌دهد و مایل نیستید هیچ چیزی را نادیده بگیرید. نام دانش آموزی را که کار ناشایستی انجام داده است به زبان آورید، اما شخصیت فردی هر یک از آنان را مدنظر بگیرید و مواظب باشید آنچه می‌گویید تأثیر خیلی شدید روی آن‌ها نگذارد. شاید لازم باشد با دانش آموزانی که اعتماد به نفس ندارند و عصبی هستند، رفتاری محتاطانه داشته باشید. وارد جر و بحث‌ها و مشاجرات نشوید؛ وقتی با شاگردان بیشتر آشنا شدید می‌توانید از خود انعطاف بیشتری نشان دهید

آشنایی با دانش آموزان

 وقتی مردم اسم خود شما را فراموش کردند، آن وقت متوجه می‌شوید که این مسأله چقدر ناراحت کننده است. با صدا کردن مردم با نامشان، پیغامی را که برای آن‌ها دارید، بسیار قوی‌تر و خودمانی تر می‌کنید. البته، اغلب این گونه به نظر می‌رسد که باید در آن واحد اسامی زیادی را به خاطر بسپاریم. توصیه‌های زیر می‌توانند در این مورد برای شما مفید واقع شوند. همیشه با نام‌هایی روبه رو خواهید شد که حفظ کردن آن‌ها خیلی مشکل است، اما این کار ارزش امتحان کردن را دارد. ممکن است شما تنها کسی باشید که می‌تواند چنین نام‌هایی را به خاطر بسپارید

1- اجازه دهید خود دانش آموزان نام خود را تعیین کنند! از آن‌ها بپرسید دوست دارند به چه اسمی نامیده شوند وسعی کنید آن‌ها را با همان اسامی صدا کنید، مگر آن که نام خیلی احمقانه به نظر برسد. ممکن است «محمد حسین دامغانی» دوست نداشته باشد او را محمد دامغانی صدا بزنید، ‌اما سلیم محمد زاده سمنانی بدش نیاید او را سلیم سمنانی خطاب کنید

2- نسبت به اسامی مستعار احتیاط کنید! در مورد اسامی مستعاری که در ظاهر برای ما بی آزار به نظر می‌رسند، اما در هنگام استفاده تمام کلاس را به خنده وامی دارند، احتیاط کنید. بسیار محتمل است بدون آشنایی قبلی و ناآگاهانه از اصطلاح زشتی استفاده کرده باشید!

3- هنگام سؤال کردن از دانش آموزان، آن‌ها را به نام صدا کنید. به خاطر این که بتوانید بعضی از اسامی را یاد بگیرد، نام شاگردانی را که در نظر دارید سؤالات (ساده) خود را از آن‌ها بپرسید، از دفتر کلاس استخراج کنید و به مرور زمان اسامی آن‌ها را به خاطر بسپارید

4- با استفاده از نام دانش آموزان، نقشه ای برای کلاس ترسیم کنید. نقشه ای تهیه کنید که در آن، موقعیت نشستن دانش آموزان مشخص شده باشد، و سعی کنید آن‌ها در چند جلسه ی اول و تا موقعی که بیشتر با آن‌ها آشنا شده‌اید جای خود را عوض نکنند

5- هر اسمی را که می‌آموزید، ‌به کار بگیرید. به محض این که نام چند نفر را یاد گرفتید، ‌هر دفعه با آن‌ها صحبت می‌کنید، نام آن‌ها را بر زبان آورید (البته نگذارید خیال کنند سر به سر آن‌ها می‌گذارید!)

 

کلمات کلیدی :

مقاله اهداف و وظایف کلی دولت در اسلام تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله اهداف و وظایف کلی دولت در اسلام تحت فایل ورد (word) دارای 25 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله اهداف و وظایف کلی دولت در اسلام تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله اهداف و وظایف کلی دولت در اسلام تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
اهداف دولت اسلامی  
1 تکامل همه‌جانبه انسان  
2 عدالت  
3 آزادی  
1 برقراری و استقرار امنیت  
2 آموزش و پرورش همگانی و توسعه فرهنگی  
3 برقراری عدالت اجتماعی  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله اهداف و وظایف کلی دولت در اسلام تحت فایل ورد (word)

- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، تهران، زهد، چ دوم، 1379
ـ نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفر شهیدی، تهران، انقلاب اسلامی، چ هشتم، 1369
ـ نهج‌البلاغه، ترجمه سیدعلینقی فیض‌الاسلام، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا
ـ نهج الفصاحه، ترجمه مرتضی فرید تنکابنی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ شانزدهم، 1385
ـ ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، انقلاب اسلامی، 1371
ـ ابن اثیر، الکامل، ترجمه عباس خلیلی، تهران، شرکت چاپ و  انتشار کتب ایران، بی‌تا
ـ ابن‌خلدون، مقدمه، محمد پروین گنابادی، تهران، بنگاه ترجمه و نشرکتاب، چ چهارم، 1359
ـ جونز، و.ت، خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمه علی رامین، تهران، امیر کبیر، چ دوم، 1371
ـ حرّانی، ابن شعبه تحف العقول، ترجمه احمد جنتی، تهران، امیر کبیر، 1367
ـ امام‌خمینی، تحریر الوسیله، قم، اسماعیلیان، 1390 ق
ـ دهخدا، علی‌اکبر، فرهنگ لغات، مؤسسه دهخدا، نرم‌افزار رایانه‌ای، بی‌تا
ـ روسو، ژان ژاک، قرارداد اجتماعی، ترجمه منوچهر کیا، تهران، گنجینه، چ چهارم، 1369
ـ ملا صدرا، تفسیر القرآن الکریم، به کوشش و تصحیح محمد خواجوی، قم، بیدار، بی‌تا
ـ صدر، محمدباقر، اقتصاد ما، ترجمه محمدکاظم موسوی، قم، جامعه مدرسین، بی‌تا
ـ طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، 1363
ـ طوسی، خواجه نصیرالدین، اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علی‌رضا حیدری، تهران، خوارزمی، 1373
ـ کریشنان، سروپالی، تاریخ فلسفه شرق و غرب، تهران، انقلاب اسلامی، 1367
ـ مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، داراحیاء التراث العربی، چ دوم، 1403 ق
ـ مطهری، مرتضی، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران، صدرا، چ ششم، 1370
ـ مطهری، مرتضی، پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، صدرا، 1374
ـ مطهری، مرتضی، گفتارهای معنوی، تهران، صدرا، چ هشتم، 1368
ـ مطهری، مرتضی، بیست گفتار، تهران، صدرا، چ نهم، 1373
ـ مطهری، مرتضی، بررسی اجمالی مبانی اقتصاد اسلامی، تهران، حکمت، 1403 ق
ـ مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، چ دوم، 1374
ـ مکارم شیرازی، ناصر، خطوط اصلی اقتصاد اسلامی، بی‌جا، هدف، بی‌تا
ـ یوسفی‌راد، مرتضی، اندیشه سیاسی شهید مطهری، قم، بوستان کتاب، 1381
ـ یوسفی‌راد، مرتضی، اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی، قم، بوستان کتاب، 1380
ـ عباسعلی عظیمی، «نقش ولایت فقیه در حفظ ارزش‌ها»، حصول، ش3، سال دوم، بهار 84، ص 118

چکیده

مکتب حیات‌بخش اسلام، بر اساس جهان‌بینی و نگاهی که به انسان و جهان دارد، برای نظام سیاسی و حاکمان جامعه، اهداف و وظایفی در نظر گرفته است، تا بدین سان، نظام سیاسی مورد نظر اسلام، جامعه را به سمت آرمان‌های مطلوب هدایت کند. پرسش اصلی این مقاله این است که «اهداف و وظایف دولت اسلامی کدام‌اند؟» این مقاله با روشی توصیفی و با هدف تبیین اهداف و وظایف دولت اسلامی، درصدد است تا زاویه نگاه اسلام اصیل در زمینه اهداف و وظایف یک دولت را در قبال جامعه روشن کند
حاصل این مقاله اینکه، هدف اساسی اسلام تکامل همه‌جانبه انسان در ابعاد فردی، اجتماعی، مادی و معنوی است و این کمال بدون تحقق عدالت و رهبری صالح در جامعه امکان‌پذیر نیست

کلید واژه‌ها: دولت اسلامی، عدالت، تکامل، آزادی

 

مقدمه

هر نظام سیاسی نگاه مستقل و خاصی به انسان، جهان و جامعه دارد و بر اساس این نگاه، مبانی فکری و فلسفی خود را تحلیل و تنظیم می‌نماید. همین مبانی هستند که اهداف و وظایف هر نظام را تعیین می‌کنند. در نتیجه، نظامات، سیاست‌ها، خط مشی‌ها و رسالتی که برای خود برمی‌گزیند، معمولاً با این اهداف تناسب دارد؛ به همین دلیل، با سایر نظام‌ها در بسیاری از جهات متفاوت هستند. این موضوع درباره اسلام نیز صادق است. اسلام در هدف‌گذاری و تعیین وظایف دولت اسلامی، مبانی اساسی ذیل را مدنظر دارد

1 حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آنِ خداوند متعال است و تشریع نیز به او اختصاص دارد و کل جهان ـ ازجمله انسان ـ تابع اراده تکوینی او می‌باشند؛

2 تشریع الهی از طریق ارسال رسل و انزال کتب صورت می‌گیرد؛

3 عدالت، معیار همه قواعد و نظامات فردی و اجتماعی است؛

4 فقط کسانی حق حاکمیت و ولایت بر انسان را دارند که مؤید به تأییدات الهی باشند و سایرین، طاغوت بوده و انسان، مکلف به اجتناب از تبعیت از آنهاست؛

