ارسال‌کننده : علی در : 95/6/30 10:13 صبح
مقاله آنِ پنهان مقرنس در معماری ایرانی تحت فایل ورد (word) دارای 6 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله آنِ پنهان مقرنس در معماری ایرانی تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله آنِ پنهان مقرنس در معماری ایرانی تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله آنِ پنهان مقرنس در معماری ایرانی تحت فایل ورد (word) :
چکیده
مقرنس یکی از زیباترین تزئینات معماری اسلامی ایران است . این آرایه پیش از اسلام نیز در معماری ایران وجود داشته که بعد از اسلام رنگ و بوی تازه ای به خود گرفته وبا پیشرفت چشمگیری روبه رو می شود.
مقرنس در ابتدا یک عنصر کاربردی بوده که برای تبدیل مستطیل به دایره (ایجاد گنبد) استفاده می شد و سپس به یک عنصر سه بعدی تزئیناتی مبدل شد که از تعداد کم و بیش سطوح برآمده و فرورفته تشکیل می شود.
عده ای مقرنس راصرفاً تزئیناتی فریبنده می خوانند. در حالیکه مقرنس همزمان مفاهیم متعددی را نمایش می دهد که در این مقاله به این مفاهیم پرداخته شده است. این عنصر تزئینی زیبا با ساختار سه بعدی اش در آن واحد مفاهیمی همچون نظم، وحدت در کثرت، عروج از زمین به آسمان را به نمایش می گذارد. همچنین مقرنس زینت را که به عنوان یکی از پایه های تصویری هنر اسلامی ارزیابی شده است و توجه به مرکز و نوری که به بلور مبدل شده است که همان نور الهی است، را نشان می دهد. جمع آوری اطلاعات مقاله بر اساس روش کتابخانه ای می باشد. تمامی این عوامل حاکی از آن است که مقرنس یک عنصرصرفاً تزئینی نیست ومعانی والایی را به همراه دارد، که آن را با ظرافت خاصی به ناظر خود انتقال می دهد.
واژه های کلیدی: مقرنس ، معماری اسلامی ، هنر مقدس، تزئینات اسلامی
مقدمه
مقرنس به شکلی که امروزه میبینیم از ابداعات جهان اسلام است. اما نباید فراموش شود که انواع مقرنس قبل از اسلام نیز در ایران استفاده میشده که اولین نمونههای آن مربوط به دوران ماد است 708- 550) ق.م) که در نمای مقبره صخرهای دکان داود واقع در سر پل ذهاب است . [1] مقرنس مورد بحث در اینجا مقرنس در بناهای اسلامی است. این عنصر تزئینی که البته در ابتدا جنبه عملکردی داشته است، ازلحاظ کثرت استفاده درجهان اسلام واجد اهمیت است وشاید به همین دلیل است که آن را اغلب یک هنر اسلامی می دانند.
در این تحقیق ابتدا معنی لغوی مقرنس مورد بررسی قرار گرفته و سپس به تعریف و شناخت آن پرداخته شده است. در نهایت ویژگیهای شاخص مقرنس تعریف شده و هرکدام از این ویژگیها با دید هنر مقدس درمعماری اسلامی مورد تحلیل قرار گرفته است تا از جنبههای متفاوت فلسفه پنهان آن آشکار شود.
روش تحقیق
جمعآوری اطلاعات بر اساس مطالعه کتابخانهای صورت گرفته-است. سپس به تحلیل داده پرداخته شدهاست.
