مقاله دیوارهای برشی فولادی تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله دیوارهای برشی فولادی تحت فایل ورد (word) دارای 94 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله دیوارهای برشی فولادی تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله دیوارهای برشی فولادی تحت فایل ورد (word)

لیست علائم     
1 مقدمه  
2 معرفی سیستم  
3 تاریخچه  
4 بررسی اقتصادی  
5 سختی و مقاومت  
6 شکل پذیری و ضریب رفتار  
7 جذب انرژی  
8 پایداری  
9 تحلیل و طراحی  
10 فرم های سازه ای  
11جزئیات اجرایی  

مقدمه

 دیوارهای برشی فولادی (SSW) برای گرفتن نیروهای جانبی زلزله و باد در ساختمان‌ها، به ویژه در ساختمان‌های بلند در سه دهه اخیر مطرح و مورد توجه قرار گرفته است، (شکل 2-1). این پدیده نوین که در جهان به سرعت رو به گسترش می‌باشد در ساخت ساختمان‌های جدید و همچنین تقویت ساختمان‌های موجود به خصوص در کشورهای زلزله خیزی همنچون آمریکا و ژاپن بکار گرفته شده است. استفاده از آنها در مقایسه با قابهای فولادی ممان گیر تا حدود 50% صرفه جویی در مصرف فولاد را در سازه ساختمان‌ها به همراه داشته است

دیوارهای برشی فولادی از نظر اجرائی، سیستمی‌بسیار ساده بوده و هیچ گونه پیچیدگی خاصی در آن وجود ندارد. لذا مهندسان، تکنسین‌ها و کارگران فنی با دانش فنی موجود و بدون نیاز به کسب مهارت جدید می‌توانند آن را اجرا نمایند. دقت انجام کار در حد دقت‌های متعارف در اجرای سازه‌های فولادی بوده و با رعایت آن ضریب اطمینان اجرائی به مراتب بالاتر از انواع سیستم‌های دیگر می‌باشد. با توجه به سادگی و امکان ساخت آن در کارخانه و نصب آن در محل، سرعت اجرای سیستم بالا بوده و از هزینه‌های اجرائی تا حد بالائی کاسته می‌شود

دیوارهای  برشی فولادی جایگزینی تمیزتر و سریعتر به لحاظ اجرائی ومطمئن تر به لحاظ مقاومت و رفتار برای دیوارهای برشی بتنی نه تنها در سازه‌های فولادی بلکه در سازه‌های بتنی می‌باشد. همچنین سیستم مذکور از همه خصوصیات خوب سیستمهای مهار بندهای متمرکز (CBF) مانند A,V,X شکل و غیره که در شکل 1-1 نشان داده شده است و سیستم‌های مهار بنده‌های خارج از مرکز (EBF) که تعدادی از آنها در شکل 1-2 آورده شده است به لحاظ اجرائی، کارآئی و رفتاری بهره مند بوده و در بسیاری از موارد بهتر عمل می‌نماید

 سیستم  از نظر سختی برشی از سخت ترین سیستم‌های مهاربندی که X شکل می‌باشد. سخت تر بوده و با توجه به امکان ایجاد بازشو در هر نقطه از آن، کارائی همه سیستم‌های مهاربندی را از این نظر دارا می‌باشد

همچنین رفتار سیستم در محیط پلاستیک و میزان جذب انرژی آن نسبت به سیستم‌های مهار بندی بهتر است

در سیستم دیوارهای برشی فولادی به علت گستردگی مصالح و اتصالات، تعدیل تنش‌ها به مراتب بهتر از سیستم‌های مقاوم دیگر در برابر بارهای جانبی مانند قاب‌ها و انواع صورت گرفته و رفتار سیستم بخصوص در محیط پلاستیک مناسب تر می‌باشد

در دیوارهای برشی فولادی با استفاده از ورزق‌های نازک فولادی می‌توان از پدیده پس کمانش مشابه تیر ورق‌ها، بدون هیچ گونه خللی در پایداری نیز استفاده نمود. آزمایشهای متعدد نشان می‌دهد منحنی‌های هیسترزیس دیوارهای مذکور تحت اثر بارهای رفت و برگشتی با ورق‌های نازک و یا با ورق‌های تقویت شده، کاملاً پایدار و میزان جذب انرژی در آنها بالا می‌باشد

منحنی‌های مذکور دردیوارهای برشی فولادی باورق نازک به صورت S شکل بوده             (شکل 8-3-b)، و با تقویت ورق فولادی بهبود یافته و به صورت دوکی در می‌آید،            (شکل 8-3-a)

استفاده از این سیستم برای بارهای سنگین جانبی و کنترل تغییر مکان ناشی از آنها می‌تواند بسیار مفید واقع شود

گزارش اولیه تحقیقات انجام شده در تابستان سال 2000 میلادی در آزمایشگاه سازه دیویس‌هال دانشگاه برکلی کالیفرنیا نشان می‌دهد، ظرفیت دیوارهای برشی فولادی برای مقابله با خطرات مانند زلزله، طوفان و انفجار در مقایسه با دیگر سیستم‌ها مثل قاب‌های ممان گیر ویژه حداقل %25 بیشتر می‌باشد. در آزمایشهائی که در رابطه با تحقیقات مذکور انجام گرفته است از بزرگترین جک موجود در آزمایشگاههای تحقیقاتی استفاده گردیده است که ظرفیت آن حدوداً 6670KN می‌باشد. آزمایشهای مذکور نشان می‌دهد، دیوارهای برشی فولادی دارای شکل پذیری بسیار بالائی هستند. به لحاظ اهمیت موضوع بودجه این تحقیقات که به منظور دستیابی به یک سیستم مطمئن جهت ساخت ساختمانهای فدرال آمریکا برای آنکه بتوانند در مقابل خطراتی مانند زلزله، طوفان و بمب مقاومت نمایند، توسط بنیاد ملی علوم آمریکا و ادار خدمات عمومی‌آمریکا تأمین گردیده است

 فصل

 معرفی سیستم

 دیوارهای برشی فولادی از ورق فولادی که توسط تیرها و ستون‌ها احاطه شده است، تشکیل گردیده اند. در شکل 2-1 نمونه ای از دیوارهای مذکور نشان داده شده است. در ورق فولادی در صورت نیاز می‌توان باز شو با شکل‌ها و ابعاد گوناگون و مورد نظر ایجاد نمود که تعدادی از آنها در شکل 2-2 آورده شده است

همان طور که در شکل 2-3 مشاهده می‌گردد، دیوار برشی فولادی مشابه تیر ورق طره ای عمل می‌نماید که در آن ستونها به منزله بالهای آن، تیرهای طبقات همانند سخت کننده‌های آن و ورق فولادی به عنوان جان آن می‌باشند. در این سیستم اتصال بین تیرها و ستون‌ها گیردار بوده و برخلاف تیر ورقها که به علت ضعیف بودن بالها در آنها، بالها نقش به سزائی در گرفتن نیروها ندارند، در دیوارهای برشی فولادی با توجه به قوی بودن ستونها، ستون‌ها می‌توانند نقش خوبی را در باربری ایفا نمایند

 برای جلوگیری از کمانش ورق به خصوص در ناحیه الاستیک، همان طور که در شکل 2-4 نشان داده شده است، می‌توان ورق فولادی را به کمک سخت کننده‌های عمودی و افقی تقویت نمود

با توجه به مقاومت بالای ورق فولادی، با بهره گیری از مقاومت پس کمانشی آن، ضخامت ورق حتتی در دیوارهای برشی فولادی بلند و برای نیروهای برشی بزرگ، کم و یا به عبارت دیگر ورق فولادی نازک می‌باشد. بدین لحاظ می‌توان برای جلوگیری از کمانش آن تحت اثر بارهای سرویس و به جای افزایش ضخامت ورق که کاملاً غیر اقتصادی می‌باشد از سخت کننده‌ها برای تقویت آن استفاده نمود. تقویت ورق نه تنها از کمانش آن تحت اثر بارهای سرویس جلوگیری می‌نماید بلکه باعث بهبود رفتار آن به ویژه در محیط پلاستیک نیز می‌گردد

فصل

 تاریخچه

 اساس اید دیوارهای برشی فولادی که در 15 سال اخیر بطور به طور جدی مورد توجه قرار گرفته است بهره گیری از میدان کشش قطری است که پس از کمانش ورق فولادی در آن ایجاد می‌گردد. در فاصله سال‌های محدود قبل از آن، دیوارهای برشی فولادی با تقویت سنگین ورق فولادی برای جلوگیری از کمانش آن در تعداد محدودی ساختمان با ایده از صنایع کشتی سازی استفاده گردیده است

 همان طور که در شکل 3-1 که یک پانل برشی را نشان می‌دهد، مشاهده می‌گردد، ورق فولادی جان تا قبل از کمانش تحت اثر برش خالص t می‌باشد که تنش‌های اصلی مربوط به آن در شکل 3-1-b نشان داده شده است. در صورتیکه نیروی  افزایش یافته به نحوی که تنش فشاری  در جان، (شکل 3-1-c)، از تنش بحرانی ورق فولادی بیشتر شود، ورق کمانش نموده، و همان طور که در شکل 3-2 مشاهده می‌گردد صفحه جان به صورت چروکیده در خواهد آمد. طبیعتاً ورق فولادی در جهت تنش فشاری افزایش تنش را نمی‌تواند تحمل نماید ولی در جهت دیگر، جهت ، که ورق تحت اثر تنش‌های کششی قرار دارد، تنش‌های مذکور می‌تواند تا جاری شدن ورق فولادی افزایش یافته و در نتیجه پانل نیروهای قابل توجه ای را تحمل نماید. پدیده مذکور، پس کمانش در ورق فولادی نامیده می‌شود. این پدیده در تیر ورق‌ها بسیار مشهور بوده و کارهای مطالعاتی و تحقیقاتی وسیعی در رابطه با آن انجام گرفته است

