مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word) دارای 84 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word)

مقدمه :  
تعریف روستا :  
تعاریف دیگر :  
ویژگیهای جمعیتی روستا به تفکیک به دو گروه های سنی و جنسی :  
بررسی موقعیت شهرستان طالقان  
آشنایی با میر روستای ‹‹  میر ›› طالقان  
آب وهوا  
بررسی منابع تامین آب آشامیدنی و کشاورزی روستا :  
راههای مهم ارتباطی طالقان  
موقعیت و دسترسی به روستا  
حریم روستا  
تعیین حوزه نفوذ روستا  
حوزه‌های نفوذ روستا  
حوزه‌های نافذ روستا:  
آثار تاریخی  
شناخت و بررسی علل پیدایش روستا  
مراحل توسعه روستا  
حریم راههای روستایی :  
بررسی ویژگیهای جمعیتی روستا (تعداد جمعیت و خانوار، نرخ رشد، بعد خانوار، آموزش، سواد و ;)  
میزان جمعیت و نرخ رشد  
تعداد و بعد خانوار  
ساختار سنی و جنسی جمعیت  
نرخ رشد  
مهاجرت  
ویژگیهای اقتصادی  
اقتصاد قدیم قبل از میلاد مسیح  
بخش کشاورزی  
دامداری  
بخش صنعت و ساختمان  
بخش خدمات  
بررسی کاربریهای موجود  
کاربری مسکونی  
کاربری تجاری  
کاربریهای آموزشی  
کاربری مذهبی  
تاسیسات و تجهیزات  
حمل ونقل و انبار  
دامداری ومرغداری  
باغات  
اراضی بایر  
سطح و سرانه راهها  
نوع مالکیت اراضی  
طبقه‌بندی اراضی کشاورزی  
پوشش گیاهی  
بررسیهای اقتصادی  
دام، طیور و پرورش زنبور عسل  
دامداری  
طیور  
کندوداری  
صنعت  
معدن  
عملکرد غالب اقتصاد در شهرستان  
مطالعات اجتماعی و اقتصادی  
شناسائی منطقه (حوزه نفوذ):  
منطقه قراردادی و منطقه‌ کاربردی:  
تعیین حوزه نفوذ روستا با توجه به شاخصهای گوناگون جغرافیائی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی:  
مقایسه دو روش:  
فرهنگ ونژاد دین ساکنین :  
مشاهیر قبل و بعد از انقلاب اسلامی:  
نحوه ی ساخت در وپنجره واصطلاحات روستایی:  
نوع سازه های بکار رفته در ساخت خانه :  
المان با استفاده از عناصر زیبایی :  
عمران و نوسازی روستاها  
بهداشت و درمان  
چگونگی زندگی اهالی روستا در قدیم :  
باغات و مزارع روستای میر طالقان  
نحوه ی معماری و استقرار ساختمانهای قدیم و جدید :  
بررسی معماری وترکیب فضاهای مسکونی و واحدهای همسایگی  
مصالح :  
امکانات و موانع توسعه  
امکانات توسعه  
اراضی بایر داخل بافت کالبدی  
دامداریها و مرغداریها  
ساختهای مخروبه  
پیش بینی عملکرد اقتصاد  
ضوابط و مقررات احداث ساختمان با توجه به معیارهای اقلیمی  
ضوابط و مقررات ساختمان با توجه به اصل ‹‹ اشراف گرایی››  
ضوابط و مقررات در حوزه کاربری مسکونی  
مقررات تفیک اراضی  
مقررات احداث ساختمان  
مقررات تفکیک اراضی  
مقررات احداث ساختمان  
ضوابط و مقررات مربوط به غسالخانه و گورستان  
غسالخانه  
گورستان  
منابع و مآخذ :  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word)

کتاب مشاهیر طالقان

کتاب تاریخچه روستای میر طالقان ، تالیف دکتر بهمن خستو

مقدمه

تعریف روستا

در مورد روستا و ده تعاریف متعدد و زیادی گفته شده ، ده یا روستا که در کتاب های نشر قدیم به صورت دیه هم دیده می شود ، در زبان پهلوی ، ده ( deh) در پارسی باستان (dahya) به معنی سرزمین و در اوستا به شکل دخیو آمده است

در ایران ، ده از قدیمی ترین زمان یک واحد اجتماعی و تشکیلاتی و جایی بوده است که در آن گروههایی از مردم روستایی برای همکاری در زمینه های اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی گرد هم تجمع یافته اند . ده اساس زندگی اجتماعی ایران را تشکیل می دهد و اهمیت آن به اعتبار یک واحد تشکیلاتی  است در سراسر قرون وسطی و از آن پس تا به امروز برقرار بوده است

تعاریف دیگر

در عرف ده عبارت است از محدوده ای از فضای جغرافیایی است که واحد اجتماعی کوچکی مرکب از تعدادی خانواده که نسبت هم دارای نوعی احساس دلبستگی ، عواطف و علائق مشترک هستند، در آن تجمع می یابند و بیشتر فعالیت هایی که برای تامین نیازمندیهای زندگی خود انجام می دهند ، از طریق استفاده و بهره گیری از زمین و در درون محیط مسکونی شان صورت می گیرد ، این واحد اجتماعی که اکثریت افراد آن به ک ار کشاورزی اشتغال دارند و در عرف محل ده نامیده می شود

پلاسید رامبد (Placide ramboud) جامعه شناسی فرانسوی می گوید : ده واحد اجتماعی ویژه ای است که با یک فضا در ارتباط متقابل است و این فضا به عنوان یک عنصر ضروری در نظام اجتماعی ده روس گلاس می نویسد . برای ما صفت روستایی دارای مفهوم مطبوع و مطمئنی است . زیبایی ، سادگی ، راحتی ، فراغت ، منظره های دلگشا، آزادی ، صلح و صفا و آرامش است

ویژگیهای جمعیتی روستا به تفکیک به دو گروه های سنی و جنسی

تعداد مردها

تعداد زن ها

کل جمعیت

 

 

 

تعداد خانواد میر

 

بررسی موقعیت شهرستان طالقان

طالقانی که از 87 روستا تشکیل شده است دره ی بزرگ از شرقی ترین نقاط آن رودخانه شاهرود سرچشمه گرفته و پس از پیمودن طالقان با رودخانه الموت ترکیب و به قزل اوزن که از زنجان و میانه می آید می پیوند و در نزدیکیهای منجیل به صورت سفید رود از سد سفید رود گذشته و در گیلان به دریای خزر می ریزد

در دو دامنه ی جنوبی و شمالی این رودخانه روستاهای طالقان قرار دارند که به ترتیب از شرق به غرب به سه قسمت بالا طالقان ، میان طالقان و پایین طالقان تقسیم شده است . طالقان از شمال به سلسله جبال البرز و روستاهای تنکابن و الموت محدود بوده و از جنوب به بخش ساوجبلاغ و دهستان منشکل دره منتهی می گردد

روستاهای طالقان به نقل از اسامی روستاهای کشور به ترتیب حروف الفبا چنین است

اوانک ، اورازان ، آئین کلاته ، آرموت ، آرتون ، آسکان، ابصار(اوصار)، امیرنان، اسفاران، اوچان، انگه ، آردکان، اهوارک ، باریکان ، بزه ، بزج ، پرکه ، پرده سر ، پراچان ، تاریان ، تکیه آرموت ، تکیه جوستان ، تکیه ناوه ، جزینان(گزینان)، جزن(گزن) ، جوشان ، حسنجون، حصیران ، خودکاوند ، حسنبان، خیکان ، خچیره ، خوران ، خورانک ، دیزان ، ده در، دراپی ، دنبلید، روشتابدر، زیدشت ، سگراتچال ، سفخچانی ، سوهان ، سمق آباد ، سنگ بن ، سید آباد ، سفید گوران ، سگران ، شهراسر، شریف کلایه ، شهرک ، صالح آباد ، عالی سر، عالیده ، فشندک ، کرود ، کوئین ، کرکبود ، گلیرد ، کش ، کشرود ، کجیران ، کلانک ، کلارود ، کماکان ،  کولج، گوران ، گته ده ، گلینک، گراب ، میراش، مرجان ، مهران ، لهران ، میر، موچان ، میاوند، ناریان ، نساسفلی، نساعلیا،نوده ، نویزک، نویز، وشته ، ورکش ، هرنج، هشان

از آنجایی که روستاهای طالقان در ارتفاعات و دامنه ی جبال البرز است زمستانهایی سرد و در سایر فصول هوای مطبوع و خنکی داشته ودور از هر گونه آلودگی های هوای شهری است

آب های خنک و گوارای چشمه ها ، باغات و مزارع  و مراتع سرسبز ، لطافت و زیبائی حاصی به این روستاها می دهد. افراد بومی این روستاها غالبا به کشاورزی و دامداری و نگهداری خانه ها و امور دیگر اشتغال داشته و خانواده های زیادی که شهرنشین هستند غالبا برای گذراندن تعطیلات تابستانی در روستای خود سکونت خواهد کرد ، در حال حاضر اکثر روستاهای طالقان دارای مدرسه ، راه شوسه ، برق ، آب لوله کشی و تلفن بوده و در مراکزی نیز درمانگاه موجود است

آشنایی با میر روستای ‹‹  میر ›› طالقان

‹‹ میر ›› به معنای بزرگ واز نظر لغوی مخفف امیر نیز آمده است در گذشته و حال از بزرگترین روستاهای پایین طالقان محسوب می شود. فاصله تهران تا میر 152 کیلومتر است که 100 کیلومتر آن بزرگراه تهران – قزوین است

این روستا در حال حاضر دارای راه شوسه ، برق ، آب لوله کشی ، مدرسه وتلفن خانه می باشد

ارتفاع این روستا از سطح رودخانه تا سطح دریای آزاد حدود 1800 متر است و فشار هوا نیز کمتر از فشار هوای تهران حدود 611 میلیمتر جیوه با ورزن مخصوص 028/1 کیلوگرم به متر مکعب است . حداکثر متوسط درجه حرارت در سایه برای یک ماه گرم تابستان حدود 33 درجه سانتی گراد یعنی حدود 6 درجه کمتر از هوای تهران است و حداقل متوسط درجه حرارت در یک ماه سرد زمستان (11-) درجه سانتی گراد که حدود 6 درجه سردتر از هوای تهران است

رطوبت نسبی تابستاتی نیز در این منطقه حدود 20 درصد است .طول جغرافیایی میر از نصف النهار مبدا   شرقی و عرض جغرافیایی آن  شمالی می باشد . هوای خنک و دور از هر گونه آلودگی هوا و صدا ، آبهای گوارای چشمه ها ، مناظر زیبای باغها ، کوهها و مزارع و مراتع این روستا و همچنین ارتباط بیشتر با اقوام و دوستان موجب شده تا اهالی خصوصا در ایام تابستان جهت استراحت و تجدید قوا و تضمین سلامت خود به این روستا بیایند

در قدیم مردم پائین طالقان از این روستا عبور کرده و از راه مالرو ‹‹ گردنه سلمبار›› به تنکابن می رفتند . غالبا اهالی این روستا املاک متعددی در دیگر روستاهای پایین طالقان و میان طالقان و روستاهای الموث داشته اند . در حقیقت بزرگان پایین طالقان غالبا در میر بوده اند