5 انسان به این جهان آمده تا سیر تکاملی خود را به سوی خدا طی کند. بنابراین، بازگشت همه به سوی خداست و این دنیا مزرعه آخرت است؛

6 به انسان به عنوان موجودی دارای کرامت و در عین حال مسئول نگریسته شده است؛

7 نظام سیاسی، اقتصادی و اجتماعی خود را بر مبنای اصالت فرد و جامعه تعریف و تبیین کرده است؛

8 انسان موجودی مختار است که به او اجازه داده شد، بر سرنوشت خویش حاکم و انتخاب‌گر باشد

با توجه به این مبانی، پرسش اصلی ما این است که اهداف و وظایف اصلی حکومت در اسلام کدام‌اند؟

بر این اساس، دو پرسش فرعی را می‌توان مطرح کرد

ـ اهداف اساسی حکومت در اسلام کدام‌اند؟

ـ وظایف اصلی حکومت اسلامی چه می‌باشند؟

اهداف دولت اسلامی

اسلام، جهان را نظامی قانونمند و هدفمند مبتنی بر اصل «از اویی و به سوی اویی»[0] می‌داند و انسان را نیز جزئی از این نظام هستی تلقی می‌کند که دارای کرامت و شأن فوق‌العاده‌ای است و برای رسیدن به کمال و عبادت خالصانه و آگاهانه خداوند خلق شده است. همه چیز، از جمله نظامات اجتماعی و فردی، اعم از سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و مانند آن، که حکومت و نظام سیاسی نیز جزئی از این نظامات است، بر مبنای همین نگاه تدوین و تنظیم می‌شوند. بر اساس این دیدگاه، حکومتْ ابزاری برای حرکت تکاملی انسان تلقی می‌شود؛ بنابراین، اهداف حکومت نیز باید بر همین مبنا تعریف شوند. بر این اساس، اهداف اساسی حکومت در اسلام را می‌توان در موارد زیر احصا کرد

1 تکامل همه‌جانبه انسان

اولین و مهم‌ترین هدف بعثت انبیا، رشد، کمال و حرکت انسان در هر دو بعد مادی و معنوی به سوی خداوند متعال است؛ پس حاکمیتی که مبتنی بر این آموزه‌ها باشد، باید محوری‌ترین هدف خود را رشد و کمال انسان قرار دهد؛ به‌گونه‌ای که نتیجه قهری برقراری چنین حکومتی، حرکت شتابانِ انسان و جامعه او در همه ابعاد، به سمت توسعه باشد. پس یکی از حقوق مردم بر حکومت، اصلاح و هدایت جامعه آنها در مسیر کمال است؛ از همین‌رو، امام علی† در قضیه جنگ صفین در علت به تأخیر انداختن جنگْ تصریح می‌فرمایند: «آرزو دارم عده‌ای از آنها به ما ملحق شوند و هدایت گردند و در لابه‌لای تاریکی‌ها، نور مرا نگریسته، به سوی من بشتابند».[1]

در خطبه 132 نیز علت جنگ‌ها و درگیری‌های خود را بازسازی و اصلاح در جهان ذکر می‌فرمایند.[2] در این خصوص باید به چند نکته اشاره کرد

الف. کمال انسان بدون وجود حاکمان صالح، امکان‌پذیر نیست: بین برقراری و شکل‌گیری حکومت اسلامی و حرکت رو به کمال جامعه، رابطه متقابل وجود دارد؛ به این معنا که حرکت رو به کمال برای جامعه، جز در سایه حکومت عدل اسلامی محقق نمی‌شود و در مقابل، حکومت عادلانه اسلامی نیز جز زمانی که ارزش‌های اولیه و بنیادین در جامعه، در حال شکوفایی و رشد باشند، برقرار نمی‌شود. امام علی† می‌فرماید: «به درستی که رعیتِ شایسته و نیکوکار، به وسیله امام عادل نجات پیدا می‌کند و رعیت گناهکار، به وسیله امام گناهکار هلاک می‌شود».[3]

تجربه تلخ جامعه اسلامی پس از پیامبر، گواه صادقی بر این امر است که چگونه به دلیل حاکمیت حاکمان ناصالح، حاکمیت الهی از مجرای خود خارج گشت و در مسیری خلاف آنچه خداوند متعال مقرر فرموده بودند، قرار گرفت. ننتیجه آن، افول جامعه و حرکت قهقرایی آن به سمت ضدارزش‌ها و دنیاگرایی بود تا جایی که در زمان خلیفه دوم، ابوسفیان واعظ سپاهیان اسلام می‌شود.[4]