وجه تسمیه و معنی لغوی مقرنس
کلمه مقرنس با قُر و قُرناس و قَرنس(قرنیس)و فرنیز خویشاوند است. میتوانیم بگوییم چیزی قرنیسدار شده است واین باشکل عنصرتزئینی مورد نظر ما که از تعداد کم و بیش سطوح برآمده و فرورفته صورت میگیرد موافق است.[1]قُر-چیز فرو رفته ;هرگاه ظرف فلزی و مانند آن براثر برخورد به جایی فرورفتگی پیدا کند گویند»قر« شده است.[2] یکی ازمعانی معادل مقرنس به این ترتیب مرقوم گردیده است: استالاکتیت stalactite) );معماری- موتیف تزئینی که فرم آن استالاکتیتها را به یاد میآورد (v
protencyd).. نام فرانسه استلاکتیت که آن را در شرق مقرنس مینامند و در غرب مکربس( در Espمُکِربس) مینامند.[1]
مقرنس چیست؟
مقرنس مبتنی است بر تکرار پی در پی واحدها که به ردیف روی هم کار گذاسته میشود.این واحدها که میتواند از چوب،گچ،سرامیک یا سنگ ساخته شود، سیستم انعطافپذیری را برای زیباسازی سطوح فراهم میآورد، که میتواند در هرگونه ترکیب شکلها گنجانده شود و سطوح را از نظر دیداری معنویت بخشد و تقسیمبندی کند.[3] دونالد ن. ویلبر میگوید: »مقرنس کاری را به طریق زیر میتوان شرح داد: پر کردن یک ناحیه یا سطح مقعر با دو یا چند طبقه ربع گنبدی کوچک که در آن رأس ربع گنبدها در هرطبقه از طبقه زیر پیش آمدهتر است. بین هر ربع گنبد مقعر یک سگدست یا هلال محدب وجود دارد.[1] « مقرنس را به عنوان یک
پدیده حجمپیما میتوان به عنوان نتیجه فرایند فرافکنی عناصر، یک نقشه و کندن واحدهای مقرنس منحنی یا زاویه دار از درون بلوک-های برآمده در نظر گرفت. ترکیبات مقرنس را میتوان در بخشهای مختلف یک ساختار دید از جمله ستونهای اصلی، بالکن منارهها، کتیبهها و سردرها. گرچه این شیوه میتواند ارزش ساختاری داشته باشد، مثلاً در رابطه با حیطه انتقالی یک گنبد، اما بیشتر اوقات یک ریخت زینتی است که به اجزای ساختار متصل یا از آن آویران است.[3]
شکل:1 قطعات مقرنس، کاربردهای هندسه در معماری مساجد مأخذ: (الاسد، (1376
مقرنس در ایران
برای تولید و زایش این هنر تزئینی تاکنون زمانی تعیین نشده است ولی زادگاه آن را صاحبان و آشنایان طریق، ایران می دانند و آنچه در سایر بلاد اسلامی دیده میشود خود مخلوطی است از فرهنگ و معماری آن دیار با ریشههای مقرنس ایرانی. با بررسی آثار اولیهی به جامانده، میشود دریافت که مقرنس ازآغاز برای تبدیل پلان مربع به دایره استفاده میشده است. پس مقرنس از ابتدا نقش کاربردی داشته است نه تزئینی، البته با رگههایی از گرایش به زیباسازی بنا. در بسیاری از ساختمانهای به یادگار مانده، مقرنس در خدمت تبدیل یک پلان مربع به یک گنبد به کار گرفته میشد. پس از ورود اسلام به ایران، هنرهای ایرانی با حفظ پیشینه تاریخی خود؛ جنبهای الهی نیز یافتند. در این میان مقرنس همچون سایر آثار هنری شکل اصلی و آشنای خود را در دوران اسلامی یافت.[4]
کلمات کلیدی :
ارسال‌کننده : علی در : 95/6/30 10:13 صبح
مقاله فرمت دستورالعمل تحت فایل ورد (word) دارای 33 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله فرمت دستورالعمل تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله فرمت دستورالعمل تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله فرمت دستورالعمل تحت فایل ورد (word) :
اصولاَ ساختار و مشخصات داخلی CPU و همچنین ثبات‌ها، قابلیت‌های هر کامپیوتری، در کاتالوگ سیستم کامپیوتری مربوطه وجود دارد. در کاتلوگ مذکور لیست تمام دستورات، فرمت‌های مختلف دستورها، کد اجرایی و جزئیات هر دستور نوشته شده است بررسی و تجزیه و تحلیل دستورات، و فراهم آوردن تابع‌های مورد لزوم برای اجرای هر دستور، توسط واحد کنترل انجام میشود. فرمت هر دستور معمولاَ به چند قسمت1 تقسیم شده است که معمول‌ترین این قسمتها شامل:
1- قسمت کد اجرا، که نوع عملیات دستور را مشخص میکند.
2- قسمت آدرس، که آدرس یک خانه حافظه، یا ثبات پروسسور را مشخص میکند.
3- قسمت حالت آدرس دهی، که معمولاَ روشی است که عملوند یا آدرس مؤثر تعیین میشود را، بیان میکند.
البته در بعضی حاالات قسمتهای دیگری نظیر تعداد شیفت در یک دستور شیفت، و یا نظایر آن نیز وجود دارد.
اصولاَ عملیات دستورات کامپیوتر برروی اطلاعاتی است که در حافظه، و یا ثبات‌های پروسسور قرار دارد. بدیهی است هر خانه و یا ثبات پردازنده توسط آدرس‌دهی آنها تعیین میشود. آدرس ثبات پردازنده با 16 ثبات تا دارای قسمت آدرس ثبات با 4 بیت می‌باشد مثلاَ عدد باینری 0101 ثبات را مشخص می‌نماید.