 

کلمات کلیدی :

تجربیات مدون وظایف یک معلم در قبال دانش آموزان تحت فایل ورد (wor

 

  تجربیات مدون وظایف یک معلم در قبال دانش آموزان تحت فایل ورد (word) دارای 55 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد تجربیات مدون وظایف یک معلم در قبال دانش آموزان تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه تجربیات مدون وظایف یک معلم در قبال دانش آموزان تحت فایل ورد (word)

مقدمه    
معلم به خوبی می تواند دریابد    
لکنت دانش‌آموز، وظایف معلم    
به دانش‌آموزی که لکنت دارد فرصت بیشتری بدهید    
لکنت و اضطراب    
نقش والدین    
نقش معلم    
راه‌های کم کردن لکنت    
طرز برخورد معلم با دانش‌آموز بیش‌فعال    
بررسی مسایل دوزبانگی تحصیلی دانش آموزان    
تعریف و انواع دو زبانگی    
روشهای دو زبانه شدن    

نظام آموزشی و پیامدهای شناختی، عاطفی دو زبانگی    
دو زبانگی و آموزش در کشورهای دیگر    
وضعیت تحصیلی دانش آموزان دو زبانه    
پیشینه پژوهش    
شکوفایی مهارت خواندن در دانش‌آموزان ابتدایی    
خواندن    
مراحل به کمال رسیدن در خواندن    
نگرانی از مدرسه    
نگرانی و اضطراب    
فشار روانی در گروههای مختلف سنی ، معنای متفاوتی دارد    
راه حل کلی    
کنار آمدن با دانش‌آموزان حساس    
40 پیشنهاد برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان    
منابع    

بخشی از منابع و مراجع پروژه تجربیات مدون وظایف یک معلم در قبال دانش آموزان تحت فایل ورد (word)

1ـ روان‌شناسی تربیتی، (دکتر محمد پارسا ـ انتشارات سخن ـ جلد اول بهار 1374)

2ـ اردونز، ویکتور (1998). یادگیری برای دانستن، فقیهی قزوینی مترجم مجموعه مقالات آموزش و پرورش برای قرن بیست و یکم در منطقه آسیا و اقیانوس آرام، تهران: انتشارات پژوهشکده تعلیم و تربیت

3ـ روف، علی، نفیسی. عبدالحسین. فقیهی قزوینی، فاطمه، مهرمحمدی، محمود. کریور، پروین (1378). مترجم مجموعه مقالات آموزش و پرورش برای قرن بیست و یکم در منطقه آسیا و اقیانوس آرام، تهران انتشارات پژوهشکده تعلیم و تربیت

4ـ نظری‌نژاد، محمدحسین. (1372). مترجم، آموزش مهارتهای اجتماعی به کودکان. چاپ دهم انتشارات آستانه قدس رضوی

5ـ لوی،‌ ارپیه، مبانی برنامه‌ریزی درسی و آموزشی، ترجمه: فریده مشایخ، چاپ سوم، انتشارات آموزش و پرورش، تهران،

مقدمه

معلمی یا کار یک معلم ( بخصوص کار معلمان در مقطع ابتدایی) را میتوان سخت ترین کار ممکن نامید . به عنوان مثال یک معلم ابتدایی باید طریقه برخورد با بسیاری از مشکلات نظیر بیش فعالی کودکان ، اضطراب و استرس کودکان ، لکنت کودکان ، دانش اموزان دو زبانه و دیر اموزی دانش آموزان و صدها مورد دیگر که مجالی برای انها نیست را بداند به واقع باید یک روانشناس باشد . پژوهش حاصل گوشه ای از تجربیات معلمی را به نمایش می گذارد

معمولا کودک همراه با نگرانی و تشویش قدم به مدرسه می گذارد. اولین تجربه ای است که خانواده را ترک می گوید و به محیط ناشناخته ای وارد می شود. اشخاصی را پیرامون خود می بیند که گمان می برد آرامش و آسایش را از او خواهند گرفت و ابداً معلوم نیست با او چه رفتاری خواهند داشت. وادراش می کنند در غربتی سنگین تنها بماند و ساعاتی طولانی را بگذارند، که به جای مادری مهربان کسی به نام معلم بر او حاکم است. معلم هر چه خوب و صمیمی باشد در اولین ماههای دبستان برای او بیگانه است. و راستی هم چقدر دشوار است، کودکی که در خانه استقلال داشته و به میل خود روزش را می گذرانده و تحت مراقبت مادرش محیطی امن و آسوده برایش فراهم شده و آنچه دلش می خواسته انجام می داده به یک باره و به سادگی همه ازادی خود را از دست بدهد و مجبورش کنند که در محیط ناشناسی مطیع مقررات خاصی باشد. آنچه گفتند انجام دهد و هر نوع حرکت دلخواه او تحت کنترل باشد و به اموری وادارش سازند که هیچ رغبتی به انجام دادن آنها در خویشتن احساس نمی کند

جدایی از خانواده برای او یک مصیبت است و وحشت او از محیط تازه مشکلی دیگر. کودکانی که قبلا به کودکستان رفته اند آمادگی بیشتری از خود نشان می دهند و به راحتی محیط تازه را می پذیرند و سختی سازش با مدرسه در مورد آنها به حداقل می رسد، گر چه همین ماجراها را هنگام ورود به کودکستان به شکلی دیگر داشته اند. شاید تعداد کودکانی که با رغبت و نشاط روزهای اول کودکستان و دبستان را گذرانده اند بسیار کم باشد، اما پدر و مادر و معلم وظیفه حساس و مهمی در طرز تلقی پذیرش کودک بر عهده دارند

خانواده است که باید مدتها قبل از شروع سال تحصیلی آمادگی و شوق مدرسه رفتن را در کودک به وجود آورد. حس علاقه، اعتماد و کنجکاوی او را نسبت به محیط مدرسه و کلاس برانگیزد و او را مشتاق سازد تا انتظار روزهای ورود به مدرسه را بکشند. بهتر است گاهگاهی او را به مدرسه نزدیکشان ببرند تا موقع تعطیل کلاسها بچه هایی را که با نشاط و فریادهای شوق انگیز از مدرسه خارج می شوند ببیند و این گروه پرخروش شوق بودن در جمع او را در او برانگیزد. از برنامه هایی که در مدرسه تدارک می بینند، از نقاشی و ورزش و سرود خواندن و بازیهای دسته جمعی و خلاصه آنچه نزدیکتر به ذوق کودک است در او زمینه سازی کنند. تصوری که کودک از مدرسه دارد در پذیرش و پیشرفت او به نحو عجیبی تاثیر خواهد گذاشت. اما مصیبت اصلی آنجاست که وقتی وارد مدرسه می شود خلاف انتظار و امیدش را مشاهده کند

در این مرحله است که معلم باید در الگوی تمام عیار آرزوهای یک کودک جلوه کند و محیط کلاس را دلپذیر و جالب سازد. اوست که قادر است شوق به مدرسه آمدن و علاقه به بودن در کلاس و حضور در مدرسه را در کودک به وجود آورد. وظیفه ی حساس بسیار مشکل معلم کلاس اول ایجاب می کند که به هر نحو صلاح می داند و تجربه کرده است حس اعتماد و دوستی کودک را به خویشتن معطوف دارد که کودک خود را در دامان مادر دیگری که هم مهربان و هم دلسوز و صمیمی است احساس کند. معلم کلاس اول باید خوددار، صبرو و پرحوصله باشد و بتواند خونسردی خویشتن را در برابر حرکات کودکانه و شیطنت های خاص آن گروه سنی حفظ کند و عکس العمل نشان ندهد و یا با تدبیر و سیاست کودکان را در مسیر دلخواه خودش بیندازد نه با تندی و جبر. اگر کودک در اولین تجربه اش شکست بخورد و خلاف انتظار و امیدش با سردی، تندی، اجبار، بی توجهی و عصبانیت مواجه شود سرخوردگی و بیزاری از مدرسه را در او به وجود می آورد. فرصتهای بسیار دیگری باید صرف باز گرداندن روحیه و علاقه مند ساختن او به محیط مدرسه بشود و کوشش در جهت تغییر مسیر فکری او. پس از آماده ساختن کودک است که معلم می تواند با روش خاص خود آموزش بدهد