این شرایط، جامعه را به جایی رساند که فرمانداران خلفای دوم و سوم در ملأ عام بدمستی می‌کردند و حتی اصحاب خاص پیامبر نیز قادر به منع آنها نبودند. امام علی† جامعه آن زمان را چنین معرفی می‌فرمایند
جریانی بسیار قوی از دنیاگرایی و مترفان مقدس‌نما در کنار متحجران خشک‌مقدس، که اتفاقاً توسط همان دنیاگرایان تقویت می‌شدند، به عنوان مظهر دین خدا شهرت می‌یافتند. گروهی آشکارا علیه دین شمشیر می‌کشیدند و گروهی دین را وسیله تجارت دنیا قرار دادند و برخی نیز به دلیل دسترسی نداشتن به قدرت، به قناعت و زهد، تظاهر می‌کردند.[5]

با این ترتیب، حکومت صالحان قادر به هدایت جامعه است. امام علی† در این زمینه نیز می‌فرماید
برترین بندگان خدا در پیشگاه او رهبر عادلی است که خودْ هدایت شده و دیگران را هدایت می‌کند، سنت شناخته‌شده را برپا می‌دارد و بدعت ناشناخته را بمیراند. بدترین مردم نزد خدا رهبری ستمگر است که خودْ گمراه و مایه گمراهی دیگران است، که سنت‌های پذیرفته‌شده (ارزش‌های بنیادین جامعه) را بمیراند و بدعت‌های (ضدارزش‌های) ترک‌شده را زنده گرداند.[6]

ب. جامعه‌ای که به سوی کمال حرکت کند، زمینه پذیرش حکومت اسلامی را دارد: کار جامعه اسلامی پس از پیامبرˆ، به دلیل از دست دادن ویژگی‌هایی که با مجاهدت‌های آن بزرگوار به دست آمده بود، به جایی رسید که تحمل حکومت عدل علی† را نداشت و در عوض، قرن‌ها حکومت‌های جور و فساد بنی‌امیه و بنی‌عباس را پذیرا شدند و در شهادت حسین‌بن‌علی‡، در عین آگاهی از حقانیت، عظمت و شخصیت او، شرکت کردند. چنین وضعیتی را امام علی† پیش‌بینی کرده بودند

به خدا سوگند، اگر در پیروی از حکومت و امام (خود) اخلاص نداشته باشید، خدا دولت اسلام را از شما خواهد گرفت، که هرگز به شما باز نخواهد گردانید و دست دیگران قرار خواهد گرفت.[7]
با وجود تلاش 23 ساله پیامبر برای از بین بردن تعصبات قومی و عصبیت جاهلی، این مسائل دوباره در طول خلافت خلفای دوم و سوم آشکار شدند و این حرکت خزنده، در زمان بنی‌امیه به اوج خود رسید
پس می‌توان گفت رابطه تکامل جامعه با حکومت اسلامی، رابطه‌ای هم‌سو است؛ هرقدر جامعه کامل‌تر باشد، زمینه اجرای مقررات اسلام در آن فراهم‌تر می‌شود و هر قدر حاکمیت مقررات اسلامی و حکومت صالحان، استمرار بیشتری داشته باشد، سرعت حرکت جامعه بیشتر خواهد شد. شکل زیر گویای این رابطه است

حرکت جامعه

حرکت روبه کمال

حاکمیت اسلام

سیزده سال طول کشید تا جامعه تربیت‌شده پیامبر، آمادگی پذیرش حاکمیت عدل اسلامی را پیدا کند؛ بنابراین یک جامعه رو به کمال و سالم می‌تواند، رسالت یک حکومت اسلامی را بر دوش گیرد

2 عدالت

الف. مفهوم عدالت و نگاه اندیشمندان به آن: عدالت، به معنای مساوات است؛ به عبارت دیگر «اعطای کل ذی‌حق حقه»؛ به هر کس به میزان لیاقت و حقش عطا شود.[8] این مفهوم مقدس، همواره مورد توجه حکما و فلاسفه، به ویژه آنان که در حوزه سیاست قلم‌فرسایی کردند، بوده است؛ برای مثال، افلاطون آن را سنگ زیرین فضایل، هماهنگ‌کننده اجزای سه‌گانه مدینه و موجب یگانگی و اعتدال آنها تلقی می‌کرد.[9]
در واقع، عدالت از نظر فلاسفه و حقوق‌دانان بشری، یکی از قواعد حقوق طبیعی تلقی شده است، اما هر مکتب و مشرب فکری، با توجه به جهان‌بینی و شناخت خود از جهان و انسان، تعریف و مصادیق خاصی را برای عدالت مطرح ساخته است. ارسطو آن را یکی از اهداف استقرار حکومت بیان می‌کند. از نظر او، عدالت تنها اصلی است که نظم را در جامعه سیاسی مستقر می‌سازد، ولی این نگرش به عدالت، مانع از این نشد که انسان‌ها را متفاوت ببیند و برخی از انسان‌ها را به حکم طبیعت، سزاوار بردگی بداند.[10]و[11]
مونتسکیو نیز در عین ارج نهادن به عدالت و طبیعی دانستن آن و با وجود اینکه بردگی را ماهیتاً امری ناپسند می‌دانست، اما معتقد بود مردم مناطق گرمسیری، به دلیل شرایط اقلیمی خود می‌توانند به بردگی گرفته شوند و بردگی آنها خلاف موازین عقل نیست.[12] ژان ژاک روسو نیز زمانی عدالت را مؤثر می‌دانست که مجازات یا پاداشی به همراه داشته باشد؛ در غیر این‌صورت، به نفع ظالمان و به ضرر نیکوکاران است.[13] حال، این چگونه عدالتی است که می‌تواند به نفع ظالمان باشد؟! که این مسئله جای تأمل بسیاری دارد