کامپیوتر ممکن است دارای دستورات با طول‌های مختلف و تعداد بیت‌های قسمت آدرس متفاوت باشند. تعداد بیت‌های قسمت آدرس در فرمت دستور، تابع تعداد ثبات‌های CPU است، ثبات‌های اکثر CPU کامپیوترها، به یکی از سه فرم زیر می‌باشد.
- CPU دارای یک اکومولیتور
- CPU دارای چندین ثبات
- CPU دارای حافظه پشته
یک مثالی از تشکیلات کامپیوتری که CPU آن فقط یک اکومولیتور است مورد بحث قرار گرفت. در این CPU تمام عملیات برروی اکومولیتور انجام میشود به عنوان مثال دستوری که جکع ریاضی را انجام می‌دهد در زبان اسمبلی بصورت:
ADDX
نوشته میشود که در آن X آدرس عملوند در حافظه است این دستور محتوای خانه حافظه به آدرس X را که به نمایش می‌دهیم با محتوی اکومولیتور AC جمع، و تیجه را در اکومولیتور AC قرار می‌دهد یعنی .
مثالی از کامپیوترهائی که دارای چندین ثبات هستند نشان داده شده است. فرمت
دستور در این کامپیوتر نیاز به سه قسمت آدرس دارد. به این ترتبیب دستور در این کامپیوتر نیاز به سه قسمت آدرس دارد. لذا دستور زبان اسمبلی برای جمع ریاضی ممکن است به صورت زیر نوشته شود.
ADD R1 , R2 , R3
که عملیات را انجام می‌دهد. البته قسمتهای آدرس دستور را، میتوان از 3 به 2 تقلیل داد، بشرط اینکه ثبات مبدأ و مقصد یکی شود یعنی دستور بصورت ADD R1 , R2 باشد، که عملیات را انجام می‌دهد. که در این صورت در این دستور فقط آدرس ثبات‌های و قرار دارند.
در کامپیوترهای با چندین ثبات در CPU دستور MOV برای انتقال اطلاعات بین ثبات‌ها بکار می‌رود. مثلاَ MOV R1, R2
که عملیات ( یا بستگی به نوع کامپیوتر) را انجام می‌دهند. بنابراین دستورات انتقال نیاز به آدرس، برای ادرس ثبات مقصد، و ادرس ثبات منبع دارد.
فرمت دستور کامپیوترهائی که دارای چندین ثبات در CPU هستند دو یا 3 قسمت آدرس دارند. بدیهی است هر قسمت آدرس میتواند ادرس یک ثبات پردازنده، یا ادرس یک خانه حافظه باشد. به عنوان مثال دستور:
ADD R1 , X
عملیات را مشخص میکند. این دستور دارای دو آدرس یکی برای ثبات و دیگری X جهت آدرس یک خانه حافظه است.
در این کامپیوترها دستورات PUSH و POP دارای یک ادرس هستند مثلاَ دستور:
PUSH X
خانه حافظه به آدرس X را در بالای حافظه پشته قرار می‌دهد، و اشاره گر پشته SP ، بطور خودکار بهنگام میشود. البته دستورات اجرائی در کامپیوتر با تشکیلات پشته نیازی به قسمت آدرس ندارند، چون عملیات برروی دو مقدار که بالای حافظه پشته هستند انجام میشود. به عنوان مثال دستور:ADD در کامپیوترهای باتشکیلات حافظه پشته فقط دارای ناحیه کد احرایی می‌باشند، و نیازی به قسمت آدرس ندارند. در حیقت برای اجرای این دستور دو مقدار بالای حافظه پشته استخراج میشود، با هم جمع می‌گردند، و نتیجه در حافظه پشته قرار داده میشود. به این ترتیب در این دستور نیازی به قسمت آدرس نیست چون همه عملیات برروی بالای حافظه پشته انجام میشود.
البته بعضی کامپیوترها دارای تشکیلات CPU ، از مجموع سه فرم ذکرشده هستند . به عنوان مثال میکروپروسسور 8080 دارای 7 ثبات CPU اسن که یکی از آنها اکومولیتور می‌باشد. در این CPU ، تمام دستورات ریاضی، منطقی، بارکردن و ذخیره نمودن در حافظه برروی اکومولیتور AC انجام میشود. بنابراین دستورات این CPU فقط دارای یک آدرس است، چون آدرس دیگر آدرس اکومولیتور است، که بدیهی می‌باشد و نیازی نیست که در دستور ذکر گردد. ولی دستوراتی که اطلاعات بین دو ثبات را انتقال می‌دهند دارای دو قسمت ادرسس برای دو ثبات‌ها می‌باشند. علاوه براین، CPU مذکور دارای حافظه پشته و دستورات PUSH و POP می‌باشد. البته این CPU دارای دستورات صفر آدرسی نیست، که این دستورات جزء مشخصات CPU های نوع حافظه پشته است.
