مقاله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تح
مقاله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تحت فایل ورد (word) دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور تحت فایل ورد (word) :
علل گرایش جوانان و نوجوانان به سوء مصرف مواد اعتیاد آور
تا به حال به این مسئله فکر کردین که چطور یک نفر به مواد مخدر معتاد میشه؟ آیا به نتیجه خاصی هم رسیدین یا نه؟ در این جزوه علل مختلف گرایش جوانها را به مواد اعتیاد آور بررسی می کنیم.
بسیاری از جوانها و حتی پدر و مادر ها فکر می کنن که دلیل اعتیاد فرد، اصرار دوستان بوده است. در حالی که این تنها انگیزه سوء مصرف مواد در جوانان نیست. اگر بخواهیم انگیزه های مصرف مواد مخدر جوانها را بشناسیم، فهرست بلند بالایی میشه، نگاه کنین:
کنجکاوی، کسب لذت، تسکین درد، فراموش کردن مشکلات، شوخی و خنده، هیجان طلبی یا میل به خطر کردن، احساس بزرگ شدن، پیوستن به گروهی خاص و ; این علل با وجود این که چندان مهم به نظر نمی رسند، باعث اعتیاد میلیونها انسان شده اند. بیشترین علت اعتیاد جوانان در ایران دو عامل کنجکاوی و کسب لذت است.
امروزه متخصصین، یک عامل را زمینه ساز اعتیاد نمی دانند و معتقدند عوامل مختلف دست به دست هم میدن و فرد را معتاد می کنن. این عوامل تشکیل شدن از عوامل فردی ( عوامل روانی، زیستی، و بیولوژیک)، عوامل خانوادگی و عوامل اجتماعی، هر کدام از این سه عامل به تنهایی نیز قادرند تا موجب گرایش فرد به اعتیاد شوند.
یکی از مهمترین عوامل گرایش جوانان و نوجوانان به مصرف مواد اعتیاد آور کنجکاوی و هیجان طلبی است.
عوامل فردی
فشار های عصبی و بیماریهای روحی: کسانی که دائماً در معرض فشار های عصبی و محیطی قرار دادن، بیشتر از دیگران در معرض خطر گرایش به اعتیاد هستن. موقعیت هایی همانند کنکور، ازدست دادن نزدیکان، شکستهای عاطفی، مالی، شغلی، تحصیلی، انتخاب همسر و ; ممکن است در زندگی هر جوانی پیش آید و اگر شما راه صحیح مقابله با آنها را ندانید، امکان دارد برای دست یابی به تسکین و آرامش مقطعی، به مواد اعتیاد آور روی آورید. از آن جایی که امروزه رابطه بین بیماریهای روانی و اعتیاد به اثبات رسیده، خیلی خوب است که جوانها به جای راه حلهای مقطعی و نادست (توسل به مواد اعتیاد آور ;) به فکر یافتن راه حلهای مناسب برای رفع مشکلات خود باشند.
سن بحرانی: سنین شانزده تا بیست و چهار سال، سنین پر خطری برای جوانان محسوب میشن.
شخصیت های خاص: بعضی از افراد با خصوصیات شخصیتی خاص خودشان، بیشتر در معرض خطر اعتیاد قرار می گیرن، به طور مثال کسی که به خاطر خجالت و رو در بایستی ، توان نه گفتن به دوستش را نداره، ممکنه با هر تعارف ساده به مصرف مواد آلوده بشه. ممکنه یک نفر در نتیجه کمبود اعتماد به نفس سراغ مواد بره و یا بر عکس اعتماد به نفس بالایی داشته باشه و فکر کنه که با مصرف مواد به هیچ وجه معتاد نمی شه. حالا فردی را تصور کنید که دائما تو خودشه و
با کسی حرف نمی زنه. این فرد بدنبال مصرف مواد، اخلاقش عوض میشه و فکر میکنه می تونه مشکل رفتاری خودش را تا آخر عمر با مصرف مواد بر طرف کنه. در صورتیکه اعتیاد به مرور زمان مشکلات او را چندین برابر و چند برابر خواهد کرد. جوانی که دائماً نظرش عوض میشه و در تصمیم گیری ضعیفه، در آن لحظه خاص که باید برای یک عمر زندگیش تصمیم بگیره، اشتباه می کنه و همه چیز خراب میشه.