به این ترتیب، تفاوت میان نگرش‌ها و دیدگاه‌ها در مفهوم و بسیاری مصادیق عدالت روشن است؛ از این‌رو، در مکتب حیات‌بخش اسلام، عدالت هم جایگاه خاص و هم مفهوم و مصادیق مخصوص به خود دارد
ب. عدالت، هدف برقراری حکومت اسلامی: حکومت اسلامی یکی دیگر از اهداف عالیه خود را برقراری عدالت در جامعه می‌داند. از دیدگاه اسلام، ارسال رسل انزال کتب برای برقراری قسط و عدل بوده است. قرآن کریم می‌فرماید
لَقَد اَرسَلنارُسُلَنَا بِالبَینَاتِ وَاَنزَلنَا مَعَهُمُ الکتَابَ وَالمِیزَانَ لِیقُومَ النَّآسُ بِالقِسط (حدید: 25)؛ به راستی، [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو فرستادیم تا مردم به انصاف برخیزند
عدالت اگرچه خود یک ارزش است، اما به‌گونه‌ای بر جامعه تأثیر دارد که رواج و نهادینه شدن بسیاری از ارزش‌های دیگر را به خود متکی کرده است. جامعه متکی بر روابط ظالمانه، انسجام و هماهنگی خود را از دست داده و به جنگ داخلی می‌انجامد. امام علی† به یکی از فرماندارانش می‌فرماید: «عدالت را بگستران و از ستمکاری پرهیز کن، که ستمْ رعیت را به آوارگی کشاند و بیدادگری، به مبارزه با شمشیر می‌انجامد».[14]
از دیدگاه اسلام، عدالت اکمل فضایل و تنها عامل حفظ نظام است و مقتضای اتحاد اجتماعی است.[15] خواجه نصیرالدین طوسی معتقد است

بر پادشاه واجب است، در حال رعیت نظر کند و بر حفظ قوانین معدلت توفر نماید؛ چه قوام مملکت به معدلت بود.[16]

در حقیقت، عدالت به عنوان فلسفه اجتماعی اسلام مطرح است؛[17] به همین دلیل، عامل بقای نظام اجتماعی اسلام به شمار می‌آید. قرآن کریم می‌فرماید: «وَمَاکانَ رَبُک لِیهلِک القُری وَأَهلِهَا مُصلِحُون» (هود: 117)
در تفسیر این آیه، استاد مطهری معتقدند: خداوند مردم را اگر از نظر روابط و حقوق اجتماعی عادل باشند، به سبب کفر و شرک هلاک نمی‌کند.[18]

در اینجا لازم است، به چند نکته اشاره کنیم

ـ دولت اسلامی باید دو کار اساسی انجام دهد؛ اول اینکه مفهوم و مصادیق عدالت را از طریق تشریع مقررات تعیین کند و در مرحله بعد، چنین مقرراتی را قاطعانه اجرا کند

ـ عدالت، زمینه‌ساز هدایت و رشد فضایل و اخلاقی در جامعه است و اصولاً بین سه عامل حاکمان صالح، کمال انسان و عدالت نمی‌توان تفکیک قایل شد و هر سه مکمل هم هستند. همان‌گونه که پیش‌تر نیز گفتیم، امام علی† فرمودند: جامعه نیکوکار به وسیله امام عادل، نجات پیدا می‌کند؛[19] به عبارت دیگر، حاکمان صالح در بستری از عدالت، قادر به تربیت جامعه و پیش بردن آن به سمت کمال هستند

کمال وتوسعه‌یافتگی مادی و معنوی

حاکمان صالح حرکت تکاملی

عدالت

پذیرش عدالت در جامعه نیز زمانی امکان‌پذیر است که جامعه ظرفیت لازم را برای اعمال آن داشته باشد و این ظرفیت به دلیل نهادینه شدن فضایل اخلاقی و رشد آگاهی‌ها، و در یک کلام، حرکت رو به کمال ایجاد می‌شود، در غیر این صورت، عادلانه‌ترین حکومت‌ها دوام نخواهند آورد. مثال بارز آن، حکومتِ کوتاه امام علی† است. به همین دلیل، جامعه نیکوکار است که به وسیله امام عادل هدایت می‌شود و چنانچه جامعه فاقد چنین ویژگی‌ایی باشد، حتی علی‌بن ابی‌طالب† نیز نمی‌تواند در هدایت آنها موفق باشد. شکایت‌ها و گلایه‌های آن بزرگوار از مردم زمانش، همگی نشان از این امر دارد. همین جامعه نیز به نوبه خود، به وسیله حاکمان ناصالح و زورگو به مهالک سقوط خواهد افتاد