برای بررسی اثر تعداد آدرسهای دستور کامپیوتر در برنامه کامپیوتری ما محاسبه عبارت زیر را :
X=(A+B) (C+D)
با دستورات صفر آدرسی، یک آدرسی و سه آدرسی بررسی مینمائیم. ما سمبولهای
ADD ‘ SUB ‘ MUL ‘ و DIV را برای چهار عمل محاسباتی +،-، ،/ در نظر میگیریم. و نماد MOVE را برای انتقال اطلاعات بین ثبات‌ها و نمادهایLOAD وSORTE را جهت انتقال اطلاعات از حافظه به ثبات اکومولیتور AC و بالعکس در نظر میگیریم. ما فرض می‌کنیم که عملوندها در آدرسهای AوB وC وD حافظه قرار دارند و نتیجه محاسبات نیز در آدرس X حافظه قرار خواهد گرفت.
دستورات سه آدرسی
در کامپیوترهای با فرمت دستورات سه آدرسی، هر قسمت آدرس را، برای مشخص نمودن یک ثبات پردازنده و یا آدرس یک عملوند در حافظه، تخصیص می‌دهد. نمونه‌هائی از دستورات سه آدرسی در یک برنامه اسمبلی برای محاسبه همراه با توضیحات هر دستور در زیر نشان داده شده است:
کلمات کلیدی :
ارسال‌کننده : علی در : 95/6/30 10:12 صبح
تحقیق ذستگاه وایتکس سازی تحت فایل ورد (word) دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد تحقیق ذستگاه وایتکس سازی تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحقیق ذستگاه وایتکس سازی تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن تحقیق ذستگاه وایتکس سازی تحت فایل ورد (word) :
این دستگاه کمک بسیاری زیادی در اقتصاد کشور و همچنین صرفه جویی زیادی در وقت و زمان انجام می دهد. همچنین این دستگاه با مکانیزم ساده ای که دارد می تواند به سادگی در بیمارستان ها، هتل ها، استخرها و... مورد استفاده قرار گیرد.
تفاوتی که این دستگاه با دستگاه های بزرگ در شرکت های مختلف دارد شامل:
1)تهیه مقدار قابل توجهی وایتکس در کمترین زمان
2)کاهش هزینه
3)جذب تقریبا کامل کلر آزاد
است.
با توجه به آمار به دست آمده (از طریق سایت سازمان آمار ایران) متوجه شده ایم که سالینه مقدار قابل توجهی پول و وقت صرف تهیه وایتکس در ایران می شود اما این دستگاه می تواند در کم ترین زمان، مقدار قابل توجهی وایتکس تولید کند و این امر سالینه می تواند مقدار قابل توجهی در اقتصاد کشور تأثیر گذار باشد و تأثیرات آن در صرفه جویی در وقت می تواند ثمرات مفیدی در آینده داشته باشد.
کلمات کلیدی :
ارسال‌کننده : علی در : 95/6/30 10:12 صبح
تحقیق در مورد عوامل موثر در تشکیل و تخریب خاکها تحت فایل ورد (word) دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد تحقیق در مورد عوامل موثر در تشکیل و تخریب خاکها تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی تحقیق در مورد عوامل موثر در تشکیل و تخریب خاکها تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن تحقیق در مورد عوامل موثر در تشکیل و تخریب خاکها تحت فایل ورد (word) :
کلیه خاکهای سطح زمین در نتیجه متلاشی شدن و خورد شدن سنگهای قبر جامد زمین بوجود می آیند, این تغییر حالت یعنی تبدیل سنگ به خاک به دو طریق یکی طریق یکی طریق فیزیکی و دیگری طریق شیمیائی صورت می گیرد.