مشکلات جسمانی: بعضی ها برای تسکین درد از مواد مخدر استفاده می کنن. در صورتی که پزشکان با بهره گیری از داروهای مسکن، میتونن طوری درد رو کنترل کنن که فرد به آن داروها وابسته نشه.
عدم آگاهی از خطرات مصرف مواد مخدر: گروهی دائماً در حال تبلیغ برای مواد مخدر هستن، برای این که یا رفتار خودشون رو توجیه کنن و یا مواد شون رو بفروش برسونن. ولی اگر جوانها از خطرات و عوارض مصرف مواد واقعاً اطلاع درستی داشته باشن، محاله که هر گونه ماده اعتیاد آوری را مصرف کنن.
نگرش مثبت به مواد مخدر: مجموع اطلاعات غلط و باورهای نادرست، موجب میشه که فرد، نگرش و دیدگاه مثبتی نسبت به مصرف مواد مخدر پیدا کنه و زشتی مصرف برایش از بین بره. اینکه ببینیم اطلاعات درست را از کجا بگیریم و از کی بشنویم، اهمیت زیادی داره.
مشاغل خاص: بعضی از مشاغل خاص که فعالیت جسمی سنگین و تغییر ساعتهای خواب و بیداری را به دنبال دارن، فرد را مستعد ابتلا به اعتیاد می کنن، کسانی که این مشاغل رو دارن، باید بیشتر مراقب خودشان باشند.
اضطراب، افسردگی شدید، پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی، زمینه ساز بروز اعتیاد هستند.
عوامل خانوادگی
ممکنه همه خانواده ها، در همه زمینه ها، کاملاً موفق نباشن. ساختار خانوادها همیشه یکسان نیست. بعضی از خانوادها، بی سرپرست و یا تک سرپرست هستن. این چنین خانواده هایی ، معمولاً با مشکلاتی مواجه می شوند. مشکلات و دشواریهای خانوادگی، در شرایط دیگری نیز پیش می آید. مثلاً وقتی که در بین افراد خانواده، فردی معتاد است، تعداد افراد خانواده زیاد هستن و یا روابط خانوادگی متشنج است. اگر چه همه این عوامل مشکل آفرین هستن، اما باید بدانی که برای هر مشکلی یک راه حل درست و منطقی وجود دارد. استفاده از مواد اعتیاد آور ، قطعاً راه حل این مشکلات نیست و بر این دشواری ها خواهد افزود.
چنانچه تو با یکی از این مشکلات مواجه هستی به چگونگی رفع آن ها فکر کن، با مشاور مدرسه یا یک بزرگتر مورد اعتماد مشورت کن. مطمئناً راه حل مناسبی برای حل مشکلات خودت پیدا می کنی.
اعتیاد راه حل مشکلات نیست.
در خانواده های پرتنش روابط عاطفی بین اعضا کاهش می یابد و احتمال گرایش آنان به اعمال بزه کارانه و مواد اعتیاد آور بسیار بیشتر است.
اوقات فراغت و فعالیتهای جایگزین
آیا در زندگیت برنامه ریزی داری؟ اوقات بیکاری ات را چطور می گذرونی؟ اگر برای زندگیت برای اوقات کاری و اوقات بیکاری ات برنامه نداری، مواظب باش ،چون این خودش یک زنگ خطره.
به چیزهایی که علاقه داری فکر کن، استعدادهای خودت رابشناس و سعی کن زندگیت را با چیزهایی که تو را سرگرم می کنه و دوستشون داری، پر کنی. مثلاً عده ای از بچه هابه ورزش روی میارن، عده ای دیگر مطالعه در کتابخانه ها و فرهنگسرا ها را ترجیح میدن، بعضی از جوانان به کارهای هنری مثل تئاتر، موسیقی; می پردازن و یا به کلاسهای مختلف میرن. تو چکار می کنی؟ پرداختن به کوه نوردی، شنا، اردو و مسابقات فرهنگی،ورزشی و مطالعه.. می تونه تو را از خطر اعتیاد حفظ کنه.