در دیدگاه اسلام، عدالت جزئی از علل قوانین و مقررات به شمار می‌آید که باید در وضع قواعد موضوعه، مد نظر قرار گیرد.[20] امام علی† در این زمینه می‌فرمایند: «عدالت سائس، و اداره‌کننده عموم است و چیزی است که باید مبنای زندگی عمومی و اساس مقررات قرار گیرد».[21]

3 آزادی

 

کلمات کلیدی :

تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» تحت فایل

 

  تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» تحت فایل ورد (word) دارای 45 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» تحت فایل ورد (word)

چکیده    
مقدمه    
1 بردگى در جاهلیت    
1 – 1 اسباب وعوامل بردگى در جاهلیت    
1 – 1 – 1 اسارت در جنگ    
1 – 1 – 2 تجارت    
1 – 1 – 3 فقر    
1 – 1 – 4 بدهکارى    
1 – 1 – 5 سرقت (آدم ربایى)    
1 – 2 رفتار با بردگان درجاهلیت    
1 – 2 – 1 جایگاه اجتماعى بردگان    
1 – 2 – 2 نقش بردگان در اقتصاد    
تجارت    
کشاورزى    
چوپانى    
صنعت    
1 – 2 – 3 استفاده نظامى از بردگان    
1 – 2 – 4 سوءاستفاده جنسى از بردگان    
1 2 5 تنبیه و شکنجه بردگان    
1 – 2 – 6 آزاد کردن بردگان در عصر جاهلى    
1 – 2 – 7 «ولاء» و گونه هاى آن در عصر جاهلى    
1 ولاء رق    
2 ولاء عتق    
2 بردگى از نظر اسلام    
2ـ1 موانع لغو دفعى بردگى    
2 2 اقدامات رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در حذف نظام برده دارى    
2 2 1 مبارزه بنیادین با برده دارى    
2 2 2 محدود کردن اسباب و عوامل بردگى    
2 2 3 گشودن درهاى آزادى به روى بردگان (عتق)    
2 2 4 شیوه اسلامى بهترین راه کار در امر بردگى    
الف) آزادى مطلق    
ب) آزادى مشروط    
ج) اعدام و قتل همه اسرا در همه موارد    
د) نگهدارى اسیران در زندان ها    
ه ) بردگى خصوصى با مدت معین    
و) بردگى خصوصى بى مدت    
2 2 5 مقابله به مثل و مجازات کفار حربى    
نتیجه    
کتاب نامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه تحقیق بردگان از جاهلیت تا اسلام «تحلیل و بررسى تاریخى» تحت فایل ورد (word)

1 قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازى

2 نهج البلاغه، ترجمه وتحقیق محمددشتى

3 ابطحى، سید محمدعلى موحد، تهذیب المقال، قم، ابطحى، 1412ق

4 ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، دار احیاء الکتب العربیه، 1378ق

5 ابن اثیر جزرى، محمد، النهایه فى غریب الحدیث و الأثر، تحقیق طاهر احمد زاوى و;، چاپ چهارم: قم، اسماعیلیان، 1364

6 ابن الاثیر، اسدالغابه فى معرفه الصحابه، بیروت، دار المعرفه، ]بى تا[

7 ابن حجر عسقلانى، احمد بن على بن محمد، الاصابه فى تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبد الموجود، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415ق

8 ابن سعد، الطبقات الکبرى، بیروت، دار بیروت، 1405ق

9 ابن شهر آشوب، مناقب آل ابى طالب، تحقیق جمعى از اساتید نجف اشرف، ]بى جا[، 1376ق

10 ابن عساکر، ابوالقاسم على بن الحسن بن هبه الله شافعى، تهذیب تاریخ دمشق الکبیر، تحقیق عبد القادر بدران، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1407ق

11 ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، دار احیاء التراث العربى، 1408ق

12 ابن منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، چاپ اول: قم، نشر ادب الحوزه، 1405ق

13 احمدى میانجى، على بن حسینعلى، مکاتیب الرسول، چاپ اول: قم، دارالحدیث، 1419ق

14 اربلى، على بن عیسى بن ابى فتح، کشف الغمه فى معرفه الائمه، چاپ دوم: لبنان، دار الاضواء، 1405ق

15 ارسطو، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران، شرکت سهامى کتاب هاى جیبى، 1354

16 اسکندرى، محمدحسین، قاعده مقابله به مثل در حقوق بین الملل از دید اسلام، چاپ اول: قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1379

17 القرطبى، ابى عمر یوسف بن عبدالله محمدبن عبدالله البر، الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، تصحیح على محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1995م