کودک با معیارها و تجربه هایی که از محیط خانواده دارد اکنون دنیای ناآشنای دیگری را احساس می کند. اینجا دومین مرکز قدرتی است که برآینده و سرنوشت کودک تاثیر می گذارد. گر چه تاثیر عمیق خانواده را منکر نمی شویم اما محیط تازه، هم کلاسیها و معلم چیزهایی به کودک می دهند که خانواده از آن عاجز است. بارها دیده ایم که کودک رفتار یا خصوصیاتی پیدا کرده که خانواده نمی تواند در برابر آن بایستد و گاه نیز در بعضی جنبه ها آموخته های خانوادگی آنقدر قوی است که هیچ چیز دیگر نمی تواند جایگزین آن شود. و گاه می بینیم که معلم آنقدر در کودک نفوذ پیدا کرده که جز صحبت و اظهار نظر او چیز دیگری برایش مطرح نیست و همواره از گفته های معلمش حجت می آورد و جز اظهار نظر او بر رأی کسی اعتمادی ندارد و معلم دانا و علاقه مند چه خوب می تواند از این فضای مطمئن و زمینه ی بکر سود جوید

عامل دیگری که در دنیای امروز بر ذهن و شخصیت کودک و حتی بزرگسالان هجوم می آورد تلویزیون است. این پدیده اعجاب آور که به سادگی خود را در اطاق هر خانه جا داده است یکی از عوامل عجیب و بسیار مؤثر شکل بخشیدن و جهت دادن به ذهنیات و خصوصیات اخلاقی و حتی رفتاری جوامع است عوامل اجتماعی دوستان و خلاصه هرچیزی که به نحوی برسر راه کودک قرار می گیرد در او تاثیر می گذارد. کنجکاوی و میل به یادگرفتن کودک را به فراگرفتن و تاثیرپذیری می کشاند. پرداختن به این مسائل را به بحثی دیگر موکول می کنیم

به هرحال دنیای کودک پس از خوگرفتن به مدرسه گسترش می یابد دوستان تازه پیدا می کند، خودش را تطبیق میدهد، کم کم محدودیتها و بستگیهای خودش را با خانواده ضعیف تر می بیند، تلاش و کوششی می کند، عصبانی یا خوشحال می شود. اگرسالهای اوله مدرسه خوشایند و بر مبنا و اصولی درست باشد کودک همیشه توجه و دلگرمی را به کلاس و مدرسه حفظ می کند. و اگر با بی توجهی و یأس و سردی چند سالی به مدرسه رفته باشد همیشه از کلاس گریزان است و دوست دارد هر چه زودتر مدرسه تعطیل شود و او باز به میان خانواده خود باز گردد. در هر دو صورت سایه معلم را بالای سر او می بینم که در او چه احساسی را پرورش داده است

معلم و خانواده باید بدانند که آیا کودک به مدرسه علاقه مند است یا از آن نفرت دارد آیا کاری که می کند مورد علاقه اش است یا مجبور به انجام دادن آن است و از ترس توبیخ و تنبیه به آن کار می پردازد؟ از دوستی با همکلاسانش لذت می برد و یا اصلا بی تفاوت است؟ آیا نحوه رفتارش در خانواده چگونه است و یا تغییری در آن بوجود آمده؟ رفتارش در مدرسه و کلاس چگونه است. باید بپذیریم که اگر کودکی گریز پا می شود و یا نسبت به درس و مدرسه بی علاقه است در درجه ی اول معلم و مدرسه در این امر مقصرند. این معلم است که می تواند جنبه های رفتاری و پیشرفت کودک را تشخیص دهد و بر نحوه ی کار و عکس العملهای او نظارت داشته باشد. و باز این معلم است که باید همه ی نارساییها و ضعفهای کودک را با مدرسه و خانواده در میان بگذارد و از آنها استمداد جوید. کودکانی را می بینیم که فعال نیستند، پیشرفت چندانی ندارند و اصلا در کلاس توجهی به درس و تعلیم ندارند. روحیه ی بشاش و پرتحرک خود را از دست داده اند. در اینجا باز پای معلم به میان می آید که از مشکلات این کودک مطلع بشود. آیا نقص عضوی دارد، گوشش نمی شنود، بیمار است، گرفتاری خانوادگی دارد و از شرایط خانوادگی او اطلاع پیدا کند و با مشورت هم راهی برای نجات کودک بیابند

چه بسیارند کودکانی که خوب نمی شنوند و یا بینایی ضعیفی دارند و ابراز نمی کنند. ترس یا کمرویی موجب می شود که کودک همان شرایط جاری را بپذیرد و حتی روز به روز افت تحصیلی مشهودی داشته باشد، اما از بیان واقعیت واهمه کند و یا اصلا از وضعیت خود اطلاع نداشته باشد. معلم است که اگر متوجه این نقصان در کودک نشود لطمه ی شدیدی به او زده و به تدریح او را از درس و مدرسه بیزار کرده است. نمی توان همیشه این انتظار را از خانواده داشت. بگذارید، خود به عنوان یک خانواده از هر لحاظ به کودکانی که در اختیار داریم توجه کنیم

توجه و مراقبت ماست که از همان آغاز کودک کم کم خود را در مدرسه باز می شناسد و شخصیت واقعی خویش را از همان یافته ها و آموخته ها پرورش می دهد. کمک ماست که به آینده او شکل می بخشد و این معلم است که دنیای تازه را بر او منکشف می سازد. در سایه عنایت اوست که شوق درس خواندن یاد گرفتن و پیشرفت کردن در کودک جان می گیرد. معلم باید دردهای فردی مشکلات و مسائل شخصی کودک را بداند و بشناسد

معلم باید بداند که بچه هایی که در کلاس رو به روی او همه ساکت و آرام نشسته اند هر کدام با چه تصور و روحیه ای خانه را ترک گفته اند و ریزه کاریهای عاطفی آنها را احساس کند. این ارتباط هر چه عمیق تر باشد لذت بخش تر است و پیشرفت کار سریع تر. معلم باید با حوصله و مدارا به کشف کودک بپردازد

 

کلمات کلیدی :

مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی ت

 

  مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی تحت فایل ورد (word) دارای 32 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
1 مفهوم‌شناسی بحث  
2 مشاهده  
3 رابطه نظریه و مشاهده  
منابع و ابزار معرفت از دیدگاه فلاسفه اسلامی  
دست‌یابی به نظریه‌های تجربی  
آزمون نظریه‌های تجربی  
الف. ارزیابی مبنایی  
ب. ارزیابی روشی  
ج. ارزیابی ساختاری  
د. آزمون تجربی مرحله سوم  
مکانیسم تعمیم  
قیاس تجربی  
نقش مشاهده موارد خلاف در ابطال نظریه  
استنباط  
نظریه‌های عقلی  
دست‌یابی به نظریه‌های شهودی و نقلی  
آزمون نظریه‌های شهودی و نقلی  
دست‌یابی به نظریه‌های هنجاری و آزمون آن  
دستیابی به یقین در علوم اجتماعی  
نفس‌الامر در اعتباریات  
نتیجه‌گیری  
آیا مشاهده منبع نظریه است؟  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی تحت فایل ورد (word)

باربور، ایان، علم و دین، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1362

بوعلی سینا، شرح برهان شفا(2-1)، محمدتقی مصباح یزدی، تحقیق و نگارش: محسن غرویان، قم، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1386

پارسانیا، حمید،«روش‌شناسی فلسفه سیاسی و علم سیاست»، علوم سیاسی، ش 22 ، 1382(أ)

ـــــ ، عرفان و سیاست، قم، موسسه بوستان کتاب «مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم»، 1386

پارسانیا، حمید، علم و فلسفه، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه، 1383 (ب)

جوادی آملی، عبدالله، درآمدی بر آزاداندیشی و نظریه‌پردازی دینی، مجموعه سخنرانی، دانشگاه باقرالعلوم، قم، موسسه بوستان کتاب، 1383

ـــــ ، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم، اسرا، 1386 (ج)

ـــــ ، تبیین براهین اثبات خدا، ویراستار حمید پارسانیا، قم، اسراء، چ1، بی‌تا

ـــــ ، معرفت‌شناسی در قرآن، تنظیم و ویرایش حمید پارسانیا، چ چهارم، قم، مرکز نشر اسراء، 1386،(أ)

حسین‌زاده، محمد، پژوهشی تطبیقی در معرفت‌شناسی معاصر، قم، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)، 1385

حقی، علی، «روش شناسی علوم تجربی» پژوهشی تطبیقی، تاریخی، انتقادی، تهران، سعاد، 1384

خاکی، غلامرضا، روش تحقیق با رویکردی به پایان‌نامه نویسی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مرکز تحقیقات علمی کشور، کانون فرهنگی انتشاراتی درایت، 1378

خوانساری، محمد، منطق صوری، تهران، آگه، 1363

دورانت، ویل، تاریخ فلسفه، ترجمه عباس زریاب، چ دوازدهم، بی‌جا، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1374

رفیع‌پور، فرامرز، «کندکاوها و پنداشته‌ها» مقدمه‌ای بر روش‌های شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی، تهران، انتشار، 1360

سروش، عبدالکریم، مبادی مابعد الطبیعی علوم نوین، برت، ادوین آرتور ترجمه عبدالکریم سروش، بی‌جا، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1369

ـــــ ، «درسهایی در فلسفه علم الاجتماع» روش تفسیر در علوم اجتماعی، تهران، نی، 1376

طباطبایی، سیدمحمدحسین، برهان، ترجمه تصحیح و تعلیق مهدی قوام صفری، چ دوم، قم، موسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، (ب)، 1387

ـــــ ، اصول فلسفه و روش رئالیسم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا

لیتل، دانیل، تبیین در علوم اجتماعی: درآمدی به فلسفه علم الاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، موسسه فرهنگی صراط، 1373

مصباح‌یزدی، محمدتقی، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، چ دوم، بی‌جا، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل سازمان تبلیغات اسلامی، 1379

ـــــ ، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، 1378

مطهری، مرتضی، مسئله شناخت، تهران، صدرا، 1368

ـــــ ، شرح مبسوط منظومه، چ چهارم، بی‌جا، حکمت، 1369

ـــــ ، جامعه و تاریخ، چ هشتم، قم ، صدرا، 1375

ـــــ ، فلسفه تاریخ، چ پانزدهم، قم، صدرا، 1387

ـــــ ، اصول فلسفه و روش رئالیسم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا

هورکهایمر، ماکس، نظریه‌های سنتی و نظریه‌های انتقادی، جامعه شناسی انتقادی، ویراستار پل کانرتون، ترجمه حسن چاوشیان، تهران، اختران، 1385

گلدنر، آلوین، بحران جامعه‌شناسی غرب، ترجمه فریده ممتاز، بی‌جا، بی‌نا، 1368

چکیده

رابطه نظریه و مشاهده موضوعی است که مکاتب مختلف علوم اجتماعی، متناسب با مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی خود، پاسخ‌های متفاوتی به آن داده‌اند. با توجه به نگاه متفاوتی که در مورد منابع و ابزار معرفت از یک سو، و سطوح واقعیت و معرفت از سوی دیگر در فلسفه اسلامی وجود دارد، ماهیت نظریه، و مشاهده و به طور طبیعی، رابطه نظریه و مشاهده نیز از این دیدگاه متفاوت خواهد بود. از دیدگاه فلسفه اسلامی، انواع نظریه از جمله نظریه‌های تجربی، عقلی، شهودی و نقلی قابل تصور است که هر یک ممکن است دارای ابعاد انتقادی و هنجاری نیز باشند. روشناست هر دسته از نظریه‌های فوق، از منبع متناسب، برخاسته و با نفس‌الامر ویژه خود ارزیابی می‌شود. بنابراین، «مشاهده» به تنهایی منبع مناسبی برای هیچ یک از نظریه‌های فوق نیست. آزمون نیز فقط قادر به ارزیابی برخی از ابعاد نظریه‌های تجربی، آن هم به ضمیمه قواعد عقلی، می‌باشد.

کلیدواژه‌ها: نظریه، مشاهده، علوم اجتماعی، نظریه‌پردازی، نظریه‌آزمایی، حکمت صدرایی.

 

مقدمه

رابطه نظریه و مشاهده یکی از مسائل فلسفه علوم اجتماعی است که با دو رویکرد می‌توان مورد بررسی قرار داد. در رویکرد اول، به نقش نظریه‌ یا معرفت نظری در مشاهده پرداخته می‌شود. در این زمینه، پرسش‌هایی از این قبیل مطرح است: آیا مشاهده ناب و پیراسته از هرگونه نظریه وجود دارد؟ یا همه مشاهدات تحت تاثیر نظریه یا مجموعه‌ای از نظریه‌ها شکل می‌گیرد؟ در رویکرد دوم، این پرسش مطرح است که آیا مشاهده منبع تولید نظریه است یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا شواهد تجربی، مولد نظریه هستند و این رابطه تولیدی است؟ و یا شواهد صرفا منبه و زمینه‌ساز نظریه‌ها محسوب می‌شوند و رابطه تنبیهی میان آنها حاکم است؟ آیا نظریه مسبوق به مشاهده است یا سابق بر آن؟ یعنی، آیا در آغاز باید به جمع‌آوری شواهد پرداخت و سپس، به نظریه‌پردازی دست زد، یا به عکس؟ در این پژوهش، ما به دنبال پاسخ به سؤالات فوق از دیدگاه علامه طباطبایی، استاد مطهری و آیت‌الله جوادی آملی هستیم

اندیشمندان تجربه‌گرا و مابعد تجربه‌گرا، در قالب مکاتب گوناگونهمچون اثبات‌گرایی، تأییدگرایی، ابطال‌گرایی، انتقادی، ابزارگرایی و رئالیسم انتقادی، درمورد اینکه مشاهده منبع نظریه و ملاک ارزیابی آن است یا نه، دیدگاه مختلفی را مطرح کرده‌اند. اما هیچ‌یک از مکاتب فوق، از نقدهای جدی مصون نمانده‌اند تا جایی که برخی، از جمله ابزارگرایان با پاککردن صورت مسئله، به فایده‌مندی نظریه به عنوانملاکارزیابی آن روی آورده‌اند

اندیشمندان پیش از تجربه‌گرایی نیز نظریه‌هایی در این خصوص ارائه نموده‌اند که آغاز آن را، همچون بسیاری از مسائل دیگر، به یونان باستان باز می‌گردانند. این دوره توسط سقراط (متوفای399 پ.م.) آغاز، و سپس توسط افلاطون و پس از آن ارسطو ادامه می‌یابد. در این دوره، فلسفه به عنوان اسم عامی برای همه علوم حقیقی به کار می‌رفت. پس از مدتی، مرکز علمی از آتن به اسکندریه تغییر یافت که تا قرن چهارم فعّال بود. اما در سال 529 به دستور امپراطور روم شرقی، مدارس علم و فلسفه در آتن و اسکندریه تعطیل شد و فلسفه در این منطقه به خاموشی گرایید.1 چندی بعد، در نقطه‌ای دیگر از جهان فارابی و ابن‌سینا،که افکار فلسفی آن عصر را آموخته بودند، یک نظام فلسفی ارائه کردند که علاوه بر افکار افلاطون و ارسطو و نوافلاطونیان اسکندریه و عرفای مشرق زمین، متضمن اندیشه‌های جدیدی نیز بود. هرچند به دلیل سهم زیاد ارسطو، فلسفه ایشان صبغه ارسطویی و مشایی داشت. در این جریان، سهروردی از طریق بازبینی نقادانه غزالی، بغدادی و رازی، مکتب اشراق را به وجود آورد که بیشتر صبغه افلاطونی داشت. سرانجام قرن‌ها بعد، صدرالدین شیرازی که بر دوش مشائیون، اشراقیون، طوسی، دوانی، دشتکی، بهایی و میرداماد ایستاده بود، نظام فلسفی‌ای را ارائه داد که ترکیبی از فلسفه مشاء، اشراقی و مکاشفات عرفانی بود.2 این مکتب، تا عصر حاضر به صورتی زنده و پویا ادامه یافته و فیلسوفانی چون علامه طباطبایی، شهید مطهری و آیت‌الله جوادی آملی را می‌توان از نظریه‌پردازان این مکتب به شمار آورد

برخی معتقدند در این مکتب، تبیین پدیده‌های طبیعی و اجتماعی بیشتر از طریق قیاس3 انجام می‌گیرد. به اعتقاد ایشان، علم در این دوره به شدت کل‌گرا و عاجز از پیش‌بینی بوده و بیش از آنکه عالم را به تغییر جهان توانا سازد، وی را در تفسیر آن یاری می‌نمود. بیش از آن‌ که به کشف قوانین و روابط میان پدیده‌ها شوق نشان دهد، به پرده‌برداری از ماهیات متمایل بود.4اینکه در این دوره، به طبیعت پدیده اکتفا و از توجه به بستر و شرایط واقعی آن و همچنین تعامل آن با سایر پدیده‌ها چشم‌پوشی می‌شد

اما شواهد تاریخی، که حاکی از توجه دانشمندان این دوره به استقرا و تجربه است، ادعای فوق را نقض می‌کند. به عنوان مثال، ارسطو را به دلیل مطالعات تجربی‌اش بر حیوانات، در زمره طلایه‌داران علم زیست‌شناسی می‌شناسند. همچنین مطالعه تجربی وی بر پوست تخم مرغ در مراحل مختلف رشد جوجه و فعالیت‌هایی از این قبیل، موجب شده تا او را بنیانگذار علم جنین شناسی بنامند.6 نمونه دیگر مطالعات تجربی بوعلی در مورد طب و خواص داروهای گیاهی است که عظمت آن بر همگان روشن است

بر این اساس، توجه بیشتر به روش برهانی در این مکتب، نه تنها به دلیل غفلت از روش تجربی و استقرا نبوده، بلکه به دلیل درک عمیق دانشمندان این دوره از روش تجربی و اشکالات وارد بر آن و اعتقاد به عدم دست‌یابی به یقین علمی، بر اساس این روش از سوی عقل‌گرایان این دوره می‌باشد. در نهایت، می‌توان گفت: از آنجایی که فلاسفه چندین قرن پیش از تجربه‌گرایان متوجه اشکالات استقرا بوده‌اند، آن را منبع مناسبی برای نظریه نمی‌دانستند. از این‌رو، روش برهانی را که می‌تواند از مقدمات تجربی هم بهره ببرد، مناسب می‌دانستند

1 مفهوم‌شناسی بحث

مکاتب مختلف، تعاریف متفاوتی از «نظریه» ارائه می‌کنند: مکاتب رئالیستی که به کاشفیت قائل هستند، بیشتر بر جنبه تبیینی نظریه تأکید دارند. پراگماتیسم، که معتقد به خلق و نه کشف نظریه هستند، بر جنبه کاربردی آن و فایده‌مندی آن اصرار دارند و مکاتب انتقادی هم ابعاد انتقادی و رهایی بخشی نظریه را برجسته می‌سازند