در طریق فیزیکی عمل گرمی و سردی هوا موثر می باشد چه گرما سخت و سرمای شدید مخصوصا یخبندان موجب انبساط و انقباض سنگها شده باعث تلاشی سنگها و تبدیل آن به خاک می گردد, هر چه اتلاف درجه گرما و سرما شدید باشد این تبدیل بسرعت انجام می شود در طریق شیمیائی آبها موجب
شستشو و نفوذ در شکاف سنگها شده ضمن حل مواد محلوله در خارج و داخل شکافها باعث متلاشی شدن سنگ و تبدیل آن به خاک می گردند. چنانچه در مناطق مجاور دو قطب بعلت سرمای فوق العاده اثر شیمیائی آبها فوق العاده کم است ولی در مقابل متلاشی سنگها در اثر اختلاف درجه گرما و سرما مخصوصا” یخبندان بسرعت صورت می گیرد. در مناطق استوائی بعلت وجود رطوبت و آب فراوان عمل شیمیائی فوق العاده می باشد نتیجه فعل و انفعال شیمیائی شدید آنست که کلیه املاح و ترکیبات خاک پس از متلاشی شدن شسته شده در صورت قابل نفوذ بودن خاک به طبقات زیرین زمین منتقل می گردند.
در ایران آب و هوای گرم و مرطوب سواحل دریایی خزر بیشتر باعث تخریب شیمیائی و شستشوی مواد و حمل آن از قسمتهای سطحی به قسمتهای تحتانی می گردند برعکس در مناطق خشک و نیمه خشک جنوبی و شرقی بعلت زیاد بودن اختلاف درجه حرارت تخریب بیشتر فیزیکی است.
الف- تغییر و تکامل خاکها
خاکهائی که بدو طریق فوق بوجود می آمده اند. بندرت در محل خود باقی می مانند بلکه اغلب وسیله فرسایش (آب- باد- یخ) به محل دیگر منتقل می شوند که در اینصورت است خاکها یا انتقالی هستند یا محلی.
منظور از خاک محلی خاکی است که پس از تشکیل در محل ایجاد خود باقی مانده و بجای دیگر منتقل نشده باشد, این نوع خاکها معمولا” زیاد حاصلخیز نمی باشند و بطور کلی بدرد زندگی انسان نمی خوردند مانند خاکهای مناطق قطبی چون خاکهای این مناطق بعلت مستور بودن غالب ایام سال در زیر برف و یخ و عدم تحرک, بیشتر در ردیف خاکهای محلی بشمار می روند. بدرد کشاورزی نمی خورند, به همین جهت زندگی نبات و حیوان و انسان در این مناطق بزحمت امکان پذیر می باشد.
در مقابل خاکهای انتقالی چون این دسته از خاکها همین که از جائی به جای دیگر انتقال یافتند قهرا” با خاکهای دیگر مخلوط می شوند بعلاوه در حین انتقال بقایای حیوانات و نباتات مرده و یا مواد آلی را که در مسیر واقعند با خود همراه می برند این دسته از خاکها از نظر کشاورزی و زندگی انسان فوق العاده اهمیت دارند. بهترین نمونه این خاکها را در مناطق معتدل می توان یافت چون در این مناطق مقتضیات جغرافیائی برای ایجاد خاکهای مخلوط و رسوبی حاصلخیز از
مناطق دیگر زمین مستعدتر است زیرا در این نواحی کلیه عوامل موثر در تشکیل خاک از قبیل عوام فیزیکی و شیمیائی و یا آلی با اعتدالی که مخصوص اقلیم این نواحی است دست به دست هم داده بهترین و حاصلخیزترین خاکهای زمین را فراهم ساخته اند .
خاکهای انتقالی بیشتر در جلگه ها و بستر روخانه ها دیده می شود و به همین دلیل است که مهمترین مرکز کشاورزی دنیا و بهترین مراکز اجتماعات بشری و فعالیتهای اقتصادی و جامعه های کشاورزی در این قبیل مناطقند و در ایران جلگه حاصلخیز و پربرکت خوزستان و جلگه های آباد و معمور سواحل دریای خزر را برای نمونه می توان نام بد.
خاکهای زمین را می توان از نظر ساختمان به سه نوع شنی- رسی- مخلوط تشخیص داد, خاکهای شنی و رسی بعلت قابلیت نفوذ فوق العاده آنها و عدم استعداد کافی جهت نگاهداری آب چون مناطق مرکزی ایران از نظر اقتصادی و انسانی اهمیتی ندارند در مقابل در خاکهای مخلوط است که انسان می تواند جامعه های کشاورزی و اجتماعات معتبر بوجود آورد بهترین نمونه آنرا در ایران می توان در کوهپایه های سواحل دریای خزر و در دلتاهای رودخانه ها خصوصا” دلتای رود کارون یافت.
جنس خاکهای زمین تا میزان قابل توجهی بستگی به نوع عمل فرسایش دارد چنانچه نتیجه عمل سیلابهای تند و رودخانه های پر شیب ایجاد خاکهای شنی و حاصل کار جریانات کند تولید خاکهای رسی و نرم است.