محدوده مسکونی این روستا از شمال به کابار ، از جنوب به رجی سر ، از شرق به جوری زمین  و از غرب به پایانه میر محدود می گردد . قسمت شرقی روستا به جور محله ، و قسمت غربی روستا به جیر محله و قسمت میانی روستا به میان محله و قسمت شمالی گرمودر با آن درست محله نامیده می شود، گفته می شود که در گذشته محل میر در بنه خانه ای کند و خزه ای دیم بوده و محله میر فعلی پایین دشت و جوری زمین ، سرین دشت نام داشته است

البته محدوده کلی روستا از شمال به کوههای الموت ، از جنوب به کوههای خورانک و خوران و امیرنان ، از شرق به کوههای لهران و موچان و از غرب به کوههای اوچان محدود می گردد

اهالی بومی این روستا غالبا به دامداری ، کشاورزی و نگهداری خانه ها و بنائی و کارگری اشتغال دارند و تمام سال را در روستا هستند ، درحالیکه اکثر اهالی این روستا فقط در فصل تابستان به روستا آمده و در سایر فصول در شهرهای تهران ، چالوس ، نوشهر ، تنکابن  ، عباس آباد ، نشتارود کرج و سایر شهرهای کشور یا در ادارات دولتی وغیر دولتی شاغل بوده ویا به تجارت و باغذاری و کشاورزی و یا به حرفه دیگر اشتغال دارند

آب وهوا

با توجه به موقعیت روستا ها ‹‹ بالا طالقان ›› 1 تا 3 درجه سانتی گراد سردتر و ‹‹ پایین طالقان ›› 1 تا 3 درجه سانتی گراد گمتر از ‹‹ میان طالقان›› است ( معمولا به ازا هر 150 متر ارتفاع حدود یک درجه سانتی گراد درجه حرارت کم می شود )

 

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله روستای میرطالقان تحت فایل ورد (word)

(منبع آب – لوله کشی—چشمه ها )

-        چشمه کابار

-        سرچشمه

-        یراکرسی چشمه

-        چشمه کچل دره

-        حیری چشمه

-        زمینی چشمه

-        پیسن دره ای چشمه

-        کوانکی چشمه

کوههای میرطالقان که غالبا در شمال و شمال شرقی و شمال غربی روستا قرار گرفته است به شرح زیر است

کوری سر، شهوردی خاک ، اسپی سنگان ، زراورمازی گردن ، میانین دره ، خزی سر، کوانکی چشمه ، دریاوک، کندسرکی گردن ، دورانی دره ، اسب نشینی ، تله ، زردولچال، چپه دره ، غازمینار، چیپرکش، الهوچال، دنگاچال، سیفاچال، ازانی خرطو، وی ماز ، غورچال، همرابن، طویلی در، وزدره، شاهین دره ، میان کوه ، چوکی لانه ، تری بن ، رشنووروند، خرنای دره ، لم چاله ، برنو، سری گل گنده ، لطان، رونا ،کندوی دیم ، زردتله ، آقای کین مال ، آقالی خری پرتگاه ، پلنگ لهانی بور،گوتله ، ماله سنگ ، احمد بیکی تله ، پسین دره ، پس محله پشت ، قبله ای تله ، دروازکی دره ، میخ تله وغیره

البته این اسامی به دلایلی نامگذاری شده اند که بطور نمونه مواردی را ذکر می کنیم . مثلا زراوارمازی گردن به معنای گردنه ای است که از راه مازندران است ، با اسب نشینی تله ، کوه سنگی است که شبیه زین اسب است ، و یا سیفاچال گفته می شود . در گذشته درخت سیب محلی داشته است ، و یا زردولچال، شاید زرد گلچال بودهاست چون در تابستان گلهای زردی دارد ، یا قبله ای تله چون قبله میر به سمت قله آنست و همینطور است برای سایر اسامی کوهها

در بعضی از این کوهها غارهایی هم دیده می شود که پناهگاهی در هنگام بارندگی بهاری و همچنین آفتاب تند تابستان کوهستان است ، نمونه ای از این غارها که به ( اسکول ) نامیده می شود عبارتند از : فاطمه ای اسکول ، خراسکول، گل چالی اسکول، دورانی دره ای اسکول ، محمد باقری اسکول و غیره

راههای مهم ارتباطی طالقان

راه طالقان – قزوین از طریق ناوه – قاضی کلایه – گزنه

راه طالقان – قزوین از طریق کماکان – کلانک – فشکلدره

راه طالقان – آبیک از طریق زیدشت – گردنه ابراهیم آباد – صمغ‌آباد – زیاران این راه تنها راه ورودی جاده‌ای است که از محورهای ارتباطی کرج – قزوین (بعد از کار خانه سیمان آبیک) منشعب می‌شود و پس از عبور از زیاران و صمغ‌آباد به طالقان منتهی می‌شود

راه طالقان – قزوین از طریق پرکه‌ئه رودبار مخمد زمان خانی

راه طالقان – ساوجبلاغ از طریق فشندک – میناوند – گردنه تنگ‌دره – هیو – فشند

راه طالقان – براغان از طریق گوران – گلیرد – گردنه مامشکه در ولیان – براغان

راه طالقان – لوراء از طریق جوستان – گنه‌ده – آزاد‌بر

راه طالقان – کلاردشت از طریق جوستان – ناریان – گردنه دریچه – دلیر

راه طالقان – چالوس از طریق جوستان – ده‌در – گردنه ماس چال – انگران – دزد بن (دیزبن)

راه طالقان – چالوس از طریق جوستان – آسکان – سیاه‌بیشه – گردنه چم – دزد‌بن (دیزبن)

راه طالقان – تنکابن از طریق جوستان – مهران- گردنه صاد – آبگرم دهستان سه‌هزار – درجان

راه طالقان – الموت از طریق کولج – حسنجون – نگار چشمه – گردنه مالخانی – آوه – مدان – شهرک (الموت)

موقعیت و دسترسی به روستا

حریم روستا

مطابق مصوبه ستاد مرکزی هیاتهای واگذاری و احیاء اراضی ، حریم روستا عبارت از مقدار زمین مواث( اعم از مراتع وغیره ) اطراف روستا است که صرفا به مصالح و منافع آن وابسته است و جهت کمال انتفاع و رفع نیازهای طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد . به نحوی که اگر استفاده آن منبع شود ، عادتا به زحمت افتاده و دچار مشکل می گردند

-        مرجع تشخیص حریم روستا ، طرح هادی روستایی مصوب و یا هیات واگذاری زمین است

-   حریم روستا در حکم املاک عمومی روستا است و یا احیاء قابل تملک نمی شود و اهالی تنها حق اولویت در بهره برداری از آن دارند

-        با مخروبه یا متروکه شدن روستا ، حریم آن نیز حکم عمومی حریم را نخواهد داشت

-   نحوه استفاده از اراضی ، احداث بنا و تاسیسات در خارج از محدوده قانونی و حریم شهرها ، صدور پروانه ساختمان و اعمال نظارتهای لازم برای اینکه ساختمان طبق مشخصات و شرایط و ضوابط مندرج در پروانه ، بنا گردد. به عهده مرجعی خواهد بود که در هر ناحیه توسط استانداری تعیین گردد . مناطقی که صدور پروانه ساختمان و اعمال نظارت در آنها الزامی است به این شرح می باشند

الف : مناطق مجاور شهرهای بزرگ یا حدفاصل شهرهای نزدیک به هم امکان توسعه و اتصال آنها به یکدیگر وجود دارد و همچنین اراضی مجاور و نزدیک به راههای مواصلاتی کشور

ب: مناطق حساسی که در طول راههای بعد از منتهی الیه نوار حفاظتی یا حریم قانونی راه ممکن است مورد ساخت و ساز قرار گیرند و به تشخیص کمیسیون ماده 13 این آئین نامه احداث بعضی از ساختمانهای مجاز در آنها مشمول صدور پروانه و نظارت ساختمانی می گردد

ج: مناطقی که بنا به مقتضیات محل به پیشنهاد استاندار و تصویب کمیسیون موضوع ماده 13 این آئین نامه با اعلام قبلی و انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار محلی و مرکز احداث تمام یا بعضی از انواع ساختمانها در آنها مشمول دریافت پروانه می گردد

تعیین حوزه نفوذ روستا

روش مورد استفاده مطالعه حاضر، همان‌طور که اشاره شد روش تحلیل جریانهاست. در این روش جریانها به صورتهای مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، خدماتی و ; دیده می‌شوند. البته این جریانها در ارتباط ما در شهر و یا یک شهر بزرگ با اقمار آن مشاهده می‌شوند لذا تمام مواردی که ذکر می‌شود جهت تعیین حوزه نفوذ یک روستا قابل استفاده نیست. به همین دلیل جریانهایی که ممکن است بین دو روستا وجود داشته باشد از میان موارد ذیل انتخاب شده و بر اساس آنها پرسشنامه‌ای تنظیم می‌شود که نتایج آن حوزه نفوذ روستا را مشخص می‌کند

جریانهایی که می‌توانند حوزه نفوذ یک مادر شهر و یا یک شهر بزرگ را مشخص کنند به شرح زیر است

سفرهای روزانه به قصد کار: مطالعه در منشاء جغرافیایی مهاجران روزانه‌ای را که به طور مستمر حداقل پنج ساعت از وقت خود را در شهر می‌گذرانند و در جابجایی روزانه حداکثر سه ساعت از وقت خود را تلف می‌کنند جهت جمع‌آوری اطلاعات در این زمینه می‌توان به ایستگاههای راه‌آهن، بنگاه‌های حمل و نقل جاده‌ای و ; مراجعه کرد

تعداد و مسیر ترنها: در کشورهایی که ترن به عنوان یک وسیله نقلیه عمومی بخش قابل توجهی از جابه‌جایی‌های روزانه را عهده دارد. نوسان تعداد ترنها و مسیر محورهای موجود می‌تواند حوزه نفوذ شهر را مشخص کند

ارتباطات: روابط تلفنی به مقصد شهری معین روشنگر میدان نفوذ شهر است که کم و بیش با میدان نفوذ بازرگانی شهر مطابقت دارد

لیست‌های انتخاباتی: مطالعه در لیستها و فیشهای روشنگر فضای  مهاجرپذیری و مهاجرفرستی شهر و در نتیجه میدان نفوذ و جاذبه شهر است. لیستها و فیشهای انتخاباتی حاوی اطلاعاتی است که وضعیت رأی‌دهنده را از بعد مهاجرت و زمان سکونت دایم شخص در شهر موردنظر مشخص می‌کند

تنظیم منحنی‌های همزمان: حرکت روزانه نیروی فعال ناحیه به سوی شهر با در نظر گرفتن وسایل و زمان جابه‌جایی می‌تواند  بیانگ میدان نفوذ شهر باشد. اصولاً مبدا محاسبه، ایستگاههای راه‌آهن و ترمینالهای اتوبوس حومه‌ها، شهرکها، شهرهای مختلف ناحیه‌ای است که روزانه نیروی انسانی خود را  به شهر مورد مطالعه اعزام می‌:ند. البته با تکامل تکنیک و سرعت‌ یابی وسایل نقلیه ارتباطی میدان پرتوافشانی و جاذبه شهر نیز توسعه می‌یابد