اما فلسفه اسلامی، می‌تواند همه جنبه‌های فوق و حتی جنبه‌های دیگری از نظریه را بدون هیچ تضاد و تناقضی در یک جا جمع نماید. بنابراین، منظور از «نظریه» در این پژوهش، از یک تک گزاره تا یک دستگاه نظری، که در صدد تبیین یا تفسیر واقعیت است، را در بر می‌گیرد و می‌تواند بعد انتقادی و هنجاری هم داشته باشد. نظریه در این رویکرد قادر است از تبیین و تفسیر واقعیت‌های طبیعی فراتر رفته و به تأویل پدیده‌های اجتماعی غیر طبیعی نیز بپردازد

2 مشاهده

مشاهده عبارت است از: شناسایی، نام‌گذاری، مقایسه، توصیف و ثبت آنچه در عالم واقع روی می‌دهد.7 مشاهده همچون نظریه، از جنس گزاره‌ها است؛ یعنی هر چند مشاهدات جزء حوادث و واقعیات هستند که در عالم خارج رخ‌ می‌دهند، اما در مقام بررسی عالم خارج سنجیده نمی‌شود، بلکه دریافت‌ها یعنی داده‌ها با دسته دیگری از داده‌ها با هم سنجیده می‌شوند. این داده‌ها، خود موجود خارجی نیستند، بلکه به ذهن وارد شده و به گزاره‌ها بدل شده‌اند. بنابراین، هنگامیکه بحث از اثبات یا ردّ نظریه توسط مشاهده است، ذهن نباید متوجه دنیای خارج شود

3 رابطه نظریه و مشاهده

با توجه به مبانی هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی گوناگون، روابط متفاوتی میان نظریه و مشاهده قابل تصور است. در دوره غلبه استقراگرایی با اعتقاد به اینکه علم از مشاهده آغاز می‌شود، تمام اهتمام دانشمندان به مقام گردآوری بود و عمل داوری خود به خود در ضمن آن انجام می‌گرفت؛ یعنی نظریه از داده‌ها برخاسته و در همان فرایند استقرا به اثبات هم می‌رسید. مکاتب اثبات‌گرایی و تأییدگرایی را می‌توان در این دوره ارزیابی کرد.اما هنگامی که پوپر به پیروی از هانس رایشن باخ، میان دو مرحله گردآوری و داوری تفکیک قائل شد، تأکید بر مقام داوری و حتی انحصار روش علمی در آن غلبه یافت

به عبارت دیگر، به گونه اثباتی و تأییدی می‌توان گفت: شخص عالم مشاهده‌گر است، تجربیاتی انجام داده و به نظریه‌ای می‌رسد و آن نظریه به دلیل همان مشاهده‌ها، تأیید یا اثبات شده است؛ یعنی نقش تجربه و مشاهده پیش از نظریه است.10 مقام گردآوری است که اهمیت دارد، نه مقام داوری. اما به گونه ابطالی باید گفت: برای پدید آمدن نظریه، به بستر تجربی نیازی نیست. از این‌رو، دانشمند در اثر تجربه و مشاهده به نظریه خود دست می‌یابد؛ یعنی نقش تجربه پس از نظریه آشکار می‌شود.11 مقام داوری است که اهمیت می‌یابد. این نظریه را مکاتبی به تصویر کشیده‌اند که تنها منبع و ملاک ارزیابی نظریه را تجربه شمرده، هر گزاره غیرحسی را غیرعلمی می‌دانند. اما از دیدگاه فلاسفه اسلامی، منابع و ابزارهای علم به تجربه محدود نمی‌شوند. بر همین اساس، نظریه انواعی می‌یابد که هر یک فرایند خاص خود را در تکوین و ارزیابی دارد

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله رابطه نظریه و مشاهده در علوم اجتماعی بر اساس حکمت صدرایی تحت فایل ورد (word)

 

کلمات کلیدی :

مقاله بررسی آینده انقلاب اسلامی بر اساس سه پیشبینی استحاله، مهار

 

  مقاله بررسی آینده انقلاب اسلامی بر اساس سه پیش‌بینی استحاله، مهار و تکامل تحت فایل ورد (word) دارای 26 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی آینده انقلاب اسلامی بر اساس سه پیش‌بینی استحاله، مهار و تکامل تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی آینده انقلاب اسلامی بر اساس سه پیش‌بینی استحاله، مهار و تکامل تحت فایل ورد (word)

چکیده  
بیان مسئله  
ساحت مفهومی انقلاب اسلامی  
1 جنبش اجتماعی  
2 نهضت الهی  
آینده انقلاب اسلامی  
آینده های ممکن و محتمل انقلاب اسلامی  
عادی شدن و استحاله انقلاب  
مهار و کنترل انقلاب  
تداوم، توسعه و تکامل انقلاب  
بررسی و ارزیابی آینده های ممکن  
ارزیابی پیش بینی اول: عادی شدن و استحاله  
ارزیابی پیش بینی دوم: مهار و کنترل  
11 گسترش اسلام و بیداری اسلامی  
22 صدور انقلاب  
33 توسعه روابط و گسترش نفوذ  
ارزیابی پیش بینی سوم: تداوم، توسعه و تکامل  
نتیجه گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله بررسی آینده انقلاب اسلامی بر اساس سه پیش‌بینی استحاله، مهار و تکامل تحت فایل ورد (word)

اشتراوس، لئو (1381)، فلسفه سیاسی چیست؟، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، علمی فرهنگی

افزایش دایره نفوذ ایران در کشورهای عربی،

برینتون، کلارنس کرین (1362)، از انقلاب مذهبی کرمول تا انقلاب سرخ لنین، ترجمه محمد عنایت، تهران، هفته

ـــــ (1370)، کالبد شکافی چهار انقلاب، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نو

بهشتی، سیدمصطفی؛ «آینده انقلاب اسلامی از نگاه قرآن،

جمعی از نویسندگان (1382)، چالش های آینده انقلاب اسلامی، مجموعه مقالات، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی

حاجتی، میراحمدرضا (1381)، عصر امام خمینی، چ پنجم، قم، بوستان کتاب

خبرگزاری اهل بیت، وابسته به مجمع جهانی اهل بیت ـ ابنا

رحیم پورازغدی، حسن، جهانی سازی مهدوی و مخالفانش،

روزنامه جمهوری اسلامی، 8 دی ماه 1389

روزنامه کیهان، 3 بهمن 1391 و 7 شهریور 1389 و 21 اردیبهشت 1391

سجادپور، سیدمحمدکاظم (1376)، «ارزیابی مهار دوگانه: چهار نگاه متفاوت، سیاست خارجی، سال 11، ش 1، ص7

سعید، بابی (1379)، هراس بنیادین: اروپامداری و ظهور اسلام گرایی، ترجمه غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری، تهران، دانشگاه تهران

سوری، جواد، «ایران و مصر؛ جدال رسانه ای (26/3/1389)، روزنامه جام جم

ـــــ، «تقابل رسانه ای ایران و عربستان،

شجاعی زند، علیرضا (1381)، عرفی شدن در تجربه مسیحی و اسلامی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.‎

طاهری، سیدمهدی، «انقلاب ایران، زمینه سازحکومت حضرت مهدی،

عسگری، علی (1387)، آینده انقلاب، چ چهارم، تهران، کانون اندیشه جوان

عیوضی، محمدرحیم، «آینده انقلاب اسلامی و منازعات آینده جهان (1388)، مطالعات انقلاب اسلامی، ش 18، ص11 – 32

فورد، پیتر، «زنان اروپایی و گرایش به اسلام (اسفند 1384)، سیاحت غرب، ش32

کچوییان، حسین (1391)، انقلاب اسلامی ایران و انفتاح تاریخ، تهران، سوره مهر

گلشنی، مهدی (1377)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

مظاهری سیف، حمیدرضا، «نسل سوم و آینده انقلاب اسلامی،

موسوی خلخالی، علی، عقب نشینی آمریکا از عراق و نگرانی از نفوذ بی حد و حصر ایران،

موسوی خمینی، سیدروح الله (1378)، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی

مؤسسه پژوهشی- فرهنگی انقلاب اسلامی، حدیث ولایت، مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری، ویرایش دوم، تهران

مؤسسه فرهنگی قدر ولایت (1380)، ویژگی های انقلاب اسلامی و راه های تداوم آن در آیینه نگاه مقام معظم رهبری، تهران

نیچه، فردریش ویلهلم (1384)، چنین گفت زرتشت، ترجمه داریوش آشوری، چ بیست و دوم، تهران، آگاه