18 امام خمینى، سید روح الله موسوى، تحریر الوسیله، قم، اسماعیلیان، 1409ق

19 انصارى، فاضل، العبودیه، الرق و المرأه بین الاسلام الرسولى و الاسلام التاریخى، دمشق، الاهالى للتوزیع، 2001م

20 بحرانى، الحدائق الناضره، تحقیق محمدتقى ایروانى، قم، انتشارات اسلامى جامعه مدرسین، ]بى تا[

21 جبعى عاملى، زین الدین (شهید ثانى)، الروضه البهیه فى شرح اللمعه الدمشقیه، تصحیح مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامى، چاپ ششم: ]بى جا[، مرکز النشر مکتب الاعلام الاسلامى، 1371

22 جعفریان، رسول، سیره رسول خدا(صلى الله علیه وآله)، چاپ اول: ]بى جا[، سازمان چاپ و انتشارات، 1373

23 جعفرى، محمدتقى، حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب، تهران، دفتر خدمات حقوقى بین المللى جمهورى اسلامى ایران، 1370

24 جمعى از نویسندگان، تفسیر نمونه، زیر نظر ناصر مکارم شیرازى، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1353

25 جواد على، المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار العلم للملایین، بغداد، مکتبه النهضه، 1976م

26 جوده، جمال، اوضاع اجتماعى و اقتصادى موالى در صدر اسلام، ترجمه مصطفى جبارى و مسلم زمانى، تهران، نشر نى، 1382

27 حتى، فیلیپ، تاریخ عرب، ترجمه محمد سعیدى، تهران، زوار، 1352

28 حرانى، حسین بن شعبه، تحف العقول، ترجمه احمد جنتى، تهران، علمیه اسلامیه، 1363

29 حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الى تحصیل مسائل الشیعه، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، چاپ دوم: قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1414 ق

30 حسنى، عبدالجلیل یوسف، المرأه عند شعراء صدر اسلام، قاهره، دارالثقافیه للنشر، 1418ق

31 حسینى طباطبایى، مصطفى، بردگى از دیدگاه اسلام، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامى، 1372

32 زیدان، جرجى، تاریخ تمدن اسلام، ترجمه على جواهرکلام، تهران، امیرکبیر، 1333

33 سخاوى، ابى الخیر محمد بن عبدالرحمن، الفخر المتوالى فى من انتسب الى النبى من الخدم و الموالى، کویت، غراس، 2002م

34 سید اهل، عبدالعزیز، زین العابدین على بن الحسین(علیه السلام)، ترجمه حسین وجدانى، ]بى جا[، کتابفروشى محمدى، 1335

35 شیح طوسى، محمدبن حسن، التبیان فى تفسیرالقرآن، تحقیق احمدحبیب قصیر عاملى، چاپ اول: مکتبه الاعلام الاسلامى، 1409ق

36 شیخ صدوق، علل الشرایع، نجف، مکتبه الحیدریه، 1386ق

37 شیخ صدوق، محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، کتاب من لا یحضره الفقیه، تحقیق على اکبر غفارى، چاپ دوم: قم، جامعه مدرسین، 1404ق

38 شیخ طوسى، ابى جعفر محمدبن الحسن بن على، المبسوط فى فقه الامامیه، تصحیح محمدتقى کشفى، تهران، المکتبه المرتضویه، 1387ق

39 شیخ طوسى، الاستبصار، تحقیق سید حسن خراسانى، چاپ چهارم: قم، دار الکتب الاسلامیه، 1363

40 شیخ مفید، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان عکبرى بغدادى، الارشاد فى معرفه حجج الله على العباد، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، دار المفید، ]بى تا[

41 صالحى شامى، محمد بن یوسف، سبل الهدى و الرشاد فى سیره العباد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و دیگران، چاپ اول: بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق

42 طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوى همدانى، قم، جامعه مدرسین، ]بى تا[

43 طباطبایى، سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، مؤسسه نشر اسلامى، 1402 ق

44 طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق لجنه من العلماء و المحققین الاخصائیین، بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، 1415ق

45 طبرى، ابن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق جمعى از علما، بیروت، مؤسسه الاعلمى، 1879م

46 طبرى، محمد بن جریر، جامع البیان فى تأویل اى القرآن (تفسیر طبرى)، تحقیق صدقى جمیل عطار، بیروت، دار الفکر، 1415ق

 

چکیده

موضوع بردگى از نظر اسلام همواره از موضوعات مهم و بحث برانگیز درحوزه اندیشه اسلامى، بهویژه در باب حقوق بشر است. موضوع بردگى در اسلام بسیار پردامنه و ابعاد و جوانب گوناگون فقهى، فکرى و تاریخى دارد. تبیین عللو انگیزه هاى پذیرش و الغاى تدریجى بردگى در اسلام با مقایسه تطبیقى میان وضعیت بردگان در دوران جاهلیت و اسلام موضوع اصلى بخش نخست این نوشتار است. در ادامه به تبیین تاریخى رفتار و برخورد پیامبراعظم(صلى الله علیه وآله)با بردگان واقداماتى که موجب حل این معضل ریشه دار اجتماعى و بهبود وضع بردگان شد خواهیم پرداخت