تعیین کانونهای تولیدات کشاورزی ناحیه: محصولات کشاورزی به ویژه محصولات فاسد شدنی مانند میوه و سبزی و شیر که روزانه به شهر فرستاده می‌شود، می‌تواند میدان جاذبه و نفوذ شهر را مشخص کند

خرید از فروشگاههای بزرگ: مطالعه در منشاء جغرافیایی خریداران فروشگاههای بزرگی که به شهر می‌آیند و تعیین شعب نمایندگی‌های فروش تولیدات کارخانه‌های شهر که در بخشهای مختلف پراکنده شده‌اند، می‌تواند به تعیین حوزه نفوذ شهر کمک کنند

استفاده از خدماتی درمانی از درمانگاهها، بیمارستانها، داروخانه‌ها و ; بهره‌مند می‌شوند نیز می‌توان در تعیین حوزه نفوذ موثر باشد

حوزه عمل اداری، فرهنگی و آموزشی: علاوه بر موارد فوق، استفاده از مراکز اداری فرهنگی و آموزشی نیز از جمله شاخصهایی تفضیلی است که از آنها می‌توان حوزه نفوذ استخراج کرد. در این مطالعه، شاخصهای شماره 10 و 11 و 12 که به ترتیب عبارتند از: خرید فروشگاههای بزرگ، استفاده از خدمات بهداشتی و درمانی (درمانگاهها، خانه بهداشت، دامپزشکی، دندانپزشکی و ;) و برای شاخص آموزشی، (مدرسه ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان) و برای شاخص خرید از فروشگاههای بزرگ که پس از تعدیل به (خرید از فروشگاهها) تغیر یافت (بقالی‌ها، خرده‌فروشها و فروشگاههای لوازم کشاورزی و ;) مورد بررسی قرار گرفته‌اند

پس از انتخاب شاخص‌ها، پرسشنامه‌ای تدوین شد که در ستون آن شاخصها و خدمات و در ردیف آن روستاهایی که از امکانات و خدمات روستایی مورد نظر بهره‌مند می‌‌شوند مورد بررسی قرار می‌گیرد و برای تدقیق کار تعداد جمعیت آبادیهای سرویس‌گیرنده نیز مشخص شده است. همچنین در این پرسشنامه مشخص می‌شود که روستای مورد مطالعه دارای چه امکانات و خدماتی است. نتایج حاصله نشان می‌دهد که هر یک از امکانات و خدماتی‌که در این روستا وجود دارند چه آبادیهایی را تحت پوشش قرار داده است و در پایان، آبادیهایی که از اکثر خدمات موجود در روستا استفاده می‌کنند جزء حوزه نفوذ آن روستا محسوب شده‌اند

روستای میر فاقد بسیاری از خدماتی که بتوانند شاخص‌های فوق‌الذکر را پوشش دهند می‌‌‌باشد

روستای میر تحت حوزه نفوذ 1- شهر طالقان 2- شهر کرج 3- شهر تهران می‌باشد، که اهالی این روستا عمده خدمات  بالادست خود را که از آن جمله می‌توان به خدمات درمانی – مراکز خرید – مراکز اداری – مراکز بهداشتی – مراکز تاسیساتی اشاره کرد، به این سه شهر مراجعه می‌کنند

حوزه‌های نفوذ روستا

 

کلمات کلیدی :

مقاله روستای کنگ تحت فایل ورد (word)

 

  مقاله روستای کنگ تحت فایل ورد (word) دارای 30 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله روستای کنگ تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله روستای کنگ تحت فایل ورد (word)

موقعیت و تاریخچه  
خصوصیات اقلیمی  
سباط در ساختمان های روستای کنگ  
جاذبه های گردشگری  
الگوی معیشت و سکونت  
پوشاک، صنایع دستی و گردشگری  
دسترسی  
چارت سازماندهی  
مفصل اجتماعی  
چالش ها  
تحلیل بافت روستا  
چالش ها و پتانسیل ها  
تحلیل بافت  
ایجاد عدم هماهنگی به وسیله :  
فهرست منابع و مناخذ:  

موقعیت و تاریخچه

روستای کنگ از توابع بخش شهرستان مشهد با مختصات جغرافیایی 59 درجه و 13 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 19 دقیقه شمالی در 19 کیلومتری غرب طرقبه و 29 کیلومتری مشهد قرار گرفته است. روستای کوهستانی کنگ در دامنه جنوبی رشته کوههای بینالود قرار دارد. کوه روخی در شمال و کوه تیغ میان در جنوب غربی روستا واقع شده اند و رود خانه های نروی و دیوار از جنوب شرقی روستا عبور می کنند . روستای کنگ از سطح دریا 1700 متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن معتدل کوهستانی است . کنگ یکی از روستاهای زیبا و ییلاقی شاندیز است که به شکل پلکانی د ر دامنه کوه بینالود استقرار یافته است .  قدمت این روستا به پیش ا ز اسلام مربوط است گورستان قدیمی روستا ، مسجد ، تکیه ها و رباط شاه عباسی از تاریخ کهن ان حکایت دارد

در سفر نامه چالز ادوارد در مرد این روستا آمده است

 از جا غرق از تپه ها عبور کردیم به کنگ رسیدیم این دهکده نزدیک 9 میل د ر شمال غرب جا غرق واقع شده است 200 خانوار د ران زندگی می کنند. ارتفاع دهکده 1605 متر بود در باغ سیب اردو زدیم این ناحیه تقریبا خشک ترین قطعه ا ز مسیرمان را تشکیل می داد . جا غرق هوای بسیار مرطوب یداشت دست به هر چیزی می زدیم خیس بود

مردم روستای کنگ به زبان فارسی و با لهجه محلی سخن می گویند مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند

خصوصیات اقلیمی

کنگ به دلیل وجود کوه های مرتفع درختان فراوان و نوزیدن باد های خشک از اب و هوای معتدل بر خو ر دار است

میانگین هوای منطقه روزانه 4-3 درجه سانتی گراد خنک تر از هوای مشهد است . نحوه استقرار خانه ها با توجه به اقلیم و جهت باد و جهت تابش خورشید در راستای شمال شرقی جنوب غربی تعیین شده که بیشترین بهره گیری از انرژی و صرفه جویی در مصرف آن را در پی خواهد داشت

شیب عمومی جنوب غربی و شمال شرقی و میانگین شیب آن حدود 7% است . کوه ها و ارتفاعات و چشم انداز های زیبا کنگ یکی از جاذبه های طبیعی و دیدنی حومه مشهد به شمار رفته و برای فعالیت های تفریحی و ورزشی بسیار مناسب است

سباط در ساختمان های روستای کنگ

-      برای اتصال بین دو خانه

-      مقاومت بیشتر

-      عدم نفوذ گرما و سرما در تابستان و زمستان

-      کاهش خطر سیل

-      جنس مصالح از خشت خام و گل

-      جنس سقف از آجر پخته شده کوره

جاذبه های گردشگری

روستای زیبای کنگ از ییلاق مشهد و طرقبه است که به دلیل بافت مسکونی پلکانی جذاب ، آب و هوا ی معتدل و طبیعت سر سبز و خرم در میان مردم مشهد و زائران این شهر مشهور شده است

چشم انداز ارتفاعات باغهای سر سبز و حاشیه رودخانه به ویژه در فصول بهار تابستان و پاییز بسیار جالب توجه و تماشایی است

علاقه مندان به طبیعت ، کوهنوردان و صخره نوردان بسیاری جهت صعود به ارتفاعات منطقه هر ساله به روستای کنگ مراجعه می کنند

قسمتی از این ارتفاعات صخره ای و فاقد پوشش گیاهی است و قسمتی دیگر پوشش مرتعی دارد که انواع گیاهان دارویی و مرتعی از قبیل پر سیاوشان گل گاو زبان گیاهان بالشتی گل سفید و صورتی (که در زبان محلی به آ ن خار کوله می گویند ) و همچنین نوعی گیاه شبیه به گل گلایل (که درزبان محلی به آن سرشک می­گویند و مصرف صنعتی دارد ) در آن می روید

درختچه های طبیعی این ارتفاعات را نلک گویند و میوه ترشی شبیه به گیلاس دارد . از دیگر جاذبه های طبیعی روستای کنگ باغهای انبوه و سرسبز میوه آن است

 چشم انداز این باغها در فصول بهار تابستان و پاییز بسیار تماشایی است و گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب می کند

رودخانه های نروی و دیوار از ارتفاعات اطراف روستا سر چشمه می گیرند و در میان دره ای سرسبز جریان می یابد . حواشی این رود خانه ها محل گذران اوقات فراغت گردشگران به خصوص در فصل تابستان است از جاذبه های تاریخی روستای کنگ می توان به اثار زیر اشاره کرد

مسجد  و تکیه روستا که مسجد آن قدمتی 150 ساله دارد و از بناهای قدیمی روستا است. این روستا 2 تکیه داشته که یکی از آنها در آتش سوزی سال های اخیر از بین رفته و تکیه باقی مانده از جمله دیگر بنا های قدیمی روستاست

 قبر خانمی به نام آمنه در داخل تکیه دیده می شود

قلعه تیغ نیان نیز که در میان روستای کنگ قرار دارد از بناهای کهن روستاست

رباط پای کوه کنگ یا رباط شاه عباسی در انتهای دره کنگ و بر روی دامنه ای مشرف به رودخانه کنگ واقع شده است. این رباط دو مسیر دسترسی دارد؛ یکی از سمت دره و دیگری از سمت کوهستان . فاصله این رباط تا روستای کنگ با پای پیاده حدود یک ساعت و نیم است

رباط شاه عباسی از رباطهای کوهستانی و فاقد حیاط است. رباط در زیر زمین کنده شده است وسقف آن تقریباً هم تراز با شیب دامنه کوه است

بنا به گفته مردم روستا راه قدیم نیشابور به مشهد از طریق همین رباط و رباط جاغرق عبور می کرده است

الگوی معیشت و سکونت

 

کلمات کلیدی :

مقاله دین چگونه به سلامتی و بهزیستی ما کمک میکند؟ تحت فایل ورد (

 

  مقاله دین چگونه به سلامتی و بهزیستی ما کمک می‌کند؟ تحت فایل ورد (word) دارای 16 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله دین چگونه به سلامتی و بهزیستی ما کمک می‌کند؟ تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله دین چگونه به سلامتی و بهزیستی ما کمک می‌کند؟ تحت فایل ورد (word)

اشاره  
مقدّمه  
هیجان‌های مثبت، عامل ایجاد و گسترش  
آیا اعمال مذهبی سالم هیجا‌ن‌های مثبت را پرورش می‌دهد؟  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله دین چگونه به سلامتی و بهزیستی ما کمک می‌کند؟ تحت فایل ورد (word)

Aron, A., Norman, C. C., Aron, E. N., McKenna, C., & Heyman, R. E

(2000). Couple’sshared participation in novel andarousing activities and experienced relationship quality. Journal of Personality and Social Psychology,78, 273-

Ashby, F. G., Isen, A. M., & Turken, A. U. (1999). A neuro psychological theory of positive affect and its influence on cognition. Psychological Review, 106, 529-

Boulton, M. J., & Smith, P. K. (1992). The social nature of play fighting and play chasing: Mechanisms and strategies underlying cooperation and compromise. In J. H. Barkow, L. Cosmides, & J. Tooby(Eds.), The adapted mind: Evolutionary psychology and the generation of culture(pp.429-444). New York: Oxford University Press