ـــــ (1377)، حکمت شادان، ترجمه جمال آل احمد و همکاران، تهران، جامی

چکیده

امروزه در بین تحلیل‌گران و پژوهشگران، موضوع «آینده انقلاب اسلامی»، نسبت به اصل «انقلاب اسلامی» از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. تداوم انقلاب بیش از سی‌سال به‌طور طبیعی، حدس‌های عامیانه را کنار می‌زند و زمینه را برای حدس‌های عالمانه یا به تعبیر بهتر «آینده‌پژوهی» انقلاب مهیا می‌کند.  آینده‌ انقلاب اسلامی را می‌توان در سه سطح آینده‌های ممکن، محتمل و مطلوب‌ مورد شناسایی قرار داد. از سه آینده ممکن و محتمل، یعنی «عادی شدن و استحاله انقلاب»، «مهار و کنترل انقلاب» و «تداوم،‌ توسعه و تکامل انقلاب»، پیش‌بینی سوم دلایل و شواهد پذیرفته‌‌تری دارد. محتمل‌‌ترین آینده نیز، براساس سیر تکاملی انقلاب در پنج مرحله انقلاب، نظام، دولت، کشور و تمدن اسلامی و نیز قرار داشتن انقلاب در ابتدای مرحله سوم، دستیابی به کشور و تمدن اسلامی است

کلید‌واژه‌ها: انقلاب اسلامی، نهضت الهی، آینده‌های ممکن، محتمل و مطلوب، آینده انقلاب، تمدن اسلامی، استحاله انقلاب، مهار انقلاب

 

بیان مسئله

انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نقاط عطف تاریخ معاصر ایران و یکی از بزرگ ترین رخدادهای جهان معاصر، پرسش های عمیق و متعددی را در فضای اندیشه معاصر ایجاد کرده است. این انقلاب، همان گونه که در وقوع و تحقق، شگفتی ساز بود، در نتایج و آینده خود نیز پرسش های زیادی ایجاد کرده است؛ پرسش هایی که امروزه با توجه به تداوم و توسعه انقلاب اسلامی و عبور این انقلاب از مراحل وقوع، استقرار و تثبیت به صورت جدی مطرح شده اند

هدف اصلی این مقاله، شناخت آینده انقلاب اسلامی مبتنی بر یک روش عالمانه است. در ادبیات آینده پژوهی، برای هر پدیده ای که مورد بررسی آینده پژوهی قرار می گیرد، سه گونه آینده متصور است: آینده های ممکن، آینده های محتمل و آینده های مطلوب. در این تحقیق، انقلاب اسلامی همچون روندی در نظر گرفته شده که از انقلاب آغاز شده و با پشت سر گذاشتن مراحل نظام، دولت، کشور و تمدن اسلامی به اوج خود می رسد

از نظر این پژوهش، تمدن اسلامی محتمل ترین و بسط یافته ترین آینده ای است که می توان برای انقلاب اسلامی ترسیم کرد. بررسی های متعدد نشان می دهد که اسلام مهم ترین نامزد تمدن آینده است و اکنون انقلاب اسلامی تنها نماینده واقعی اسلام است.^[1]

نوع ورود به بحث در این اثر، مبتنی بر دسته بندی سه گانه آینده های ممکن، محتمل و مطلوب است که به این شکل در آثار منتشر شده در باب انقلاب اسلامی دنبال نشده است. از این جهت، پردازشی نو محسوب می شود. هرچند کمیت آثار در این زمینه مهم، نیز می تواند دلیل پرداختن به این موضوع باشد

رویکرد کلی این پژوهش نیز از میان سه رویکرد کلی در زمینه آینده پژوهی یعنی 1 آینده پژوهی تحلیلی (یا اکتشافی)، 2 آینده پژوهی تصویرپرداز (یا توصیفی)، 3 آینده پژوهی هنجاری توصیفی و تصویرپردازانه است

روش این تحقیق در دو بخش بیان می شود. ابتدا روش تحقیق به نحو کلی و سپس، روش آینده شناسی و آینده پژوهی انقلاب اسلامی به طور خاص

در بخش اول، ترکیبی از روش های شناخته شده این گونه تحقیقات، یعنی روش تبیینی، تحلیلی، توصیفی، تطبیقی و مقایسه ای استفاده شده است

در بخش دوم، از روش های آینده پژوهی بهره می گیریم. در اینجا به سه روش شناخت آینده یک پدیده 1 براساس آرمان ها و اهداف، 2 براساس ظرفیت ها و توانایی ها، 3 براساس روند تاریخی

ساختار این مقاله، نخست مبتنی بر تعریفی اجمالی از انقلاب اسلامی است که از نظر ما نقش تعیین کننده در بررسی آینده انقلاب خواهد داشت. سپس، مبتنی بر دسته بندی سه گانه آینده های ممکن، محتمل و مطلوب، به بررسی آینده انقلاب می پردازیم. آینده های ممکن را مورد نقد و بررسی قرار داده و از میان آنها، محتمل ترین آینده را استخراج می کنیم. مطلوب ترین آینده انقلاب اسلامی نیز براساس تعریف ما از انقلاب و آرمان ها و اهدافش مشخص می شود

 

ساحت مفهومی انقلاب اسلامی

انقلاب اسلامی به عنوان یک واقعیت عینی، در دو سطح و ساحت مفهومی قابل تبیین است. سطح بندی که تا حدود زیادی در آینده شناسی انقلاب مؤثر و تعیین کننده است. البته این دو سطح مانعت الجمع نیستند، بلکه توجه به سطوح عمیق تر مد نظر است

1 جنبش اجتماعی

انقلاب اسلامی در این ساحت، از نوع جنبش های اجتماعی دانسته شده و با نگاه و معیارهای جامعه شناختی مورد بررسی و شناخت قرار می گیرد. مطابق این دیدگاه، انقلاب اسلامی واکنشی است به تغییر و تحولات اقتصادی و اجتماعی، که عمدتاً در ده، پانزده سال پایانی حکومت شاه ایجاد شده است؛ واکنشی که با جنبه های سیاسی و ایدئولوژیک هم مرتبط شد و منجر به قیام عمومی مردم و سقوط حکومت شاه شد. آسیب دیدن روحانیون از این تغییرات، آنها را هم به عرصه مبارزه کشاند. آنان به دلیل اینکه ارتباط تنگاتنگی با مردم داشتند، توانستند با بسیج توده ای مردم، رهبری مبارزه را به دست گرفته و سرانجام در بهمن 57 به پیروزی برسند. تغییر ساختار سیاسی، مهم ترین دستاورد این انقلاب بود و تا به حال توانسته است با غلبه بر موانع و مشکلات نظام سیاسی خود را استقرار ببخشد و تثبیت سازد

2 نهضت الهی

در ساحت مفهومی دوم، انقلاب اسلامی از جنس نهضت های الهی، که توسط انبیا صورت گرفته، به شمار می آید. در این سطح، انقلاب اسلامی اعمال اراده الهی برای بیدارسازی انسان ها و بازگشت آنها به ارزش های دینی است. روشن است که پیش از انقلاب اسلامی، روند تاریخ بشریت در جهت بی خدایی و دور شدن از تعالیم الهی، به اوج خود رسیده بود. تا جایی که برخی اندیشمندان غربی، از مرگ خدا سخن گفتند (نیچه، 1377، قسمت 108) و «تمامی جامعه شناسان کلاسیک به جز معدودی، انتظار داشتند که با برآمدن آفتاب قرن بیستم، دین نیز محو گردد (شجاعی زند، 1381، ص 91). در مقابل، انقلاب اسلامی به تعبیر اندیشمندان غربی، نشانه بازگشت خدا به زندگی بشر بود. به اعتقاد آنها با انقلاب اسلامی، «انقلابی ساکت در تفکر و استدلال در حال وقوع است و خدا دارد برمی گردد (گلشنی، 1377، ص 60)

به تعبیر بابی سعید «تجدید حیات اسلامی، نمایانگر تولد مجدد خدایی است که غربیان آن را کشته بودند تا بشر بتواند بهتر زندگی کند. احیای اسلام به معنای انتقام ‏خداوند است و به بازگشت ایمان اشاره دارد (سعید، 1379، ص 5). انقلاب اسلامی در بیان رهبران این انقلاب نیز دارای چنین سطح مفهومی است. حضرت امام معتقد بودند بیداری ملت ایران «به دست خدا پیدا شده است و بشر نمی‏تواند این طور کار را بکند (موسوی خمینی، 1378، ج ‏4، ص 70)؛ چراکه «یک همچو قیامی سابقه ندارد در تاریخ (همان، ص 62). این انقلاب، «یک نظر الهی است و «قدرتی مافوق طبیعت، در این قضیه و راهنمای این امر [است‏] (همان، ج ‏5، ص 287). دست خدا بود که «از متن ملت جوشیده است (همان، ج ‏4، ص 257)

«قیام برای خدا که یگانه موعظه خداوند به همه بشریت است، از نظر امام، «جامع سعادت دنیا و آخرت و متضمن تمام مواعظ پیامبران عظیم الشأن و اولیای بزرگوار است (موسوی خمینی، 1378، ج 15، ص 346) و این «خودخواهی و ترک قیام برای خدا است که «ما را به این روزگار سیاه رسانده (همان، ج 1، ص 3)

همچنین حضرت امام با استناد به این آیه شریفه، خطاب به مسلمانان جهان می فرمایند

از جای برخیزید و قرآن کریم را به دست گرفته به فرمان خدای تعالی گردن نهید تا مجد خود و عظمت اسلام عزیز را اعاده کنید. بیایید و به یک موعظه خداوند گوش فرا دهید، آنجا که می فرماید: «قل انما اعظکم بواحده ان تقوموا لله مثنی و فرادی همه قیام کنید و برای خدا قیام کنید (همان، ج 10، ص 339)