خیلی خوبه که برای هر روزمان، یک برنامه مشخص داشته باشیم و آن را هما ن روز انجام بدهیم.
علل و عوامل بوجودآورنده اعتیاد
در بسیاری از جوامع کنونی،اعتیاد به اشکال گوناگونی بروز کرده است. تا کنون اعتیاد به مواد مخدر، یکی از مشکلات بزرگ بهداشتی بوده، ولی امروزه اعتیاد به قمار، مسائل جنسی و اینترنت نیز به لیست مشکلات بهداشتی اضافه شده است.
بسیاری از عوامل دست به دست یکدیگر داده و فرد را به سمت اعتیاد سوق می دهند. اگر علت اعتیاد را فقر بدانیم، معتادان متمول را نادیده گرفته ایم و اگر بیسوادی را مطرح کنیم قشر معتادان تحصیل کرده را نادیده گرفته ایم. پس نمی توان به تنهایی یک عامل را علت ایجاد اعتیاد دانست. به همین دلیل امروزه اعتقاد بر این است که اعتیاد، معلول مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی است. بنابراین به یاد بسپاریم:
هیچ کس از اعتیاد در امان نیست.
فشارهای روحی و بیماریهای روانی
ارتباط میان برخی بیماریهای روانی و اعتیاد مشخص شده است. به طور مثال فردی که از بیماری افسردگی شدید رنج می برد یا شخصی که رفتار ضد اجتماعی دارد، در معرض خطر اعتیاد است.
عدم توجه به رفع فشارهای عصبی-روحی منجربه انباشته شدن احساس اضطراب ونگرانی دائمی در فرد می شود. با بروز این حالت، زمینه استفاده از مواد اعتیادآور برای فرد به وجود می آید و این یعنی شروع اعتیاد.
بنابراین با تشخیص به موقع فشارهای روحی با بیماریهای روانی و درمان آنها می توان از احتمال آلودگی به مواد مخدر به میزان قابل توجهی کاست.
عوامل فردی
اگر همه عوامل به وجود آورنده اعتیاد مهیا باشد، باز در نهایت این خود فرد است که برای مصرف مواد تصمیم می گیرد. پس باید توانایی های فردی را ارتقا بخشید تا شخص بتواند در مواقع خطر، خود را از چنگال اعتیاد دور سازد. در بین عوامل فردی حفاظت کننده می توان از مهارت های زندگی یاد کرد. مهارتهای زندگی طیف وسیعی از توانائیها هستند که مسلح شدن به هر یک از آنها شخص را در مراحل مختلف زندگی یاری خواهد داد تا با قدرت بیشتری در برابر مشکلات مقاومت کند. این مهارتها عبارتند از : مهارت حل مشکل، قدرت تصمیم گیری، توانایی نه گفتن، هنر دوست یابی و ; که اگر امروز این مهارتها را به فرزندان خود نیاموزیم، فردا در غیاب ما، در مقابل اصرار دوستان، قدرت مقاومت نخواهند داشت.
سن بحرانی
چرا برخی از والدین از فرزندانشان در سنین کودکی با دقت بسیار پرستاری می کنند ولی در سنین پر خطر شانزده تا بیست و چهار سالگی آنها را در جامعه، بی دفاع رها کرده و تصور می کنند که آنها رشد کافی یافته و از هر گونه خطری به دورند؟
مشاغل سخت: مشاغل نیازمند به انرژی زیاد، همانند کارهای شبانه، نگهبانی در زمان طولانی و رانندگی بین شهری، بیش از سایر شغلها افراد را در معرض گرایش به مواد مخدر قرار میدهند.
شخصیت: بدنبال تربیت خانواده، این شخصیت کودک است که آینده او را می سازد. اگر ترسو، خجالتی، سرخورده یا بدون اعتماد به نفس باشد، احتمال گرایش او به اعتیاد نیز بیشتر خواهد شد. کنجکاوی و کسب لذت دو عامل عمده شروع اعتیاد در جوانان ایرانی است. تحقیقات نشان داده است که جوانها، عموماً برای ارضای حس کنجکاوی خود، لذت جویی، تفریح و تفنن، مصرف مواد اعتیاد آور را تجربه می کنند .