Caro, T. M. (1988). Adaptive significance of play: Are we getting closer Tree,3, 50-

Diener, E., Sandvik, E., & Pavot, W. (1991). Happiness is the frequency, not the intensity, of positive versus negative affect. InF. Strack(Ed.), Subjective well-being:An interdisciplinary perspective(pp. 119-139). Oxford, England: Pergamon

Dolhinow, P. J. (1987). At play in the fields. In H. Topoff (Ed.), The Natural history reader in animal behavior (pp. 229-237). New York: Columbia University Press

Folkman, S. (1997). Positive psychological states and coping with severe stress. Social ScienceMedicine, 45, 1207-

Fredrickson, B. L.(1998). What good are positive emotions Review of General Psychology, 2, 300-

Fredrickson, B. L. (2000a,March7). Cultivating positive emotions to optimize health and well-being. Prevention and Treatment, 3, Article 000 Ia. Retrieved May 8, 2001, from http://journals.apa.org/prevention/volume3/pre0030001a.html

Fredrickson, B. L. (2000b). Extracting meaning from past affective experiences: The importance of peaks, ends, and specific emotions. Cognition and Emotion, 14, 577-

Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The poaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist, 56, 218-

Fredrickson, B. L.(2002). Positive emotions. In C. R. Snyder& S. J. Lopez (Eds.), Hand book of positive psychology(pp. 120-134). New York: Oxford University Press

Fredrickson, B. L. (in press).Gratitude and other positive emotions poaden and build. In R. A. Emmons (Ed.), Kindling the science of gratitude. New York: Oxford University Press

Fredrickson, B. L., & panigan, C. (2001). Positive emotions. In T. J. Mayne & G. A. Bonnano (Eds.), Emotion: Current issues and future directions (pp. 123-151). New York: Guilford

Fredrickson, B. L., & Joiner, T. (2002).Positive emotion strigger upward spirals toward emotional well-being. Psychological Science, 13, 172-

Isen, A. M. (1987). Positive affect, cognitive processes, and social behavior. Advances in Experimental Social Psychology, 20, 203-

Kahneman, D. (1999). Objective happiness. In D. Kahneman, E. Diener, & N. Schwarz (Eds.), Well-being: The foundations of hedonic psychology (pp. 3-25). New York: Sage

Larsen, R. J., & Fredrickson, B. L. (1999). Measurement issues in emotion research. In D. Kahneman, E. Diener ,& N. Schwarz (Eds.), Well-being. Foundations of hedonic psychology (pp.40-60). New York: Sage

Lee, P.C. (1983). Play as a means for developing relationships. In R. A. Hinde (Ed.), Primate social relationships (pp. 82-89). Oxford: Black well

Leslie, A. M. (1987). Pretense and representation: The origins of “theory of mind.” Psychological Review,94, 412-

Levin, J. S., & Chatters, L. M.(1998). Research on religion and mental health: An overview of empirical findings and theoretical issues. In H. G. Koenig (Ed.), Handbook of religion and mental health(pp. 33-50). San Diego, CA: Academic

اشاره

ترجمه حاضر، از مقاله دکتر بارباراال. فردریکسون، استاد دانشگاه‌های کارولینای شمالی و میشیگان می‌باشد. وی در این مقاله با مطرح کردن نظریه «توسعه و ساخت»، سعی دارد تا یکی از روابط میان دین و سلامت روان را بررسی کند. او با قرار دادن عنصر هیجان‌های مثبت در حلقه پیوند دین ـ سلامتی، ابتدا به اثبات تأثیر هیجان‌های مثبت در سلامتی و به زیستی انسان می‌پردازد و سپس اثر اعمال مذهبی و دینی در پرورش و ایجاد هیجان‌های مثبت را مطرح می‌کند. مقاله وی با این جمله پایان می‌پذیرد: «شاید آنچه مشخصه انسانی در زندگی هیجانی است، توانایی ما در گشودن ذهن خود برای دست‌یابی به عمق و کنه ارتباط با «خدا» یا قدرت برتر دیگر است. این فضای ذهنی توسعه یافته به نوبه خودمی‌تواند سرچشمه‌ای از هیجانات عمیق را ارائه دهد که بسیاری از آنها مثبت‌اند. از این‌رو، اعمال مذهبی می‌تواند طریق مختص انسانی در پرورش مؤثر هیجان‌های مثبت با فواید سازگارانه همراه با آن، باشند»

کلید واژه‌ها: دین، هیجان‌های مثبت، به زیستی، معنویت، سلامت روان

 

مقدّمه

قرن‌ها و بلکه هزاران سال از ظهور پیامبران و ادیان بزرگ الهی می‌گذرد و همواره جمع کثیری از انسان‌ها ایمان آورده، عده‌ای کفر ورزیده و جمعی هم در شک و تردید بوده‌اند. یکی از موضوعاتی که هم برای معتقدان به ادیان و هم مخالفان از اهمیت زیادی برخوردار بوده، درک و اثبات تأثیر دین و مذهب در زندگی بشر است. طبعاً اثبات این مسئله در مورد دین اسلام که به اعتقاد ما کامل‌ترین دین بوده و در تمام شئون زندگی جمعی و فردی جاری و نافذ است، بسیار با اهمیت‌تر می‌نماید

در دهه‌های اخیر با رشد سریع و روز افزون دانش بشر و پیدایش علوم جدید، بحث درباره تأثیر دین در جنبه‌های مختلف زندگی، بیش از هر زمان دیگر به میان آمده و روان‌شناسی از جمله علومی است که همواره میدان مبارزه افکار و نظرات گوناگون در این خصوص بوده است. اکنون موضوعاتی همچون روان‌شناسی و دین، روان‌شناسی و معنویت، و ; سال‌هاست که مورد تحقیق و نقد و بررسی دانشمندان علم روان‌شناسی قرار گرفته و نهادها، انجمن‌ها، مراکز تحقیق و دانشکده‌های بسیاری در نقاط مختلف دنیا برای این منظور تأسیس شده است

دکتر باربارا، ال. فردریکسون، استاد دانشگاه‌های کارولینای شمالی و میشیگان است. تحقیقات او، که در اصل یک روان‌شناس اجتماعی است، بیشتر در زمینه هیجانات و روان‌شناسی مثبت بوده است. در میان پژوهش‌های مهم خود، به خاطر کار در زمینه موضوع «توسعه و ساخت» در سال 2000 موفق به دریافت جایزه تمپلون در روان‌شناسی مثبت گردید

فردریکسون در این مقاله با طرح نظریه «توسعه و ساخت»، سعی دارد تا یکی از روابط میان دین و سلامت روان را مورد بررسی قرار دهد. او با قرار دادن عنصر هیجان‌های مثبت در حلقه پیوند دین ـ سلامتی، ابتدا به اثبات تأثیر هیجان‌های مثبت در سلامتی و به‌زیستی انسان می‌پردازد و سپس اثر اعمال مذهبی و دینی در پرورش و ایجاد هیجان‌های مثبت را مطرح می‌کند و در نهایت چنین نتیجه می‌گیرد که دین از این طریق در جهت سلامت جسمی و روانی بشر مفید واقع می‌شود

یافته‌های پژوهشی حاکی از آن است که اعمال و شعائر مذهبی موجب ارتقای سطح سلامتی (جورج، الیسون و لارسون ، همین موضوع) و به‌زیستی (لوین و چترز ، 1998) می‌شود. به نظر می‌رسد سودمندترین این اعمال، مشارکت‌های عمومی دینی (جورج و دیگران، همین نسخه) و مقابله دینی مثبت است. (پارگامنت ، همین نسخه) چه چیزی تبیین کننده این فواید است؟ یافته‌های علمی تا کنون توضیح روشنی در مورد ساز و کارهای این امر نداده است. (جورج و دیگران، همین نسخه) اما چنان‌که جورج و دیگران هم یاد آور شدند، جست‌وجوی پیوسته برای ساز و کارها، به دو دلیل امری سخت و حساس است: اول، در سطح پایه؛ مادامی که درک ما از مسئله کامل نباشد نگاه موشکافانه علمی، کامل نخواهد بود. دوم، در سطح عملی؛ اگر افراد و جمعیت‌ها مایل باشند سلامتی و به‌زیستی خود را به طور مؤثرتری ارتقا دهند، سزاوار است که عناصر فعال در حلقه پیوند دین ـ سلامتی شناخته شود. شاید آن عناصر فعال تنها درون شعائر مذهبی و دینی سنجیده‌تر قابلیت پرورش و رشد یابند، یا شاید با فایده مشابه خارج از بافت مذهبی نیز پرورش یابند. یک پرسش تجربی و شایسته بررسی این نکته است که آیا هیجان‌های مثبت نیز در زمره عناصر فعال فواید روانی و جسمی شعائر مذهبی هستند؟

 

هیجان‌های مثبت، عامل ایجاد و گسترش

 

کلمات کلیدی :

مقاله رابطه جهتگیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی تحت

 

  مقاله رابطه‌ جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی تحت فایل ورد (word) دارای 29 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله رابطه‌ جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله رابطه‌ جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدّمه  
بیان مسئله  
اهداف تحقیق  
سؤالات تحقیق  
فرضیه‌های تحقیق  
تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها  
آثار و فواید دین‌داری  
مذهب و سلامت روان  
جامعه آماری  
تعداد نمونه و روش نمونه‌گیری  
ابزارهای اندازه‌گیری  
اطلاعات مربوط به داده‌های اجرای پرسش‌نامه  
تجزیه و تحلیل سؤالات و فرضیات تحقیق  
سؤال پژوهشی 1  
سؤال پژوهشی 2  
سؤال پژوهشی 3  
تجزیه و تحلیل فرضیه‌های پژوهش  
بحث و نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله رابطه‌ جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی تحت فایل ورد (word)

ـ قرآن کریم

ـ نهج‌البلاغه

ـ آذربایجانی، مسعود، موسوی اصل، سید مهدی، درآمدی بر روان‌شناسی دین، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)، 1385

ـ بهرامی احسان هادی، رابطه بین جهت‌گیری مذهبی، اضطراب و حرمت خود، پایگاه اطلاعات علمی، 1381

ـ بهرامی احسان، هادی، تاشک، آناهیتا، «ابعاد رابطه میان جهت‌گیری مذهبی و سلامت روانی و ارزیابی مقیاس جهت‌گیری مذهبی»، مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی، سال 34 شماره 2، 1383

ـ بلالی، اسماعیل، سنجش گرایش دینی دانشجویان روزانه دانشگاه تبریز و بررسی نقش یادگیری اجتماعی در آن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، 1377

ـ پهلوان زاده، سعید، ارتباط بین اعتقادات مذهبی و وضعیت خلق در دانشجویان، چکیده مقالات دومین همایش سراسری نقش دین در بهداشت روان (گردآورنده: جعفر بوالهری)، تهران، انستیتو روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، 1386

ـ حسینی، سید ابوالقاسم، اصول بهداشت روانی. بررسی مقدماتی اصول انقلاب بهداشت روانی، رواندرمانی و برنامه ریزی در مکتب اسلام، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1384