برد جهانی پیام انقلاب اسلامی در مرحله اول، نشأت گرفته از این سطح مفهومی انقلاب است و بیداری همه بشریت، که از اهداف انقلاب اسلامی است، در این ساحت مفهومی معنا پیدا می کند. انقلاب اسلامی بر این اساس، از ظرفیت و روند ویژه ای برخوردار می شود که در دو ساحت مفهومی دیگر وجود ندارد. این ظرفیت و روند، آینده انقلاب اسلامی را به مراتب روشن تر، امید وار کننده تر و موفقیت آمیز تر می کند

آینده انقلاب اسلامی

در ادبیات آینده پژوهی، درباره هر پدیده از سه نوع آینده می توان سخن گفت. آینده های ممکن، آینده های محتمل و آینده های مطلوب. آینده ممکن عبارت است از: هر چیزی اعم از خوب یا بد، محتمل یا بعید، که می تواند در آینده رخ دهد. آینده محتمل، آنچه به احتمال بسیار زیاد مبتنی بر استمرار روندهای کنونی در آینده به وقوع خواهد پیوست و آینده های مرجّح یا مطلوب، به مطلوب ترین و مرجّح ترین رویدادهای آینده گفته می شود. در اینجا تنها به بررسی آینده های ممکن و محتمل انقلاب اسلامی می پردازیم

آینده های ممکن و محتمل انقلاب اسلامی

روشن است که پرسش از امکان و احتمال در اینجا، رهاسازی موضوع میان انبوهی از حدس ها و گمان ها از صفر تا صد نیست، بلکه براساس یک مجموعه معیارهای اجمالی مانند دیدگاه هایی که درباره یک پدیده مطرح می شود، می توان حدس ها و گمانه زنی ها درباره این موضوع را محدود ساخت. بر این اساس، چند گزینه را می توان درباره آینده انقلاب اسلامی مطرح ساخت

1 عادی شدن و استحاله؛ 2 مهار و کنترل؛ 3 تداوم، توسعه و تکامل

عادی شدن و استحاله انقلاب

 

کلمات کلیدی :

مقاله تحلیلی بر جایگاه بیتالمال از منظر فقه تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله تحلیلی بر جایگاه بیت‌المال از منظر فقه تحت فایل ورد (word) دارای 28 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله تحلیلی بر جایگاه بیت‌المال از منظر فقه تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله تحلیلی بر جایگاه بیت‌المال از منظر فقه تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
مفهوم بیت المال  
اقسام بیت المال  
مصادیق بیت المال مسلمین از قسم دوم  
1 انفال  
مالکیت بیت المال در عصر غیبت  
موارد مصرف بیت المال  
اهتمام حضرت علی  علیه السلامبه بیت المال  
حسابرسی دقیق از کارگزاران  
نظارت بر بیت المال  
نظارت بر مخارج امیرالحاج  
احتیاط شدید امام علی  علیه السلامدر بیت المال  
l.نگرانی نسبت به بیت المال به هنگام مرگ:  
نتیجه گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله تحلیلی بر جایگاه بیت‌المال از منظر فقه تحت فایل ورد (word)

نهج الهبلاغه، ترجمه محمد دشتى، 1385، چ سوم، قم، اندیشه هادی

ابن اثیر، مبارک بن محمد جزری، 1364ق، النهایه، قم، اسماعلیان

ابن منظور، محمدبن مکرم، 1408ق، لسان العرب، بیروت، احیاءالتراث

انصاری، مرتضی،1280ق، کتاب الخمس، بی جا، مکتبه الفقهیه

آشتیانی، میرزامحمد،1404ق، القضا، قم، دارالهجره

بحرانی، یوسف، 1408ق، الحدائق الناضره، قم، نشر اسلامی

بروجردی، مرتضی، 1407ق، مستند العروه الخمس، تقریر بحث السید ابو القاسم الخوئی، قم، طبع العلمیه

جوهری، اسماعیل بن حماد، 1407ق، الصحاح، بیروت، دار العلم للملایین

حر عاملی، محمد بن حسن، 1408ق، وسائل الشیعه، قم، آل البیت(ع)

حسن زاده آملی، حسن، بی تا، تکمله منهاج البراعه، بی جا، بی نا

حلبی، سید حمزه بن علی بن زهره، 1417ق، غنیه النزوع، قم، مؤسّسه امام صادق

حلی، حسن بن یوسف بن المطهر، 1413ق، قواعد الاحکام، قم،نشر اسلامی

ـــــ ، 1414ق، تذکره الفقها، قم، مؤسّسه آل البیت(ع)

حلی، محمد بن منصور بن احمد بن ادریس، 1417ق، السرائر، قم، نشر اسلامی

خوری، سعید، 1403ق، اقرب الموارد، قم، طبع مکتبه المرعشی النجفی

خوئی، سیدابوالقاسم، 1410ق، تکمله منهاج الصالحین، قم، مدینه العلم

راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412ق، مفردات الفاظ قرآن، بیروت، دارالقلم دمشق و دارشامیه

سبزواری، محمدباقر، 1423ق، کفایه الاحکام، قم، نشر اسلامی

شهید ثانی، 1413ق، مسالک الافهام إلی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه معارف اسلامیه

صدوق، محمدبن علی، 1424ق، خصال، قم، نشر اسلامی

طباطبایی حکیم، سیدمحسن، 1391ق، مستمسک العروه، نجف، مطبقه الآداب

طباطبایی، سیدعلی، 1412ق، ریاض المسائل، قم، نشر اسلامی

طوسی، محمد بن حسن، 1411ق، الخلاف، قم، نشر اسلامی

ـــــ ، 1415ق، النهایه، قم، طبع قدسی محمدی و دارالکتاب اسلامی

ـــــ ، 1428ق، مبسوط، قم، نشر اسلامی

عاملی، محمد بن مکی (شهید اول)، 1414ق، الدروس الشرعیه، قم، نشر اسلامی

کاشف الغطاء، 1421ق، کشف الغطاء، قم، الاعلام الاسلامی

کلینی، محمد بن یعقوب، 1367ق، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه

لویس، معلوف، 1996م، المنجد، بیروت، دارالمشرق

مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، چ دوم، بیروت، مؤسسه الوفاء

محقق ثانی، علی بن حسین، 1408ق، جامع المقاصد، قم، آل البیت

محقق حلی، نجم الدین، 1389ق، شرایع الاحکام، نجف، آداب

مفید، محمد بن محمد نعمان، 1410ق، المقنعه، قم، نشر اسلامی

مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، 1405ق، مجمع الفائده و البرهان، قم، نشر اسلامی

مقری، احمد بن محمد بن علی، 1405ق، المصباح المنیر، قم، دار الهجره

موسوی خمینی، سیدروح اله، 1416ق، تحریر الوسیله، قم، نشر اسلامی

ــــ ، 1426ق، البیع، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره

نجفی، محمدحسن، بی تا، جواهر الکلام، تهران، داراحیا ء التراث  بیروت دارالکتب

نراقی، احمد بن محمد مهدی، 1415ق، مستند الشیعه فی أحکام الشریعه، قم، آل البیت

یزدی، سیدمحمدکاظم، 1424ق، العروه الوثقی، قم، نشر اسلامی

چکیده

از جمله تقسیمات بیت المال، به بیت المال المسلمین و بیت المال امام و تقسیم بیت المال المسلمین، به بیت المال خاص و عام، مالک بیت المال امام، شخصیت حقوقی امام معصوم علیه السلام در عصر حضور، و شخصیت حقوقی ولی فقیه، متصدی اداره جامعه در عصر غیبت است. یکی از مصادیق بیت المال امام، خمس درآمد های کسب است که باید در اختیار مرجعی باشد که متصدی اداره جامعه است. مالک بیت المال المسلمین، عموم مسلمانان هستند و فقیه جامع شرایط، از باب ولایت حق تصرف دارد. عنوان «امام» در آیات و روایات، مشتمل بر این عنوان، اعم از شخصیت حقوقی امام معصوم و شخصیت حقوقی ولی فقیه است. در نتیجه، اختیارات امام معصوم علیه السلام در ارتباط با بیت المال برای ولی فقیه نیز ثابت است

کلید‌واژه‌ها: بیت‌المال، امام، انفال، ولی امر، دولت

 

مقدمه

فقه شیعه ما فقه حکومتی، و با حکومت عجین است. اگر حکومت نباشد، بسیاری از قوانین و مقررات شرعی امکان عرصه نخواهند داشت. بخش زیادی از آموزه های دینی، از جمله فقه بر محور دولت و حکومت بنیاد نهاده شده اند. ازاین رو، اسلام، هم دین است هم دولت، هم عقیده است و هم نظام. این ادعا را می توان با اندکی تأمل در روح حاکم بر اسلام و هریک از ابواب فقهی اثبات کرد. برای نمونه، مباحثی مانند جمعه و جماعت، خمس و زکات و انفال، با کارکرد اجتماعی و حکومتی آنها، حج و جهاد به اشکال گوناگون آن، قضا و شهادت و اجرای حدود و تعزیرات، شاهدی روشن بر این مدعاست. حضرت امام و مقام معظم رهبری، مکرر در بیانات خود از حوزه های علمیه و مراکز پژوهشی و فضلا و مراجع درخواست کرده اند که مباحث فقهی مرتبط با حکومت را در اولویت آموزش و پژوهش خود قرار دهند. برای نمونه، یکی از مصادیق بارز فقه الحکومه، که در قلمرو اندیشه و فقه سیاسی جای می گیرد، عنوان بیت المال است. این عنوان، در ادبیات حاکم بر امت اسلامی، از جایگاه رفیعی برخوردار است و از نهاد های تأثیر گذار اقتصادی است و در قلمرو فقه موضوع برای احکام فقهی(تکلیفی و وضعی) فراوانی واقع شده است. به نظر می رسد، ابعاد و زوایای گوناگون آن نیازمند بحث و تحقیق است