عوامل خانوادگی
خانواده های پر تنش: آمار افراد معتاد در خانواده های پرتنش که همیشه درگیر بحث و دعوا می باشند، بیشتر از سایر خانواده هاست. این خانواده ها باید از میزان تنش موجود بکاهند و آگاهی خود را درباره اعتیاد بیشتر کنند و راههای پیشگیری از اعتیاد را نیز بشناسند.
خانواده های بد سرپرست، بی سرپرست و تک سرپرست: در این خانواده ها به خاطر عدم وجود یکی از والدین و یا عدم صلاحیت آنان در تربیت فرزندان، احتمال بروز اعتیاد افزایش می یابد.
ارتباط کم رنگ عاطفی: وجود پیوندها و ارتباطات عمیق خانوادگی در پیشگیری از اعتیاد نقش بسزایی دارد و هر قدر این روابط به سردی بگراید ، خطر اعتیاد در محیط خانواده نیز افزایش خواهد یافت.
مهارت والدین در تربیت فرزندان: اگروالدین به مهارت های لازم در خصوص تربیت فرزندان خود تسلط نداشته باشند. هر گونه ضعف در تربیت، شکل گیری شخصیت آنان را دچار اختلال ساخته و این احتمال وجود دارد که روزی به مواد اعتیاد آور گرایش یابند. تربیت فرزندان بسیار وابسته، سرخورده، و ; هر کدام عواقب و خطرات بسیاری را به دنبال دارد.
وجود فرد معتاد در خانواده: حضور فرد معتاد در خانواده خطر بزرگی محسوب می گردد که تمام اعضا آن را تهدید می کند. وظیفه والدین این خانواده ها بسیار سنگین تر از سایرین است.
سهل انگاری در توجه به زنگهای خطر: مصرف سیگار یک زنگ خطر بزرگ برای مصرف مواد مخدر است که در صورت سهل انگاری و عدم برخورد قاطع، زمینه اعتیاد را فراهم می سازد.
عدم گفتگو پیرامون اعتیاد در خانواده: برخی خانواده ها برای جلوگیری از تحریک حس کنجکاوی در فرزندان خود، از مطرح نمودن مسائل و ارائه اطلاعات صحیح به آنها خودداری می کنند. اگر شما اطلاعات صحیح را به فرزندان خود ندهید، ممکن است اطلاعات غلط را از دوستان خود کسب کنند.
برخی والدین، شنونده خوبی نیستند: این امر باعث می شود تا فرزندان حرفهای خود را به دیگران بزنند در نتیجه توصیه های آنها را به راهنماییهای والدین خود ترجیح دهند.
اگر والدین الگوی صحیحی نباشند، فرزندان رفتارصحیح را نخواهند آموخت.
عوامل اجتماعی
در دسترس بودن مواد: اگر نزدیک به مکانهای تجمع معتادان با محلهای خرید و فروش مواد مخدر زندگی می کنید، باید بیشتر مراقب فرزندانتان باشید.
فقر و بیکاری: نداشتن تمکن مالی، منجر به بالا رفتن فشار های روحی و روانی می گردد.د ر نتیجه خطر اعتیاد را افزایش می دهد. هم چنین بیکاری نیز یکی از علل گرایش به مواد مخدر می باشد، چون با نداشتن مشغولیت ذهنی مفید و سازنده، شخص بیشتر به مواد مخدر تمایل می یابد.
عدم اطلاع رسانی جامع و کامل: عدم آگاهی جوانان و والدین از عوارض جسمی، روحی، و اجتماعی اعتیاد، همچنین نا آشنا بودن با راه های پیشگیری، از عوامل افزایش دهنده آلودگی افراد به مواد مخدر می باشند. ما والدین وظیفه داریم تا خطرات مصرف مواد و راه های پیشگیری از اعتیاد را بشناسیم و آنها را به جوانان خود بیاموزیم.
باورهای نادرست اجتماعی: برخی از اقوام، مصرف مواد مخدر را ناپسند نمی دانند. در نتیجه گرایش به مصرف مواد در میان آنها بیشتر است.