مواد مختلفی که خاک را بوجود می آورد ترکیب خاک را مشخص می سازد خاکهائی که به رنگ سیاه است مواد نباتی و یا کربنی زیاد دارند و خاکهائی که قهوه ای یا قرمز رنگند حاوی مقدار زیاد اکسید آهن می باشند. خاک سیاه بعلت مواد آلی که در ترکیب آن موجود است چون برای رشد سریع اغلب نباتات مفید می باشد بر سایر خاکها رجحان دارد.
ریزی و درشتی خاک ساختمان آنرا تشکیل می دهد نوع ساختمان خاک در خاصیت آن موثر است بدین معنی که اگر ذرات خاک درشت باشد آب را در خود نگاه نمی دارد یا اگر بسیار ریز و فشرده باشد آب در آن با کمال آسانی رسوخ پیدا نمی کند. بهترین خاکها آنست که آب را خود جذب نماید. و خوب آنرا نگاه دارد. در اغلب موارد قابلیت تولیدی خاک و مفید بودن آن برای کشت و زرع و همچنین قابلیت نگهداری رطوبت آن با ساختمان خاک رابطه مستقیم دارد از این رو اطلاع درباره خاک و مطالعات جغرافیائی آن اهمیت زیاد دارد چه موقعیت کشاورزی نتیجه مستقیم ترکیب و حاصلخیزی خاک می باشد.
ب- عوامل تخریب خاکها
دو عامل بیش از هر چیز در تخریب خاکها موثر است:
یکی عامل طبیعی (فرسایش وسیله آب و باد) دیگر عامل انسانی. در مورد اول فرسایش وسیله آب همانطور که فراوانی و کثرت آب در جلگه ها سبب آبادانی و توسعه کشت و کار می گردد در ارتفاعات موجب فرسایش خاک و حمل آن به نقاط پائین شیبها می شود و یا در اراضی قابل نفوذ سبب رسوخ املاح خاک در داخل زمین می گردد.آب به همان نحو که برای جلگه ها رحمت است برای دامنه ها و ارضی بیگیاه موجب زحمت می باشد.
در ارتفاعات و شیبهای خالی از پوشش گیاهی رگبارهای بهاری موجب جاری شدن سیلابهائی می شوند که مقادیر معتنابهی از خاک دامنه ها را شسته به قسمت پائین دامنه ها حمل می کنند تا جائیکه در نواحی کوهستانی کم پوشش گیاهی ایران به مرور زمان فرسایش باران خاک زراعتی را از قسمتهای مرتفع به طرف دره ها حمل کرده خاک زراعتی در دامنه ها کم شده است و بجای خاک صخره های سنگ ظاهر گشته است این وضع سبب شده که در دره ها غالبا” خاکهای نرم رسوبی (بافت ریز) یافت می شود که وسیله باران یا سیل از قسمتهای مرتفع به آنجا برده شده است, دامنه های بی درخت و پوشش گیاهی بیشتر در معرض خطر فرسایش آب قرار دارند.
گیاه نه تنها در تشکیل و تکامل خاک موثر است بلکه در حفظ و نگاه داری خاک تاثیر بسیار دارد. در مناطق خشک و کم آب ایران بخصوص در جنوب و جنوب شرقی که سطحهای وسیعی از زمین فاقد پوشش گیاهی می باشد خاکها هم بوسیله آب و هم بوسیله باد بشدت فرسایش می یابند, فرسایش وسیله آب چون
زمین لخت و بافت خاکها ریز است سیلابهای عظیمی که از کوههای حاشیه ای بداخل دشت لوت جاری می شوند خاک را بشدت شسته با خود به نقاط پست تری می برند, در صورتی که در مناطق شمالی مانند دامنه های البرز که تقریبا” همه جا را گیاه پوشانده با آنکه بارندگی زیاد است معهذا خاک کمتر در معرض فرسایش قرار می گیرد. زیرا پوشش گیاهی انبوه, خاک را در مقابل تاثیر فرسایشی آب حفظ می کند فقط در مناطقی که شیب زمین بسیار زیاد و پوشش گیاهی بعلت از بین رفته خاک فرسایش یافته است. در اراضی قابل نفوذ فرسایش وسیله آب خاکهای سطح زمین را شسته ضمن عمل شیمیایی املاح مفید را در خود حل نموده بداخل می برد و خاکهای سطحی را بی حاصل می سازد.