عنوان بیت المال جهات و احکام مختلفی دارد که نیازمند تحقیق و پژوهش است

 

مفهوم بیت المال

صاحب نظران، لغت بیت المال را به معنای مکان نگهداری مال دانسته اند و در تعریف آن نوشته اند: بیت المال یعنی خزینهالمال (خوری، 1403، ج1، ص 69؛ سیستانی، 1987م، ص 62). از منظر فقها، بیت المال به دو مفهوم به کار گرفته شده است

الف: مکانی که اموال منقول متعلق به عموم، که در اداره دولت هزینه می شود، در آن نگهداری می شود (آشتیانی، 1404ق، ص 25)

ب: جهتی که مالک اموال عمومی است. مانند مصلحت مسلمین (طوسی، 1428ق، ج 1، ص 146؛ محقق ثانی، 1408ق، ج1، ص 402)

اقسام بیت المال

بیت المال به عبارات مختلف تقسیمات مختلفی دارد. از جمله به اعتبار مال های موجود به دو قسم تقسیم می شود

الف: بیت المال مسلمین: عبارت است از اموالی که به مسلمانان متعلق است و باید در مصالح آنان هزینه شود. این قسم نیز به دو دسته تقسیم می شود: عبارت است از اموالی که متعلق به مسلمانان است و باید در مصالح آنان هزینه شود. این قسم نیز به دو دسته تقسیم می شود: اموالی که متعلق به عموم مسلمانان است. اموالی که متعلق به صنف خاصی از مسلمانان است. مانند زکات که ملک طایفه فقرا است و خمس که ملک سادات است

ب: بیت المال امام علیه السلام: عبارت است از اموال متعلق به منصب امام که از آن به اموال دولت هم یاد می شود. تفاوت میان بیت المال المسلمین و بیت المال امام به شرح زیر می باشد

ـ مالک بیت المال مسلمین، عموم مسلمین اند و مالک بیت المال امام منصب امام است

ـ مصرف و محل هزینه در بیت المال مسلمین، جامعه اسلامی و آنچه مرتبط با مصالح عموم مسلمین و هزینه آن برای بخشی از امت مسلمان، مانند صنف فقرا جایز نیست، مگر سود آن به عموم مسلمین ارتباط پیدا کند. مثل اینکه توازن اجتماعی حفظ و اختلاف طبقاتی رفع شود. ولی اختیار هزینه اموال بیت المال امام، به دست امام و حاکم اسلامی است. ایشان می تواند هم در مصالح عموم مسلمین و هم در مصلحت بخش ویژه ای از نیاز های جامعه هزینه کند

ـ افراد مسلمان در بیت المال مسلمین سهمی ندارند. برای نمونه، زمین های مفتوحهالعنوه که یکی از مصادیق آن است، به هیچ وجه ملک و یا متعلق حق شخصی قرار نمی گیرد، هرچند آنرا احیا کند. برخلاف اموال متعلق بیت المال امام، که متعلق حق افراد قرار می گیرد. مثلاً، اگر شخصی زمین های موات را احیا کند، طبق بعضی از مبانی، مالک و طبق برخی دیگر از مبانی، حق اولویت پیدا می کند

ـ ولی امر حق ندارد اموال بیت المال مسلمین را به کسی هبه، هدیه و یا بفروشد. برخلاف اموال بیت المال امام

بیت المال مسلمین مصادیق فراوانی دارد از جمله

1 اراضی مفتوحهالعنوه: عبارتند از زمین هایی که به دست مسلمانان با قدرت قهری و سلاح، به اذن امام فتح و به دست مسلمانان افتاده است. این نیز سه قسم است

الف. زمین هایی که در حال فتح آبادند. حکم این زمین ها این است که پس از پرداخت خمس آنها، ملک تمامی مسلمانان می باشد، اعم از خانه ها، مزارع و زمین ها. زیرا افزون بر اینکه، مشهور به آن فتوا داده اند، ادعای اجماع نیز شده است (سبزواری، 1423، ج1، ص 373؛ حلی، 1414ق، ج 9، ص 184). شیخ طوسی در این باره می فرمایند: اموال غیر منقول مانند خانه ها، مزارع و زمین ها، پس از پرداخت خمس، باقی ملک مسلمین است. دلیل ما عبارت است از اجماع امامیه (طوسی، 1411ق، ج4، ص194)

ب. زمین هایی که در حال فتح موات است

حکم این گونه زمین ها مورد اختلاف است که آیا مصداق بیت المال مسلمین است و یا مصداق بیت المال امام

ج . به زمین هایی که در جنگ به غیر اذن امام، به دست مسلمانان افتاده است. مصداق بیت المال امام و در نتیجه، ملک امام است

2 خراج: عبارت است از ضریب و مالیاتی که به عنوان اجاره زمین های مفتوحهالعنوه از مالکان گرفته می شود. این اموال، مصداق بیت المال مسلمین است که در مصالح عموم مسلمانان هزینه می شود (محقق حلی، 1389ق، ج 2، ص 13). محقق کرکی بیان می کند که مراد از بیت المال مسلمین، اموالی است که از خراج زمین های مفتوحهالعنوه جمع می شود (محقق ثانی، 1408، ج1، ص402)

3 مقاسمه: عبارت است از حصّه و ضریب معینی که از محصول زراعی زمین های مفتوحهالعنوه گرفته می شود و در مصالح مسلمانان هزینه می شود (نجفی، بی تا، ج22، ص180)

4 جزیه: عبارت است از: ضریبی که امام در مقابل اقامت اهل کتاب در دارالاسلام و استفاده از امکانات آن و دست کشیدن از جنگ با آنها گرفته می شود. این گونه اموال نیز حکمش مورد اختلاف است؛ بعضی آنرا مصداق بیت المال مسلمین دانسته اند (حلی، 1413، ج1، ص510؛ طوسی، 1428، ج1، ص 598) و بعضی دیگر، مصرف آن را یا مختص مجاهدان و یا افزون بر آن فقرا دانسته اند (حلی، 1417، ج1، ص 474)

5 وقف بر مصالح عامه: درواقع وقف بر مسلمانان است. ازاین رو، مصداق بیت المال مسلمین است. اصل صحت وقف بر مصالح مسلمانان، که فقها از آن تحت عنوان وقف عام یاد می کنند، اختلافی نیست و مورد قبول فقها است (شهید اول، 1414، ج 2، ص 264). آنچه مورد اختلاف است، عبارت است از: اینکه در صحت این گونه وقف قبول شرط است، یا نه. بعضی قبول را شرط دانسته اند (کرکی، 1408، ص12 ). در مقابل بعضی شرط ندانسته اند (شهید ثانی، 1413، ج 5، ص 372). همچنین در این زمینه اختلاف وجود دارد مبنی بر اینکه اگر قبض شرط باشد، قبض ناظر وقف شرط صحت است و یا قبض حاکم؟ بعضی قول اول را پذیرفته اند (محقق ثانی، 1408، ج 9، ص 24) و بعضی قول دوم را پذیرفته اند (شهید ثانی، 1414ق، ج2، ص 266)

مصادیق بیت المال مسلمین از قسم دوم

قسم دوم بیت المال مسلمین، عبارت است از اموالی که اختصاص به صنف خاصی از مسلمانان دارد. در این بخش، برخی از مصادیق مهم آن بررسی می شود

1 زکات: یکی از مصادیق بیت المال مسلمین، زکات است که از غلات چهارگانه گندم، جو، خرما و کشمش و نقدین (طلا و نقره مسکوک) و انعام سه گانه گاو، شتر، گوسفند، به شرط رسیدن هریک به حد نصاب معین، گرفته می شود. ولی از این جهت که بعضی از موارد هزینه آن مخصوص است، مانند صنف فقرا، ابن سبیل، و تألیف قلوب و;، مصداق بیت المال قسم دوم است

2 خمس: عبارت است از حق مالی که خداوند در بعضی از اموال مانند سود مکاسب، غنیمت های جنگی، معدن ها، گنج ها، آنچه با غواصی از دریاها به دست می آید. مال حلال مخلوط به حرام و زمین کافر ذمی که از مسلمان خریده است، با شرایطی خاص به مقدار یک پنجم گرفته می شود. در خمس دو مبنای اساسی وجود دارد

الف. مشهور قایل هستند که نصف خمس، سهم سادات فقیر است و نصف دیگر سهم خدا و رسول خدا و امام است (نجفی، بی تا، ج 16، ص 2)

ب. بعضی از فقها بر این باورند که تمام خمس، اعم از سهم سادات و سهم خدا و رسول و امام، ملک امام است و سادات حقی ندارند؛ بلکه فقط محل هزینه و مصرف اند. از جمله از صاحبان این نظریه، در عصر حاضر حضرت امام و مقام معظم رهبری است (موسوی خمینی، 1416، ج1، ص322)

 

کلمات کلیدی :