ضعف فرهنگ مشاوره: همان طور که قبلاً ذکر شد، فشارهای روحی و مشکلات حل نشده باعث بالا رفتن اضطراب و نگرانی های شدید در فرد می گردد. تا زمانی که شخص مشکل خود را حل ننموده است میزان اضطراب و تشویش درونی در او بالا می رود. حال وقتی فرد خود نمی تواند مشکلش را حل نماید، بهتر است از افراد متخصص و متبحر در این زمینه کمک گیرد. ولی متاسفانه هنوز مشاوره جایگاه واقعی خود را در زندگی فردی و اجتماعی ما پیدا ننموده است. در نتیجه مشکلات روحی-روانی که در ایتدا به راحتی قابل درمان است، به مرور تبدیل به معضلات عظیمی می گردند که درمان آنها بسیار مشکل و پیچیده خواهد شد.
امکانات تفریحی، فرهنگی، هنری و ورزشی
برای آن که نوجوانان و جوانان را از مواد مخدر دور سازیم، باید به فکر برنامه های جایگزین باشیم. جوانها به اقتضای سن و سالشان، کارهای پر هیجان و خطرناک را دوست دارند. اگر والدین روحیه جوانان خود را درک نکنند و آنان را دائماً به ماندن در منزل وادار کنند، احتمال گرایش به مواد مخدر را در آنها افزایش می دهند.
با فراهم ساختن امکانات تفریحی برای فرزندان خود می توان آنها را از گرایش به مصرف مواد مخدر دور ساخت. برنامه ریزی صحیح در خانواده که منطبق با نیازهای معقول و منطقی جوانان باشد، از گرایش آنها به مواد مخدر جلوگیری خواهد نمود. بهره برداری بهینه از سینماها، فرهنگسراها، کتابخانه ها، همچنین برگزاری مسابقات ورزشی ، فرهنگی و هنری منطبق با نیازهای جوانان، بخش عظیمی از اوقات فراغت آنها را به خود اختصاص خواهد داد، که بسیار موثر خواهد بود.
تشویق نوجوانان به فعالیتهای سالم و خلاق را نباید از یاد برد.
اعتیاد انسان به مصرف مواد و داروها از جمله این عادت هاست . طبق آخرین آمارها در کشور 5000000 نفر از افراد حداقل یک بار مصرف مواد مخدر را تجربه کرده اند و 2000000 نفر معتاد به آن هستند . سیر پیشرونده اعتیاد به مواد و ترویج روشهای مصرف غیربهداشتی آن همچون تزریق مواد مخدر با سرنگ مشترک منجر به بروز بیمایهای لاعلاجی همچون ایدز می شود که بیش از 70000000 نفر را در جهان گرفتار نموده است و در کشور ما نیز بیش از 14000 نفر به آن آلوده اند . مجموعه مسائل موجود ، دست اندرکاران و آگاهان را می بایست وادار به برنامه ریزی و اقدامات مناسب جهت کنترل معضلات اجتماعی نماید . یکی از استراتژی های مهم مبارزه با بروز معضلات اجتماعی ، آموزش و اطلاع رسانی است . ما نیز به نوبه خود کوشیده ایم سهمی کوچک در آگاهی رسانی به جوانان و هم وطنان داشته باشیم و با ترسیم روشهای پیشگیری و درمان معضل اعتیاد ، قدمی هر چند کوچک برای کمک به هم وطنان خود برداریم .
کلیات مواد
انواع مواد
خانواده حشیش : حشیش ، چرس ، بنگ و ;.
خانواده مخدرها : تریاک ، هروئین ، کراک هروئین ، مورفین ، کدئین و ;
خانواده محرکها : متاآمفتامین ( یا شیشه ) ، ریتالین و ;
خانواده کوکائین : کوکائین و کراک کوکائین
خانواده توهم زاها : LSD یا اسید لیزرژیک ، اکستازی و ;
خانواده مواد استنشاقی : چسب ، بنزین ، تینر و ;
داروها :
داروهای مخدر یا محرک مثل ترکیبات کدئین ، دیفنوکسیلات ، ترامادول ، ریتالین ، فن فلورامین ، پزودوافدرین و ;
داروهای خواب آور مثل خانواده بنزودیازپین ها شامل دیازپام ، اکسازپام ، لورازپام ، فلورازپام و ;. یا خانواده فنوباربیتال
الکل و مشروبات الکلی
مواد مخدر :
مواد مخدر طبیعی (natural opiates ) ( مانند تریاک ) از جوانه تریاک (papaver somniferum) (opium poppy) که یک گیاه زیبا و گل دهنده است و سالیانه جوانه می زند ، گرفته می شود . این گیاه تا ارتفاع یک متر رشد می کند و گلهای آن به رنگهای سفید ، صورتی ، قرمز و بنفش است.