ـ حسینی المدنی، سیدعلی، بررسی رابطه بین نوع آسیب روانی و انگیزه پیشرفت در دانش آموزان مقطع متوسطه، پایان نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی بالینی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1386

ـ خزائیلی، مهناز، «بررسی فشارهای روانی دانشجویان و چگونگی رفتارهای مواجهه با آن»، ماهنامه دانشجویان، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران، شماره 46، خرداد 1376

ـ دلاور، علی، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران، انتشارات رشد، 1383

ـ دلاور، علی، تحلیل آماری در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات ارسباران، 1384

ـ سیف، علی اکبر، روش تهیه پرسش‌نامه در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران، انتشارات دوران، 1378

ـ صفورایی، محمدمهدی، «ایمان به خدا و نقش آن در کاهش اضطراب»، قم، مجله معرفت 75، 1386

ـ فاضل‌میبدی، محمدتقی، دین چیست، دین از نگاه کتاب و سنت، قم، انتشارات حرم، 1375

ـ فقیهی، علی نقی، مطهری طشی، جمشید، «افسردگی، رویکرد اسلامی در سبب شناسی و فرایند درمان»، قم، مجله معرفت 84

ـ کاپلان، اچ. آی، سادوک، بی. جی، خلاصه روان‌پزشکی علوم رفتاری ـ روان‌پزشکی بالینی، ترجمه عباس رفیعی و فرزین رضایی، تهران، انتشارات ارجمند، 1385، (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی، 2003)

ـ کاسیرز، ارنست، فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موفق، تهران، انتشارات نیلوفر

ـ کوئینگ، هارولد جی، آیا دین برای سلامت روانی شما سودمند است؟ آثار دین بر بهداشت جسم و روان، ترجمه بتول نجفی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1380

ـ مرتجاعی، عبدالکریم، «تالاسمی و جامعه»، فصلنامه انجمن تالاسمی ایران، شماره11، 1376

ـ میلانی فر، بهروز، بهداشت روانی، تهران، نشر قدس، 1384

ـ نجاتی، عثمان، قرآن و روان‌شناسی، ترجمه عباس عرب، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، 1384

ـ نیکجه، مجید، «بررسی میزان افسردگی در دانشجویان مؤسسات آموزش عالی ایلام»، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی، شماره14، 1376

ـ وست، ویلیام، روان‌درمانی و معنویت، ترجمه شهریار شهیدی و سلطانعلی شیرافکن، تهران، انتشارات رشد، 1383

چکیده

این پژوهش درمیان 350 نفر از دانشجویان دانشگاه‌های آزاد و پیام نور شهرستان مرند»، و ‌به روش پژوهشی، توصیفی و از نوع همبستگی انجام شده است. برای گردآوری داده‌ها از دو پرسش‌نامه «نگرش و اعتقادات مذهبی» و پرسش‌نامه سنجش اختلالات روانی «SCL-90-R» استفاده شد و برای سنجش پیشرفت تحصیلی، آخرین معدل آنها اخذ گردید. در گردآوری داده‌ها، از آمار توصیفی (میانگین، میانه، نما، جدول و نمودار) وآمار استنباطی برای تجزیه و تحلیل‌داده‌ها همبستگی، و آزمون T استفاده شده است

یافته‌های پژوهش حاکی است، رابطه بین متغیر جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی در سطح P<0.01 منفی است. این رابطه در کلیه خرده آزمون‌های 9 گانه آزمون اختلالات روانی نیز منفی است. رابطه بین متغیر پیشرفت تحصیلی با جهت‌گیری مذهبی در سطح P<0.01 مثبت می باشد. رابطه اختلالات روانی و پیشرفت تحصیلی نیز در سطح P<0.01 منفی می باشد

کلیدواژه‌ها: دانشجو، پیشرفت تحصیلی، جهت‌گیری مذهبی، اختلالات روانی

 

مقدّمه

اهمیت معنویت و رشد معنوی انسان در چند دهه گذشته به صورتی روزافزون توجه روان‌شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. پیشرفت علم روان‌شناسی از یک سو و ماهیت پویا و پیچیده جوامع نوین از سوی دیگر، باعث شده است که نیازهای معنوی بشر در برابر خواسته‌ها و نیازهای مادی قد علم کنند و اهمیت بیشتری بیابند. مردم جهان، امروزه بیش از پیش به معنویت و مسائل معنوی گرایش دارند و روان‌شناسان و روان‌پزشکان هم به طور روزافزون درمی‌یابند که در همه موارد برای درمان اختلالات روانی، استفاده از روش‌های متعارف کافی نیست. (شهیدی و شیرافکن، 1382) نیاز انسان به دین قدمتی به عمر تاریخ دارد؛ زیرا بشر از همان آغاز زندگی خود به حامی مقتدر و تکیه‌گاهی نیرومند احساس نیاز می‌کرده است. موضوع دین مورد بحث روان‌شناسان و محققان پیشگامی همچون جیمز (1929)، فروید(1907)، یونگ (1961 ـ 1875) و دیگران بوده است. همچنین مطالعات و نظریه‌پردازی در زمینه‌های مختلف مذهبی به گذشته‌های دور برمی‌گردد؛ ولی مطالعه مذهب از دیدگاه روان‌شناختی از حدود 100 سال پیش آغاز گردیده است.(بهرامی احسان، 1383) اعتقاد بر این است که در ایمان به خدا، نیروی خارق‌العاده‌ای وجود دارد که نوعی قدرت معنوی به انسان متدین می‌بخشد و در تحمل سختی‌های زندگی او را کمک کرده و از نگرانی و اضطرابی که بسیاری از مردم در معرض ابتلای به آن هستند دور می‌سازد. ویلیام جیمز، یکی از پیشگامان طرح این واقعیت در روان‌شناسی، معتقد است: «ایمان بدون شک مؤثرترین درمان اضطراب5 است؛ ایمان نیرویی است که باید برای کمک به انسان در زندگی وجود داشته باشد. فقدان ایمان، زنگ خطری است که ناتوانی انسان را در برابر سختی‌های زندگی اعلام می‌دارد» (به نقل از: عثمان نجاتی، ترجمه عرب، 1384)

ایمان، انجام دستورات مذهبی، و حضور در مراسم‌های مذهبی از عواملی هستند که می‌توانند در درمان و پیش‌گیری از ابتلا به بیماری‌های روانی اعم از نوروزهای خفیف یا سایکوزهای شدید به کار رود (داویدیان، 1376). به نظر بنیامین راش «مذهب آن‌قدر برای پرورش سلامت روح اهمیت دارد که هوا برای تنفس» (به نقل از: جیمز، 1376). مذهب به انسان کمک می‌کند تا معنای حوادث زندگی، بخصوص حوادث دردناک و اضطراب‌انگیز را بفهمد

دین به مؤمنان و معتقدان خود می‌آموزد که چگونه با مجموعه عظیم جهان که پیش از فرد شکل گرفته و قوانین خود را بر او تحمیل می‌کند سازگاری1 یابد. این سازگاری، دل‌گرمی و خرسندی مطبوعی را در روان فرد ایجاد می‌کند. برخلاف عقاید گذشته که دین را مانع پیشرفت عقل می‌شناختند و آن را مانع استواری اخلاق راستین می‌دانستند، اگر دستورات دین کامل اجرا شوند، هم اخلاق راستین ایجاد می‌شود و هم نظم اجتماعی و سیاسی شکل می‌گیرد (کاسیرز2، ترجمه موفق،1370)

«دین در عصر کنونی با چالش‌های توانمندی روبه‌رو شده و انعکاس آن تمام جهان را درنوردیده است؛ به ویژه اینکه با تسلط به طبیعت، پیشرفت زندگی و گسترش انسان‌گرایی محض، ابتدا به نظر می‌رسید که خدا و به طور کلی ماوراءالطبیعه و متافیزیک با مفهوم نیروی برتر دست نیافتنی، در حال از بین رفتن است و دین‌داری به پستوهای ذهن در زندگی رانده می‌شود؛ اما با اجلاس هزاره سران و رهبران دینی در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک3 اتفاق شگفت‌انگیزی رخ داد و آن شکست طرح‌های ضد دین بود». مونت گمری، 1380)

بیان مسئله

بحث از دین و مذهب برای مقابله (عمدتاً پیش‌گیری) با بیماری‌ها قرن‌هاست که مطرح می‌شود؛ از زمان‌های پیش از میلاد که علت بیماری را گناه فرد می‌دانستند تا زمان بعثت پیامبر اکرم، که عمده مردم مشکلات و ناراحتی‌های خود را با عمل به دستورات قرآن و پیامبر، همچون آیه شریفه «کُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لا تُسْرِفُوا» برطرف می‌کردند. هرچند که اهمیت مذهب در رابطه با بیماری، به ویژه بیماری روانی، فراز و فرود بسیاری داشته است

امروزه برخلاف چندین دهه قبل که انسان را موجودی سه بعدی متشکل از زیست، روان و اجتماع5 می‌دانستند، بعد چهارمی هم بدان اضافه نموده‌اند و آن بعد روحی6 و یا معنوی است (طهماسبی و کمانگیری، 1375). در حقیقت، ترکیب انسان، رفتار انسان، سلامت انسان، بیماری انسان و سایر افعال و حالاتی که بر انسان حادث می‌گردد ناشی از یک بعد خاص نیست، بلکه تمام ابعاد چهارگانه با ترکیب و تأثیر متقابل بر هم، حالاتی را بر انسان حکمفرما می‌نماید

به طور کلی، وجود بیماری روانی در خانواده می‌تواند فعالیت عادی اعضا، اقتصاد خانواده و روابط انسانی خانواده را مختل نماید؛ صرف نظر از وقت و عمر زیادی که ممکن است از افراد بگیرد. اختلالات روانی، کارگر، کارمند، محصل، پزشک و استاد نمی‌شناسد و امکان ابتلا به آن برای همه افراد جامعه در تمامی زمان‌ها وجود دارد و هیچ انسانی از فشارهای روانی و اجتماعی مصون نیست و این خطری است که شدیداً نسل فعلی و آینده را تهدید می‌کند (میلانی‌فر، 1384)

یکی از گروه‌های در معرض خطر، دانشجویان هستند. آنها از هوشمندترین افراد جامعه و سازندگان فردای جامعه در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی بوده و بخش قابل توجهی از جوانان را تشکیل می‌دهند. (فاضل میبدی، 1375) دانشجویان در مرحله انتقال از دوره نوجوانی به بزرگ‌سالی، علاوه بر مشکلات ناشی از زندگی جدید، باید سعی کنند تا از خانواده استقلال مالی و عاطفی پیدا کرده و یک مجموعه از ارزش‌های جدید زندگی اجتماعی را بپذیرند. (کوانگ1 و همکاران،1997 به نقل از: عمران نسب، 1378) و در چنین شرایطی است که نیاز به انطباق مجدد احساس می‌شود

افراد این گروه، فشارهای درسی و مسائل اجتماعی خاصی را تجربه می‌کنند و بدیهی است که به دلیل عدم تجربه از یک سو و شدت و فراوانی فشارهای روانی از سوی دیگر، بیش از سایر اقشار جامعه درگیر تنیدگی‌های گوناگون می‌گردند (خزائیلی، 1376). ناخشنودی، عدم رضایت، ناامیدی، ناکامی2 و خشونت،3 روابط بین فردی4 ضعیف، درماندگی5 حالات و احساسات منفی هستند که می‌توانند عملکرد آنها را شدیداً تحت تأثیر قرار ‌دهند (نیکجه، 1376)