واژگان کلیدى: بردگى، برده دارى، جاهلیت، اسلام و رسول خدا(صلى الله علیه وآله)

مقدمه

موضوع «بردگى در اسلام» گرچه به دلیل عدم کارآیى آن در ساحت عمل به موضوعى فراموش شده در پژوهش هاى اسلامى تبدیل شده و از گردونه اجتهادهاى نوین فقهى خارج شده است، اما از آن جا که موضوع حساس تاریخى است پژوهشگران مسلمان و غیرمسلمان به آن توجه داشته و گاه دستاویزى براى عیب جویى و شبهه افکنى دشمنان کج اندیش و مخالفان اسلام قرار گرفته است

برخى با نادیده انگاشتن سهم اسلام در مبارزه فکرى و عملى با برده دارى و تلاش وسیع و پى گیر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در حل این معضلِ ریشه دار اجتماعى، مبارزه تدریجى اسلام با برده دارى و پذیرش اجبارى آن را در موارد خاص به طرفدارى همه جانبه اسلام از برده دارى تفسیر کرده اند، بهویژه رفتار حاکمان و دولت هاى ظالمى که به نام اسلام بر مردم حکومت مى کرده اند را نیز به پاى اسلام نوشته و انتقاد خود را از دولت هاى اسلامى متوجه اصل دین اسلام کرده اند. حال آن که اگر واقعیات و شرایط اجتماعى عصر ظهور اسلام به خوبى تبیین شود و به سابقه بسیار طولانى برده دارى در میان ملت ها و دولت ها و بدرفتارى با بردگان در جهان توجه شود، به تلاش وسیع اسلام در حل این معضل اجتماعىِ تاریخ بشر و تحول در وضع زندگى و خوشبختى بردگان پى خواهیم برد

در این نوشتار ابتدا به بررسى مسئله بردگى در جامعه پیش از اسلام خواهیم پرداخت و نوع رفتار و رویکرد به بردگان را در جامعه جاهلى بیان خواهیم کرد و سپس به تلاش اسلام در مبارزه با برده دارى و دلایل الغاى تدریجى آن خواهیم پرداخت

1 بردگى در جاهلیت

برده دارى با سابقه بسیار طولانى در میان تمام ملل و اقوام و کشورهاى جهان باستان رایج و متداول بود و پس از آن نیز همواره ادامه یافت. در مناطق تمدن خیز شبه جزیره عربستان، بهویژه جنوب آن که خاستگاه تمدن ها و حکومت هاى کهن بوده، نظام برده دارى از سوى حاکمان اجرا مى شده است. علاوه بر این، مجاورت عربستان با حکومت ایران و روم که از دولت هاى برده دار آن دوره بودند و هم چنین سکونت قبایل یهودى و مسیحى در عربستان که برده دارى ازاصول فرهنگى اجتماعى آن ها بود، در آشنایى مردم عرب با برده دارى بى تأثیر نبوده است. به هر حال، جامعه جاهلى، جامعه اى برده دار بوده و سیستم اقتصاد برده دارى بر آن حاکم بوده است

1 - 1 اسباب وعوامل بردگى در جاهلیت

بردگى مانند سایر پدیده هاى اجتماعى، معلول علت واحدى نیست، بلکه عوامل متعدد فکرى، اجتماعى، اقتصادى، قانونى و... در پیدایش این پدیده، نقش داشته است. برخى از این عوامل نه تنها زمینه ساز پیدایش بردگى در تاریخ بوده، بلکه عامل بقاى آن در جهان معاصر نیز به شمار مى آید. در میان عوامل متعدد بردگى، چند عامل در جزیره العرب پیش از اسلام رایج و فراگیرتر بود که به مهم ترین آن ها اشاره مى کنیم

1 - 1 - 1 اسارت در جنگ

جنگ از شاخصه هاى عرب جاهلى به حساب مى آید؛ نزاع میان قبایل به صورت سنتى جارى در میان عرب درآمده بود و به طور دائم، ذهن آنان را به خود مشغول مى کرد. بسیارى از جنگ هاى عرب، ریشه در فقر اقتصادى و کمبود منابع تولید، از جمله آب و چراگاه داشت. زندگى در بادیه و ضرورت تعلیف احشام و اغنام اقتضا داشت تا قبیله در مکان هایى اقامت گزیند که از نظر زیستى، شرایط آماده داشته باشد. اقوام عرب براى حفظ جان خود و به دست آوردن آب و غذا دست به جنگ مى زدند. البته عوامل دیگرى، نظیر برترى طلبى، کسب افتخار و شرف و مسائلى چون عشق به دختران یک قبیله و... نیز از عوامل جنگ و درگیرى در جاهلیت بود

 

کلمات کلیدی :