قدمت استفاده از مواد مخدر به 6 هزار سال قبل برمی گردد . از مواد مخدر برای درمان بیماریهای متفاوتی از جمله بیماری افسردگی استفاده می شد . استفاده از این ماده بسیار گسترده بود و اغلب افراد از آن برای درمان خود استفاده می کردند . چرا که عمدتاً به عنوان مرهمی برای تمامی مشکلات آدمی (از جمله کاهش درد ، درمان سرفه و اسهال ) پنداشته می شد . لذا ، تجارت و داد و ستد این ماده مخدر رشد چشمگیری داشت .
اصطلاح شناسی
مواد مخدر از مشتقات تریاک (opium ) هستند که شامل مورفین ، کدئین و مواد نیمه سنتز شده از آنها مانند هروئین می شود . اصطلاح اپیوئید ( opioid ) اصطلاحی است گسترده تر که تمامی آگونیستها ( agonists ) و آنتاگونیستهایی ( antagonists ) را که فعالیت مشابه مورفین دارند (مانند پپتیدهای اپیوئیدی طبیعی از جمله آندورفینها را ) شامل می شود . گاهی اوقات به اپیوئیدها اصطلاح مخدر اطلاق می گردد ، چرا که این مواد خواب آلودگی یا حالت شبه رویا که به آن چرت زدن (nod ) نیز گفته می شود ایجاد می کنند .
موارد استفاده
در سال 1806 داروساز آلمانی به نام فردریک سرترنر (Frederich serturner ) عنصر فعال موجود در تریاک را کشف کرد و آن را مورفیوم (morphium) نامید که برگرفته از لغت مورفیوس (morphius ) در زبان یونانی به معنای خدای رویاهاست .
در 1832 ماده کدئین کشف شد که این ماده نیز مانند مورفین ، دیگر ماده روان گردان موجود در تریاک به شمار می رود . شناسایی این مواد مصادف گشت با ابداع سرنگهای زیرپوستی (hypodermic syringes ) در اوایل دهه 1850 که این امر از یک سو به شکل چشمگیری به درمان دردهای شدید و از سوی دیگر به افزایش شیوع اعتیاد به مواد مخدر منجر شد . از آنجا که استفاده از مواد مخدر تحت هیچ گونه سیستم نظارت کننده ای قرار نداشت و دسترسی به آنها نیز
بدون نسخه پزشک ممکن بود ، لذا شیوع آن افزایش چشمگیری پیدا کرد . علاوه بر این ، استفاده از این مواد در میان بسیاری از سربازان که در جنگهای قرن نوزدهم مانند جنگ داخلی آمریکا (1861-1865) شرکت داشتند ، رواج یافت و زمانی که این سربازان از جنگ برمی گشتند اعتیاد آنان به این مواد ادامه می یافت . از این رو اعتیاد به تریاک در آن زمان ، به عنوان بیماری سربازان (soldiers disease ) شناخته شد .
طی قرن نوزدهم ، تعداد پزشکان و درمانهای پزشکی بسیار محدود بود و برای رفع این کمبود ، صنعت جدیدی به وجود آمد که استفاده از داروهای مقوی حاوی مواد مخدر و شربتهای مختلف حاوی این ماده را تشدید کرد . این داروها و شربتها بسیار ارزان قیمت بود و موجب کاهش درد و نا آرامی و رفع اسهال و سرفه می شد ، ولی در عین حال مواد اعتیاد آور بود . در ایالات متحده ، نگرانی از افزایش تعداد افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر باعث وضع قانون غذا و دارو (food and drugs act ) در سال 1906 و نهایتاً قانون مواد مخدر هاریسون گشت که براساس آن تجویز این مواد تحت کنترل و نظارت پزشکان قرار گرفت . (رابینز ، 1973 )
مواد مخدر نیمه سنتز شده ( نیمه مصنوعی )
استفاده گسترده از مواد مخدر و توانایی چشمگیر آنها در کاهش درد ، و نیز وجود بازار بالقوه سود آور ، باعث شد تا تحقیقات بسیاری در خصوص ساختار شیمیایی این مواد انجام پذیرد . در اواخر قرن هجدهم ، محققان دریافتند که با اضافه کردن دو گروه استیل به مولکول مورفین ، می توان به ماده جدیدی به نام هروئین دست یافت . اضافه شدن دو گروه استیل به مورفین باعث افزایش حلالیت آن در در چربی می شود و نهایتاً آن را قادر به عبور سریع از سد خونی می سازد.