نکته بسیار مهمی که در اصول بهداشت روانی6 باید توجه داشت، این واقعیت است که تمام آموزش‌های الهی، قوانین فطری و عقلانی هستند؛ به همین دلیل، در تمام مناطق جغرافیایی و در تمام زمان‌ها قابل استفاده می‌باشند. بر همین اساس، این اصول می‌توانند در پیش‌گیری از تظاهرات واکنشی روانی و به طور کلی، پیش‌گیری از تمام اختلالات روانی که جنبه عضوی و ارثی ندارند مفید واقع شوند (حسینی، 1384)

از دیدگاه اسلام، راه علاج و درمان اساسی اختلالات روانی، از جمله اضطراب و نگرانی، یاد خداوند است: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» و اعتقاد بر این است که انسان به وسیله ایجاد ارتباط روحی و معنوی با مبدأ وجود و سرچشمه همه پاکی‌ها و نیکی‌ها به آرامش خاطر دست پیدا می‌کند. یاد خدا، انسان را با ریسمان و پیوند استواری به پروردگارش مربوط می‌سازد و او را به خیر و خوبی در دنیا و آخرت سوق می‌دهد و روان انسان را بر اساس ایثار و همیاری پرورش داده و او را به آرامش می‌رساند. چنین فردی با عبرت گرفتن از دیگران و تجربه اندوزی از گذشته، با امید به سمت آینده در حرکت است. این افراد هرگز احساس ناراحتی و تشویش در مورد حوادثی که هنوز رخ نداده‌اند به درون خود راه نمی‌دهند

در احادیث و گفته‌های معصومان عوامل شناختی و عاطفی و رفتاری متعددی مورد توجه قرار گرفته است. برای مثال، در مورد اختلال افسردگی، عواملی نظیر نگرش‌های نامعقول، افراط و تفریط در تمایلات و هواهای نفسانی، برآورده نشدن انتظارات، ناامیدی، شک و تردید به الطاف خداوند، نارضایتی از زندگی، کوتاهی در انجام فعالیت‌ها، سستی و تنبلی، از دست‌دادن چیزی که برای فرد مهم است و یا نرسیدن به آرزوها، حسادت نسبت به کسی، ناراحتی فکری و خیال‌پردازی، احساس ناتوانی، و فشارهای روانی از سبب‌های افسردگی دانسته شده است.(فقیهی و مطهری طشی، 1383)

در مورد اضطراب و آرامش روان هم به مطلبی از علاّمه طباطبائی اشاره می‌شود. ایشان در توضیح کلمه «سکینه»، آن را از ماده سکون به معنای آرامش دل دانسته‌اند؛ آرامشی که انسان در عزم و اراده خود دارد و هیچ‌گونه اضطراب و نگرانی به خود راه نمی‌دهد. وی شخص مؤمن را همچون کسی می‌داند که بر تکیه‌گاهی استوار و پایه‌ای ویران نشدنی تکیه زده و امور خود را بر معارف حقّه و اعتقادات غیرقابل شک و شبهه، مبتنی ساخته است. او در کارها طبق فرمان الهی اقدام می‌کند و چیزی را متعلّق به خودش نمی‌داند تا ترس از بین رفتن آن را داشته باشد. شخص مؤمن از فقدان چیزی اندوهگین نمی‌شود و برای تشخیص خیر و شر دچار اضطراب و دودلی نمی‌گردد. در ادامه، ایشان شخص بی‌ایمان را همچون افراد بی‌سرپرستی می‌داند که به کارشان رسیدگی نمی‌شود و خیالات و احساسات شوم، از هر طرف بر آنها حمله کرده، آنان را دچار اضطراب شدید می‌کند. (صفورایی پاریزی، 1382)

هاگ1 می‌گوید: «شک ندارم که شما با پیروی از تعلیمات مذهبی خود، هیچ‌گاه دچار افسردگی ناشی از خودملامت‌گری نخواهید شد». (به نقل از: مرتجاعی، 1376) این الگوی کاملی از هم‌سویی مذهب و روان‌شناسی است. همه مذاهب از پیروانشان می‌خواهند که انسان‌هایی شاد، بانشاط و از خود خرسند باشند و همدیگر را دوست بدارند. مذهب به انسان کمک می‌کند تا به معنای حوادث زندگی، بخصوص حوادث دردناک و اضطراب‌انگیز دست یابد. دین به معتقدان و مؤمنان خود می‌آموزد که چگونه با مجموعه عظیم جهان و قوانین آن سازگاری یابند

آرامش روانی، گمشده انسان امروزی است و او با تمام وجود در پی دست‌یابی به آن است.(آذربایجانی، و موسوی اصل، 1385) شاید بتوان گفت: مهم‌ترین مشکل انسان، اضطراب، افسردگی2، اختلال در روابط بین فردی، خشونت و مانند آنها می‌باشد و بدیهی است اگر مسائل فوق در جامعه‌ای گسترده شوند پیامدهای بسیار وخیم و غیرقابل جبرانی را به بار خواهد آورد. از دیدگاه دین، مؤثرترین چیزی که می‌تواند این مشکلات را برطرف کند یاد خداست.(آذربایجانی و موسوی اصل، 1385)

اهداف تحقیق

اهداف این تحقیق عبارتند از

1 به دست‌آوردن رابطه بین جهت‌گیری مذهبی با اختلالات روانی در دانشجویان دانشگاه‌های مرند؛

2 به دست‌آوردن رابطه بین جهت‌گیری مذهبی با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه‌های مرند؛

3 به دست‌آوردن رابطه بین اختلالات روانی با پیشرفت تحصیلی در دانشجویان دانشگاه‌های مرند؛

4 مقایسه وضعیت جهت‌گیری مذهبی دانشجویان زن و مرد نسبت به همدیگر در دانشگاه‌های مرند؛

5 مقایسه وضعیت اختلالات روانی دانشجویان زن و مرد نسبت به همدیگر در دانشگاه‌های مرند؛

6 مقایسه پیشرفت تحصیلی دانشجویان زن و مرد نسبت به همدیگر در دانشگاه‌های مرند

سؤالات تحقیق

این تحقیق، درصدد پاسخ‌گویی به سؤالات ذیل است

1 آیا بین میانگین کل جهت‌گیری مذهبی دانشجویان در دو جنس مرد و زن تفاوت معناداری وجود دارد؟

2 آیا بین میانگین کل اختلالات روانی دانشجویان در دو جنس مرد و زن تفاوت معناداری وجود دارد؟

3 آیا بین میانگین کل پیشرفت تحصیلی دانشجویان در دو جنس مرد و زن تفاوت معناداری وجود دارد؟

فرضیه‌های تحقیق

 

کلمات کلیدی :

مقاله بررسی ابعاد روانشناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری

 

  مقاله بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج تحت فایل ورد (word) دارای 33 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج تحت فایل ورد (word)

چکیده  
مقدمه  
بیان مسئله  
اهمیت و ضرورت پژوهش  
جایگاه حج در اسلام  
حج و تحقیقات انجام‌شده  
روش  
جامعه آماری و گروه نمونه  
روش نمونه‌گیری  
ابزار اندازه‌گیری  
اعتبار[46] و روایی پرسشنامه  
نتایج  
تجزیه وتحلیل داده‌ها  
نتیجه‌گیری  
یافته‌های نهایی  
پیشنهاد‌ها و توصیه‌ها  
پی نوشت  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج تحت فایل ورد (word)

ـ نهج البلاغه، ترجمه جعفر شهیدی، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1372

ـ آذربایجانی، مسعود، تهیه و ساخت آزمون جهت‌گیری مذهبی با تکیه بر اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1382

ـ ابن‌بابویه قمی، محمد بن علی، علل الشرائع، قم، دارالحجه للثقافه، 1416

ـ ابن‌بابویه قمی، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا†، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1396 ق

ـ ابن‌بابویه قمی، محمد بن علی، معانی الاخبار، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1361

ـ الاعرجی، زهیر، الابعاد الاجتماعیه لفریضه الحج، قم، نشر اسلامی، 1375

ـ جوادی‌آملی، عبدالله، صهبای حج، قم، مرکز نشر اسراء، 1377

ـ جوادی‌آملی، عبدالله، صهبای صفا، تهران، مشعر، 1371

ـ جیمز، ویلیام، دین و روان، ترجمه مهدی قائنی، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چ دوم، 1372

ـ حرّ‌عاملی، محمد‌بن‌الحسن، وسایل‌الشیعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج 8، 9، 10، 1403 ق

ـ خمینی، روح‌الله، صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، 1378

ـ شریعتی، علی، تحلیلی از مناسک حج، تهران، الهام، چ دهم، 1377

ـ ضیاء‌آبادی، سیدمحمد، حج برنامه تکامل، تهران، مشعر، 1384

ـ طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، 1375

ـ فرانکل، ویکتور، انسان در جست‌وجوی معنی، ترجمه اکبر معارفی، تهران، دانشگاه تهران، 1375

ـ کلینی، محمدبن‌یعقوب، فروع کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1362

ـ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، 1403

ـ مطهری، مرتضی، بیست گفتار، تهران، صدرا، 1370

ـ مطهری، مرتضی، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1369

ـ نوری، میرزا حسین، مستدرک الوسائل، قم، مؤسسه آل‌البیت‰، 1408

ـ یونگ، کارل گوستاو، روان‌شناسی و دین، ترجمه فؤاد روحانی، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، 1370

ـ پور‌نجاتی، احمد، «نگرشی سیستمی و جهان‌شمول در پیام‌های حج امام خمینی(ره)، میقات 30، 1378، ص 5 ـ 12

ـ جان‌بزرگی، مسعود، بررسی اثربخشی روان درمانگری کوتاه‌مدت «آموزش خود درمانگری» با و بدون جهت‌گیری مذهبی اسلامی بر مهار اضطراب و تنیدگی، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، 1378

ـ جمالی، زهرا، بررسی بین نگرش مذهبی، احساس معنابخش‌بودن زندگی و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراءƒ، 1381

ـ حداد‌عادل، غلامعلی، «اسلام در آینه حج»، ‌میقات حج 28، ص 31 تا 47، 1378

ـ خدا‌پناهی، محمدکریم و محمود حیدری، «بررسی اثر آهنگ زیارت کعبه در سلامت عمومی حجاج»، روان‌شناسی 28، ص334، 331تا341، 1382

ـ دولتشاهی، بهروز و همکاران، چکیده مقالات اولین همایش بین‌المللی نقش دین در بهداشت روانی، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی، 1380، ص61

ـ صادقی، منصوره السادات و محمد علی مظاهری، «اثر روزه‌داری بر سلامت روانی»، روان‌شناسی 35، سال نهم، ص 292 ـ 309، 1384

ـ گلزاری، محمود، نظرسنجی از زائران عمره دانشجوئی، تهران، سازمان حج و زیارت، 1383

ـ مجد تیموری، ‌میر محمد ولی، «‌مراسم مذهبی، ‌عبادات و مکان‌های دینی در بهداشت روان»، در: چکیده مقالات اولین همایش نشر دین در بهداشت و روان، 1380، ص 128 تا 132