1- فرسایش وسیله باد- بادهای شدید گاهی اوقات موجب فرسایش خاک می شوند, بدین معنی که سطحی ترین قسمت زمین را که خشک است و بدون گیاه یا کم گیاه می باشد از جا کنده بجای دیگر منتقل می کنند. این فرسایش در موقع وزش بادهای پائیزه خصوصا” تابستانه که در بعضی اوقات بسیار شدید می
باشد اثرات نامطلوب بجای می گذارد بادها عموما” و باد فصلی مشرق و جنوب شرقی ایران خصوصا” با آنکه عامل تعدیل کننده درجه حرارت هوا می باشند خود عامل تخریب بشمار می روند. وزش باد تند در دشت لوت و حواشی آن حفره هائی در سطح زمین ایجاد می کند و خسارات زیادی به مناطق خشک ایران وارد می سازد ضمن ایجاد چاله ها در محلهای مختلف تپه های کوچک و بزرگ ماسه ای در نقاط دیگر بوجود می آورد تا- جائیکه در سبزوار وزش بادها در تابستان چه بسا موجب می شود تا چندین سانتیمتر خاک کنده شود و به فواصل دوردستی حمل گردد یا در برخی نواحی کویری تپه و تل هائی بوجود آورد که ارتفاع آن از یک متر تا سه متر برسد.
باد معروف و شدیدی که از فرسایش خاک نیز اثرات نامطلوبی دارد باد معروف 120 روزه سیستان است که در تابستان با سرعت متغیر از سوی شمال غرب می وزد و تمام شرق ایران را تحت تاثیر قرار می دهد سرعت آن در ابتدا 36 کیلومتر در ساعت است ولی بعدا” تا 120 کیلومتر در ساعت هم می رسد. این باد طوفانهای گرد وخاک بلند می کند و در سیستان که خاک نرمی دارد چاله هائی به عمق 2 الی 3 متر و عرض 6 تا 9 متر احداث می نماید.
بادهای برسات ousson در جنوب شرقی ایران چه بسا اوقات در ارتفاعات مکران و فارس موجب تولید رگبارهای شدیدی می شود و خسارات زیادی به کشت و زرع و آبادیها وارد می سازد, از طرفی این باد همراه با بادهای گرم کویر, مناطقی تا حدود تهران- سمنان دامغان را تحت تاثیر قرار داده گذشته از داغی آن به
باغات آسیب می رساند, علفها و زراعت ها را خشک می کند. از خصایص این باد ایجاد طوفان گرد و خاک است تا حدی که هوا را تاریک می سازد. اثر دیگر این بادها حرکت ریگ روان است که بعضی اوقات در سیستان و کرمان سطح وسیعی را پوشانده نهرهای آبیاری را پر می نماید و به زراعت و باغات آسیب زیاد می رساند.
2- عامل انسانی- انسان همواره در طول تاریخ بطور مستقیم یا غیر مستقیم در تغییر و تکامل و تخریب خاک سهم بسزائی داشته است. با انجام عملیاتی چون شخم- آبیاری- تراس بندی- دادن کودهای شیمیائی بلاخره با اصلاح بافت خاک از طریق افزایش ما سه به زمین های لخت و اصلاح و عمران زمینهای شور و
باتلاقی بطور مستقیم در تغییر و تکامل خاکها موثر بوده و در مقابل با قطع بی رویه درختان جنگلی و انهدام جنگلها و استفاده بی موقع و بیش از ظرفیت مراتع وسیله دام و اعمال روشهای نادرست در موقع کشت و آبیاری و کشت متوالی یک محصول و غیره بطور غیر مستقیم در تخریب خاک دخالت داشته است. بخشی از دشت لوت که فرسایش شدید آب و باد زمین را فاقد خاک در نتیجه فاقد هر نوع گیاه ساخته است. در این عکس قسمتی از شهر افسانه ای لوت بر سر راه ده سلم- گود نمک دیده می شود.
عکس از گزارش های جغرافیائی موسسه جغرافیائی دانشگاه تهران
منطقه بندی خاکهای ایران
تنوع آب و هوا و اقلیم های مختلف, وجود پستی بلندیهای متعدد در ایران تنوع زیاد در ستنیها موجب شده است که گروههای متعدد خاک بوجود آید و بتوان آنرا بچهار گروه بزرگ تقسیم نمود.
1- خاکهای کوهپایه های ساحلی دریای خزر.
2- خاکهای تپه ماهور کوهستانی.
3- خاکهای دشتها دره ها.
4- خاکهای فلات.