هروئین با ورود به مغز مجدداً به مورفین تبدیل می شود . آثار مورفین و هروئین کاملاً مشابه یکدیگر است ، با این تفاوت که هروئین 3 برابر قوی تر از مورفین است و سریع تر از مورفین اثر خود را اعمال می کند .
مواد مخدر سنتز شده (مصنوعی )
یکی از شناخته شده ترین مواد مخدر سنتز شده ماده متادون است که نیمه عمر طولانی ( چیزی حدود 18 تا 22 ساعت ) دارد . این ماده طی جنگ جهانی دوم توسط آلمانها به منظور مقابله و جبران کاهش مورفین و دیگر مواد بی حس کننده تولید شد. این ماده ابتدا دولوفین (dolophine ) (گرفته شده از نام آدولف هیتلر ) به منظور درمان معتادان به هروئین به بازار آمد . متادون دارویی است اعتیادآور و روان گردان ، ولی زمانی که در شرایط کنترل شده کلینیکی مصرف شود باعث کاهش نیاز به مواد مخدر در محیطهای غیر قابل کنترل (مانند خیابانها) می شود . علاوه بر این ، استفاده از آن درمقدار بالا نه تنها باعث انسداد و یا از بین رفتن آثار سرخوشی هروئین می شود بلکه خطرهای مرتبط با استفاده جمعی از سرنگهای آلوده به ویروس ایدز ویا هپاتیت را کاهش می دهد .
ماده مخدر سنتز شده‌ی دیگر مپریدین (meperidine ) یا دمرول (Demerol ) نام دارد که در مقایسه با متادون از نیمه عمر کوتاه تری برخوردار است .( جافی و مارتین (jaff & martin ) ، 1975 )
پپتیدهای اپیوئیدی مغز
همانطور که ذکر شد ، اپیوئیدها موادی اعتیادآور و روانگردان هستند و سلامت افراد را به خطر می اندازند ، لذا در اینجا این سوال مطرح می شود که به چه علت بدن افراد به اپیوئیدها پاسخ میدهد ؟ در اوایل دهه 1970 محققان دریافتند که گیرنده های مواد مخدر درونزاد (endogenous) نه تنها در سیستم اعصاب مرکزی بلکه در سیستمهای دیگری مانند معدی – روده ای نیز وجود دارند .
دلیل وجود گیرنده های خاصی مانند این نوع گیرنده ها در بدن اینست که بدن خود به تولید موادی که شبیه مواد مخدر خارجی (exogenous opioids) هستند ، می پردازد . اولین اپیوئیدهای پپتیدی درونزادی که کشف شدند دارای زنجیره آمینواسید کوتاهی بودند که به نامهای لوسین – انکفالین (leucine-enkephaline ) و متایونین – انکفالین (methionine-enkephalin ) شناخته شدند .به دنبال شناسایی این دو اپیوئید پپتیدی ، اپیوئید پپتید دیگری به نام بتا اندورفین(beta endorphin ) نیز کشف شد که قسمتی از ساختار آمینو اسیدی آن شبیه ساختار آمینو اسیدی متایونین – انکفالین بود .