Argyle, M, Psychology and Religion, Routledge, London,

Bergin, A. E. etal, Religiousness and mental health reconsidered: Astudy of intrinsically religious sample. Journal of Counseling Psycology, 34,

James,W, The varities of religious experience, centry edition, London and New Yourk Routledge,

Jung,C.G, Modern Man in Search of a Soul,In Collected Works, vol II (2^nd ed),

Kroll, I. Sheehan, W, Religious belives and practices among 52 psychiatric inptient in Minnessota, American Journal of Psychiatry, 109-673,

Morris, P.A, The effect of pilgrimage on a مقاله بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج تحت فایل ورد (word) iety, depression and religious attitude,

Newman, J. S. &Pargament, K. I, The Role of Religion in the Problem-solving Process. review of religions, 31,390-403,

Palinkas,L.A, England, Psycological-Medicine May; vol 12(2), 291-294,

چکیده

پژوهش حاضر درصدد بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج و تأثیر آن بر سطح دینداری حجاج با استفاده از روش شبه‌تجربی است. از مجموع 22500 نفر زائر حج تمتع سال 1385 استان تهران، 105 نفر (62 مرد و 43 زن) به عنوان نمونه در دسترس، انتخاب و یک ماه قبل از آغاز حج پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی به عنوان پیش‌آزمون و پس از اتمام مناسک حج همان پرسشنامه‌ به عنوان پس‌آزمون و یک ماه پس از بازگشت به وطن نیز به عنوان مرحله پی‌گیری، اجرا گردید. داده‌ها به وسیله آزمون t وابسته، مستقل و تحلیل واریانس یک‌راهه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان دادند: نمره کل جهت‌گیری مذهبی آزمودنی‌ها در پس‌آزمون نسبت به پیش‌آزمون به طور معناداری بیشتر بود. این تفاوت معنادار در خرده‌آزمون‌های جهت‌گیری مذهبی (عقایدـ مناسک و اخلاق) نیز مشاهده گردید

کلید واژه‌ها: مناسک حج، ابعاد روان‌شناختی، دینداری

 

مقدمه

در فرهنگ و معارف اسلامی راه‌های روشنی برای دستیابی انسان‌ها به زلال گوارای آرامش خاطر معرفی شده است که عبادات از مهم‌ترین، سازنده‌ترین و مؤثرترین آنهاست. از میان همه عبادات، حج و مناسک آن جایگاه ویژه‌ای دارد. در منظر روایات از حج به «تمام شریعت»، «پرچم اسلام» و «یکی از پنج پایه اساسی اسلام» تعبیرمی‌شود. انجام مناسک حج برای یک مؤمن(با شرایط خاصی) ضروری و ترک آن کفرشمرده شده است. همه‌ساله بیش از دو میلیون مسلمان از سراسر جهان دراین کنگره عظیم شرکت می‌کنند. هم به نص آیات و روایات و هم به تجربه و کشف و مشاهدات بالینی، یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عوامل سازندگی انسان و از بین‌رفتن نگرانی‌ها، پریشانی‌ها و افسردگی‌ها، انجام حج است. البته به شرط آنکه، حجی بر پایه شناخت دقیق و با کمال معنویت انجام گیرد. هرچند حج و مناسک آن ظاهری عبادی دارد، اما جنبه‌های غیرعبادی آن نیز بر اهل دقت پوشیده نیست. بر همین اساس برخی محققان به ابعاد اخلاقی، عرفانی، سیاسی، اجتماعی، تاریخی و حتی اقتصادی آن نظر افکنده‌اند و آثار و کارکرد‌های آن را مورد تحقیق و بررسی قرار داده‌اند. متأسفانه دانشمندان علوم رفتاری همچون روان‌شناسان تاکنون به این موضوع مهم و تأثیر‌گذار توجه چندانی نداشته‌اند و کمتر به بعد روان‌شناختی این عبادت بزرگ پرداخته‌اند. یک جست‌وجوی ساده در سایت‌های اینترنتی و مطالعه کتب و مجلات تخصصی و پژوهشی مربوط به حج، گویای این واقعیت است که بررسی‌های علمی جدید، به خصوص در حوزه علوم انسانی در زمینه حج یا صورت نگرفته و یا بسیار اندک است. پژوهش حاضر می‌تواند یکی از تلاش‌های علمی و تجربی در زمینه تأثیرحج بر سطح دینداری زائران باشد. در ابتدا با بیان مسئله مورد بررسی و اهمیت آن و نیز ذکر اهداف و فرضیه‌ها به تبیین فرآیند پژوهش پرداخته‌ایم

 

بیان مسئله

تاریخ بشریت نشان داده است که انسان دین‌ورز[1] قدمتی دیرینه دارد و مذهب به عنوان جزءلاینفک زندگی بشر در تمام اعصار بوده است. به گفته فرانکل[2](1375)، بنیانگذار مکتب معنا‌درمانی، یک احساس مذهبی عمیق ریشه‌دار در اعماق ضمیر ناهشیار همه انسان‌ها وجود دارد . نیومن [3]  و پارگامنت[4] (1990) نقش‌های روان‌شناختی مهم و بی‌شمار مذهب را که در کمک به مردم برای درک و کنارآمدن با وقایع زندگی به کار می‌روند، توصیف نموده‌اند. آرگیل[5](2000) از آداب و رسوم مذهبی به عنوان شکلی از رفتار یاد می‌کند که موجب می‌شود افراد و روابط آنها عوض شوند.[6]

کنش‌های اساسی دین ـ فواید وآثاری که به‌طور طبیعی بر دین‌ورزی ودینداری افراد مترتب می‌شود ـ را می‌توان در سه حوزه مرتبط با یکدیگر؛ شناختی، عاطفی ورفتاری انسان مورد توجه قرار داد. افزایش تحقیقات در زمینه‌های گوناگون، از جمله میزان مذهبی‌بودن، نیاز به مذهب، تأثیر آن در سلامت جسمی _ روانی و مقابله با تنیدگی در سطوح گوناگون بسیار معنادار است. امروزه ده‌ها کتاب و مجله در زمینه دین‌ورزی وکاربرد آن در زندگی انسان منتشر می‌شود که همگی بیانگر اهمیت روزافزون نقش مذهب در زندگی بشر امروزی‌ وتحقیقات دامنه‌دار روان‌شناسی‌ در این عرصه هستند.[7]

بررسی‌های علمی می‌رساند هر چه میزان معنویت و دینداری افراد زیادتر باشد، مصونیت بیشتری نسبت به بیماری‌های روانی و کژکاری‌های رفتاری پیدا می‌کنند. اسپیلکا[8] و همکاران (2003) با بهره‌گیری از پژوهش‌های فراوان به تأثیر مثبت دین بر سلامت روان و اخلاق پرداخته‌اند. یونگ در
کتاب روان‌شناسی دین می‌نویسد: «کاملاً متقاعد شده‌ام که اعتقادات و مناسک دینی لااقل از لحاظ بهداشت روانی اهمیت خارق‌العاده‌ای دارند».[9] رفتارها و باور‌هایی از قبیل توکل به خداوند، صبر، دعا، زیارت و مانند آنها می‌توانند از طریق ایجاد امید به نگرش‌های مثبت، موجب آرامش درونی شخص شوند. باور به اینکه خدایی هست که موقعیت‌ها را کنترل می‌کند و مسئول عبادت‌کننده‌هاست، تا حد زیادی اضطراب مرتبط با موقعیت را کاهش می‌دهد، به‌طوری که اغلب افراد مؤمن ارتباط خود را با خداوند
مانند ارتباط با یک دوست بسیار صمیمی توصیف می‌کنند و معتقدند که می‌توان از طریق اتکا و توسل به خداوند، اثر موقعیت‌های غیرقابل کنترل را به طریقی کنترل کرد.[10] آرگیل بر این باور است که دین به پیروان خود سلامت جسمانی و روانی نیز عطا می‌کند و با شفادادن آلام روحی ارتباط دارد
افراد متدین در جامعه مدرن امروزی، نسبت به سایر افراد سالم‌ترند؛ زیرا آنها رفتار سالمی را در پیش می‌گیرند. همچنین بهداشت روانی با تدین ذاتی و درونی فرد ارتباط دارد.[11]

اسلام مکتبی است جامع وواقع‌گرا که در آن به همه جوانب نیازهای انسانی اعم از دنیایی و آخرتی، جسمی و روحی، عقلی و فکری، احساسی و عاطفی، فردی یا اجتماعی توجه شده است.[12] امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند تفکر و اندیشه در باب تأثیرگذاری تقیدات دینی بر تمامی امور انسانی، به ویژه مسائل عاطفی و روحی هستیم. امروزه بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران بر این باورند که مذهبْ تأثیر انکارناپذیری بر سلامت روح و جسم و دیگرابعاد زندگی بشر دارد و در میان ادیان الهی، دستورات اسلام پیرامون بهداشت جسم، روان و سایر امور، کامل‌ترین فرامین است.[13]

دین اسلام دارای پایه‌ها و ارکانی است که بر آنها بنا شده و بدانها قوام گرفته و بدون آنها فرو‌می‌ریزد واز آن جز اسمی بی‌مسما بر جای‌ نمی‌ماند. یکی از این ارکان حج است، آنگونه که امام باقر† فرمود: اسلام بر پنج پایه بنیان نهاده شده است: نماز، روزه، زکات، حج و ولایت.[14] به دلیل آنکه حج جزء ارکان اسلام قلمداد شده، ناگزیر باید آنچه درباره اسلام وارد شده در حج متبلور گشته و حج نمایشگر این احکام و تجلی‌گاه ظهور آنها گردد.[15]

حج یکی از شاخص‌های اسلام است و منعکس‌کننده بخش بزرگی از ابعاد اعتقادی، اجتماعی، سیاسی، اخلاقی و عبادی دین است. بنا به گفته امیرالمؤمنین†، حج پرچم اسلام است: «جَعَلَهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی لِلْإِسْلَامِ عَلَماً».[16] پرچم نمادی است که سعی می‌شود ویژگی‌ها و ابعاد یک فرهنگ در آن تجلی یافته و حکایتگر آن باشد. با یک نگاه اجمالی به منابع معتبر اسلامی می‌توان ادعا کرد که حج، عصاره اسلام است. پیامبر اکرمˆ در بیان علل فرایض الهی، حج را معادل همه دین و شریعت شمرده است: «;و الخامسه الحج و هی الشریعه.»[17] حج نمونه و نماد کوچکی از اسلام بزرگ. گویی خداوند متعال اراده کرده است که اسلام را در همه ابعادش، در یک عبادت جای دهد تا حاجی تمام اسلام را یکباره تجربه کند. به همین جهت می‌توان کنش‌ها و تأثیرات دین در ابعاد گوناگونش را در حج و مناسک آن مشاهده کرد