1- خاکهای کوهپایه های ساحلی دریای خزر
آب و هوای سواحل دریای خزر به گونه ای از آب و هوای مدیترانه ای (نیمه گرم مرطوب و نیمه مرطوب) می باشد که با شرایط اقلیمی سایر مناطق ایران تفاوت دارد این شرایط آب و هوائی که قسمت اعظم سواحل جنوبی دریای خزر (جلگه و کوهپایه ها) را در بر می گیرد در وضع نزولات جوی و پوششی گیاهی و جنس خاک موثر است. کوهپایه های ساحلی (دامنه های شمالی البرز) دارای باران زیاد و پوشش گیاهی انبوه می باشد. نوع مشخص خاکهای آنرا خاکهای قهوه ای جنگلی- خاکهای قرمز و زرد پودز ولیک” Podzolic – و خاکهای قهوه ای و خاکستری پودزولیک و خاکهای قرمز و قهوه ای مدیترانه ای تشکیل می دهد.
الف: خاکهای قهوه ای جنگلی-مخلوط است که مواد آلی و معدنی که در بیشتر نقاط پرشیب با آب و هوای نیمه گرم مرطوب تا گرم مرطوب تشکیل می شود این نوع خاک همراه با مقداری خاکهای قهوه ای و خاکستری پودزولیک بیشتر در کوهپایه های ساحلی دریای خزر که دارای شرایط آب و هوایی ذکر شده می باشد مانند دامنه های ارتفاعات اطراف شاهی- ساری- گرگان و همچنین دامنه های اطراف کجور و تنکابن و لنگرود و لاهیجان به تفاوت یافت می شوند این خاکها برای زراعت و کشت گیاهان زراعتی مفید نیستند بلکه در مقابل برای رشد برخی اشجار جنگلی چون راش و بلوط نهایت مساعد می باشند.
ب: خاکهای قهوه ای و خاکستری پودزولیک- مواد اولیه تشکیل دهنده این نوع خاکها سنگهای آتشفشانی و دگرگونی است که غالبا” با خاکهای قهوه ای جنگلی همراه دیده می شوند, چون تا کنون به تنهائی شناخته نشده انداز این رو وسعت و توزیع جغرافیائی آن در ایران درست مشخص نیست. این دسته از خاکها مخصوص مناطق جنگلی است ولی وجود آن در بعضی نواحی چون دامنه های شمالی ارتفاعات البرز در رشد و تولید کشت چای مفید و موثر است.
ج: خاکهای قرمز و زرد پودزولیک- این نوع خاکها فقط در مناطقی از شمال ایران که سطح تبخیر به مراتب کمتر از ریزش باران است بصورت قطعات کوچکی در دامنه های سواحل دریای خزر (دامهه های کوهها جنگلی گیلان) یافت می شود. پوشش گیاهی این خاکها معمولا جنگل است ولی علفهای بلند بصورت مرتع همراه با اشجار جنگلی چون درختان نارون وراش در این نوع خا
کها روئیده می شوند که علفهای بصورت مرتع مورد استفاده قرار می گیرند گر چه این
خاکها بهترین محل رشد و نمو جنگلها می باشند ولی چنانچه شیب دامنه کم باشد از خاکهای مزبور برای کشت چای حتی گاهی گندم استفاده می شود.
د: خاکهای قرمز و قهوه ای مدیترانه ای – منشا این دسته از خاکهای تخریب شیمیائی شدید سنگهای آهکی, کنگومرا و سنگ ماسه می باشند که تحت شرایط آب و هوایی و گیاهی این منطقه بوجود آمده اند بیشتر بصورت قطعات خیلی کوچک در دامنه های ارتفاعات سواحل دریای خزر یافت می شوند.
2- خاکهای تپه ماهوارو کوهستانی
خاکهای مناطق کوهستانی را که عموما” بصورت پوششی نازک بر روی سنگها و صخره های کوهستانی قرار دارند می توان به دو گروه اصلی “زندزینا” و “لیتوسل” و چند دسته دیگر متفرع لیتوسلها بر حسب جنس و ناحیه تقسیم نمود این گروه از خاکها حاوی سنگریزه بوده و عموما” کم عمق می باشند, بعلت نازکی قشر خاک نمی توانند خاک حاصلخیز برای کشت و زرع باشند.
رندزیناها : Rendzinas
منشا این خاکها سنگ آهک است و در بسیاری از نقاط کوهستانی ایران چون دامنه های جنوبی سبلان و اطراف آستارا و شمال کردستان همچنین در حوالی سقز و مهاباد و دریاچه رضائیه (ارومیه) دیده می شوند. وسعت این نوع خاک در نقاط مختلف متفاوت است این نوع خاک بیشتر محل نشو و نما و رشد علوفه دام بصورت مرتع می باشد و بندرت هم تک درختانی چو بلوط و پسته و بادام در آن دیده می شوند.
کلمات کلیدی :