با پیشرفت فناوری و افزایش تحقیقات ، محققان دریافتند که آندورفینهای مختلف و متنوعی در مغز و دیگر قسمتهای بدن تولید و ساخته می شوند که هدف آنها مقابله طبیعی بدن با درد است ؛ برای مثال تحقیقات نشان داده اند که در حین تولد نوزاد ، وقایع آسیب زا و نیز در حین دویدن ، میزان آندورفین موجود در پلاسما افزایش می یابد . در حقیقت ، درخصوص مورد آخر( دویدن ) ، افرادی که به شکل مرتب به ورزش دویدن می پردازند ، از پدیده ای به نام سرخوشی دونده (runners high ) برخوردارند که طی آن فرد دونده میزان لذت زیادی را در حین دویدن و بعد از آن احساس می کند.(بلوم (bloom )،1983 )
آنتاگونیستهای اپیوئیدی
آنتاگونیستهای اپیوئیدی داروهایی هستند که از تأثیرگذاری مواد مخدر بر گیرنده های مربوطه پیشگیری می کنند و آثار آنها را خنثی میکنند . در صورتی که این دسته از داروها به شکل داروی پیشگیری کننده (prophylactic ) استفاده شوند ، مواد مخدر مسمومیتی ایجاد نخواهند کرد . آنتاگونیستهای اپیوئیدی آن قدر در خنثی کردن آثار مواد مخدر موثرند که از آنها در درمان مسمویت ناشی از استفاده بیش از حد (overdose) دارو استفاده میکنند؛ برای مثال ، داروی نالوکسون ( نارکن ، narcan )، که یک آنتاگونیست اپیوئیدی است بدین منظور استفاده میشود . این دارو، فقط بعد از چند ثانیه بعد از تزریق وریدی ، باعث میشود تا
بیمارانی را که دچار حالت اغمای ناشی از استفاده بیش از حد اپیوئیدها شده اند ، به سرعت به حالت هوشیاری برگرداند . آنتاگونیست اپیوئیدی دیگری به نام نالترکسون (ریویا،revia ) وجود دارد که در درمان معتادان به الکل و هروئین موثر است . تأثیرات رفتاری – زیستی مخدرها در جدول 1-7 ذکر شده اند . (جافی و مارتین ، 1975 )
جدول 1-7 تاثیرات زیستی – رفتاری اپیوئیدها
انقباض مردمک چشم ریا،کاهش میزان نبض ،کاهش دمای بدن ،کاهش تنفس، بازتابهای آهستهT تکلم آهسته و آرام، استفراغ، حافظه و توجه مختل ، گیجی یا اغما
روشهای استفاده
1دهانی : قدیمیترین روش استفاده از مخدرها، روش دهانی است . کیکهای تریاکی ، آب نباتها و شربتهای مختلف حاوی این مواد، جزو روشهای سنتی استفاده از مخدرها به شمار می روند . از آنجا که مخدرهای طبیعی از حلالیت نسبتاً کمی در چربی برخوردارند ، استفاده دهانی از آنها گرچه موثر است ، ارزش حیاتی (bioavailability ) چندانی ندارد .
2 ریوی : استفاده بیش از حد و گسترده تریاک در چین تا قبل از هزاره اول کاملاً عادی و از لحاظ اجتماعی قابل قبول پنداشته می شد ، در حالی که سیگار کشیدن (تنباکو ) به عنوان عملی اهانت آمیز و غیرقابل قبول به شمار می رفت .در 1644 ، امپراتور چین کشیدن سیگار را ممنوع اعلام کرد ، ولی در خصوص تریاک این ممنوعیت اعمال نگشت . به همین دلیل ، کشیدن تریاک به سرعت تبدیل به روش معمول استفاده از این ماده مخدر شد .
3 استنشاقی : پودر تریاک و هروئین را می توان از طریق بینی استفاده کرد . از این طریق این مواد به سرعت از پوشش بینی عبور کرده و وارد جریان خون می شوند . اگرچه تریاک معمولاً از این طریق استفاده نمی شود ، افرادی که برای اولین بار از این ماده استفاده می کنند ، آن را به این روش مورد استفاده قرار میدهند . از آنجا که هروئین ماده ای است با حلالیت بالا در چربی ، از این طریق به سرعت وارد جریان گردش خون می شود .
4 تزریقی : مورفین که به شکل مایع موجود است یا دیگر مواد مخدر حلال (مانند هروئین) را می توان از سه روش تزریق زیرپوستی ، درون عضلانی و درون وریدی استفاده کرد .
کلمات کلیدی :