‌قرآن یکی از اهداف و فلسفه‌های حج را مشاهده منافع (منافعی که برای  خود مردم است) ذکر کرده است: )وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ ; لِیَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ;( (حج: 27 و 28) منافع در این آیه مطلق است؛ یعنی شمول بسیار دارد و هر گونه منفعت را اعم از مادی و معنوی، فردی و اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، دنیوی و اخروی را فرا می‌گیرد. منافع دو نوع است؛ یکی دنیوی که در همین زندگی اجتماعی دنیا سود بخشیده و زندگی آدمی را صفا می‌دهد، نیازهای گوناگون او را برآورده می‌کند و نواقص آن را برطرف می‌سازد؛ منافعی مانند تجارت، سیاست، حکومت، تدبیر و اقسام رسوم، سنن و عادات و انواع تعاون‌ها و یاری‌های اجتماعی و غیر آن؛ نوع دوم از منافع، منافع اخروی است که همان وجود انواع تقرب‌ها به سوی خداوند است؛ تقرب‌هایی که عبودیت آدمی را مجسم می‌سازد و اثرش در عمل و گفتار آدمی هویدا می‌گردد.[18]

اکنون مسئله آن است که حج و مناسک آن، چه تأثیری در ابعاد روان‌شناختی انسان می‌گذارد؟ پژوهشگر در این تحقیق درپی آن است که چگونگی اثربخشی حج در ابعاد شناختی، عاطفی ورفتاری انسان را مورد بررسی‌ قرار دهد

بنابراین هدف پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه سطح دینداری حجاج در موقعیت‌های قبل، حین و بعد از انجام مناسک حج و همچنین بررسی و مقایسه میزان تأثیرگذاری مناسک حج بر سطح دینداری حجاج بر حسب جنس, سن و تحصیلات آنها می‌باشد. در نتیجه سؤال‌های پژوهش عبارتند از

1 انجام مناسک حج چه تأثیری بر سطح دینداری حجاج می‌گذارد؟

2 آیا تأثیرگذاری انجام مناسک حج بر سطح دینداری حجاج بر حسب جنس, سن و تحصیلات متفاوت است؟

فرضیه‌های پژوهش حاضر عبارت است از

1انجام مناسک حج سطح دینداری حجاج را افزایش می‌دهد

2 تأثیرگذاری انجام مناسک حج بر سطح دینداری حجاج برحسب جنس, سن و تحصیلات متفاوت است

اهمیت و ضرورت پژوهش

ضرورت تحقیق در زمینه ابعاد روان‌شناختی حج و مناسک آن، ریشه در اهمیت مطالعه درباره ابعاد روان‌شناختی دین به عنوان یک مجموعه کامل برنامه زندگی برای انسان دارد؛ زیرا حج و مناسک آن آیینه تمام‌نمای دین و معارف اسلامی است. حج نمایشگر جامعیت و کلیت دین است. همان‌گونه که برای کنش‌های اساسی دین در حیطه‌های متفاوت زندگی انسان، فواید و آثار روان‌شناختی گوناگونی را می‌توان یافت، برای حج ومناسک آن نیز می‌توان شبیه آنها را تصویر و ترسیم کرد. بنابراین، آشنایی با کنش‌های اساسی دین در عرصه حیات بشری، اهمیت و ضرورت پژوهش حاضر را به طور عام روشن می‌کند. فواید و آثاری که به طور طبیعی بر دین‌ورزی و دینداری افراد به طور عام و بر انجام مناسک حج به طور خاص مترتب می‌شود، قابل توجه است

در حوزه شناختی؛ دین تفسیری همه‌جانبه از حیات انسانی ارائه می‌کند و خلأ زندگی را با ایجاد معنا از بین می‌برد و به عنوان یک نظام مرجع با طرح هدفمندی حیات، مرگ را نقطه پایان زندگی نمی‌داند و تنظیم‌کننده رابطه فرد با دیگران، طبیعت و خداوند است و برای هر یک از آنها برنامه‌ای مدوّن و مشخص دارد.میسیاک[19] می‌گوید: دینْ انسان را به فلسفه حیات مسلح می‌کند و به عقلْ روشنگری می‌بخشد. دینْ اراده انسان را تقویت و به فرد کمک می‌کند تا به فرمان عقل گردن نهد.[20] حج و مناسک آن نیز، حاجی را به درک و شناخت بیشتری از راه حق رهنمون می‌کند و او را برای حرکت در مسیر کمال و رسیدن به کمال نهایی یاری می‌دهد. امام صادق† درباره کسی که به حج نرود، می‌فرماید: اعماه الله عن طریق الحق؛[21] خداوند او را از درک و شناخت راه حق باز می‌دارد

در مراسم و ایام حج زمینه آموختن علوم و معارف اسلامی و تبادل اطلاعات فراهم می‌شود. امام رضا† یکی از آثار حج را یادگیری و آشنایی با معارف دین و انتقال آن به دیگران ذکر فرموده‌اند: مع ما فیه من التفقه و نقل اخبار الائمه‰ إلی کل صقع و ناحیه.[22]

در حوزه عاطفی؛ دین با رفع یا تخفیف درد و رنج آدمی در زمینه محدودیت‌های موجود در این جهان، نظیر ترس، تنهایی، افسردگی، ناکامی، بیماری، فقر و مرگ در جهت حفظ و استمرار سلامت روانی انسان مؤثر و مفید است. همچنین دین موضوعی برای تجربه‌های دینی فراهم می‌کند و انسان را به داشتن آنها برمی‌انگیزاند. در ایام و مراسم حج موقعیت‌های فراوانی مثل هنگام مُحرم‌شدن، هنگام مشاهده کعبه، درحال انجام طواف، زمان وقوف در عرفات ومشعر و ; فراهم می‌شود که حاجی بتواند با قطع تعلقات مادی به یک رابطه نزدیک با معبود خود بپردازد. چنین تجربه‌های دینی را نمی‌توان در مکانی دیگر یافت. مشاهدات بالینی و نیز مطالعه تاریخی حج‌گزاران، به ویژه اولیا نشانگر وحکایت‌گر چنین موضوعی است. مالک‌بن‌انس یکی از اصحاب امام صادق† می‌گوید: یک سال با امام به حج مشرف شدم، موقع احرام و گفتن تلبیه هرچه امام سعی می‌کردند تلبیه بگویند صدا در گلویشان قطع می‌شد و نزدیک بود از مرکب به زمین بیفتند.[23]

در حوزه رفتاری؛ دین مهم‌ترین کنش و تأثیر خود را در پشتیبانی از اخلاق دارد. به این معنا که به انسان اطمینان خاطر می‌دهد که اخلاق بر جای استوار تکیه زده است و یک مرجع اصیل آن را تأیید کرده است. بنابراین، در عمل به آن و تبعیت از فرمان‌های اخلاقی جای نگرانی نیست و در اجرای قوانین و مقررات اخلاقی، دین نقش مهارِ درونی را ایفا می‌کند. بسیاری از دستورالعمل‌های حج ومناسک آن در حوزه اخلاق و رفتار است تا زمینه کافی را برای خودسازی و اصلاح رفتارهای خود و نیز رعایت حقوق دیگران و حتی حیوانات و گیاهان فراهم کند. حجاج با اجتناب از هرگونه ظلم به خود و دیگران ـ حتی حیوانات و طبیعت که شرط اولیه انجام صحیح مناسک حج است ـ خودسازی را تمرین می‌کنند

توجه به آثار مناسک حج، توصیف، تحلیل و تبیین روان‌شناختی آن، ازآن جهت که آثار دینداری مورد بررسی قرار می‌گیرد از اهمیت و ارزش بیشتری برخوردار می‌شود؛ زیرا برخی روان‌شناسان دین آثار دینداری را ملاک داوری دین و معیاری برای حقانیت آن می‌دانند. روان‌شناسانی مثل ویلیام جیمز[24] که ملاک حقانیت هر چیزی را پیامد‌های عملی مفید آن می‌دانند، برای اثبات حقانیت دین به آثار و نتایج مثبت و مفید آن روی آورده‌اند

هر چند این شیوه تفکر، عمدتاً دین و آموزه‌های دینی را به یک فعالیت بشری تقلیل می‌دهد و فایده عملی دین، درستی اعتقاد به آن را ثابت نمی‌کند، ولی نمی‌توان انکار کرد که کارکردگرایی، ما را به واقعیت‌های زمینی باز می‌گرداند، ما را وادار می‌کند تجارب عینی و عملی را در نظر بگیریم، واقعیت‌ها را لمس کنیم وپیامدهای عملی واقعیت‌ها را ملاحظه کنیم. در واقع این رویکرد، یعنی رویکرد کارکردگرایی به دین فواید و نتایج دینداری را در ساحت‌های گوناگون بیان می‌کند و می‌تواند در گزینش و دست‌یازیدن
به حوزه‌های گوناگون معرفتی یا عملی به انسان هشدار دهد. با توجه به ثمرات مهم دینداری، نباید این حوزه مورد غفلت قرار گیرد، بلکه می‌توان گفت

این تلاش، پاسخی اساسی و ضروری برای انسان سرگشته امروزی است که می‌پرسد: دین چه ارمغانی برای بشر آورده است؟ زندگی انسان دیندار و غیردیندار چه تفاوت‌های اساسی دارد؟ بله، نمی‌توان در تعریف حقیقت و ملاک حقیقت دین به پراگماتیسم استناد کرد و صرف فوایدو آثار آموزه‌های دینی و کارآمدی آن از دیدگاه معرفت‌شناسانه دلیل درستی آن گزاره یا آموزه دینی نیست، اما برای تشخیص حقانیت یک نظریه و آموزه دینی که برای غایات عملی ارائه گشته، استناد به فواید و نتایج آن مثبت، ارزشمند و مناسب است. چنانچه به عنوان نمونه، برای درمان اختلالات روانی، برای انتخاب یک روش در میان روش‌های درمانی گوناگون، معیارْ توفیق عملی آن است. یا حتی برای گزینش و ترجیح یک پزشک متخصص در میان هم‌قطاران خود، معمولاً به کارایی عملی وی در موارد درمانی گذشته استناد می‌کنیم.بیان فواید و آثار عمل به آموزه‌های دین، از جمله مناسک حج از همین مقوله است که دفاع از دین و دینداری را جذابیت ومقبولیت بیشتری می‌بخشد. پس این نکته حقی است که معمولاً از آن غفلت شده، در حالی که آثار و فواید دینداری در همین جهان جذابیت‌های فراوان دارد واین جاذبه‌ها در دفاع از دین و تبلیغ دین برای ناباوران یا کم‌باوران می‌تواند نقش اساسی داشته باشد. امام رضا† فرمود: «رحم الله عبدا احیا امرنا. قلت کیف یحیی امرکم قال یتعلم علومنا و یعلمها الناس فان الناس لو علموا محاسن کلامنا لاتبعونا»؛[25] خداوند رحمت کند کسی را که امر ما را زنده کند. راوی می‌پرسد: چگونه امر شما زنده می‌شود؟ امام می‌فرماید: کسی که علوم ما را فراگیرد و آنها را به مردم یاد دهد

بنابراین، مطالعه روان‌شناختی کنش‌های اساسی دینداری در زندگی انسان در ابعاد گوناگون شناختی، عاطفی و رفتاری از اهمیت زیادی برخوردار است. بررسی ابعاد روان‌شناختی مناسک حج به عنوان یکی از ارکان اسلام و نمایشگر و تجلی‌گاه ابعاد گوناگون دین، ضرورت این تحقیق را روشن
می‌کند. فقدان تحقیقی روان‌شناختی به شکل کامل و گسترده از مناسک حج و نیز فقدان پژوهشی میدانی درباره تأثیرگذاری حج بر جهت‌گیری مذهبی افراد، اعم از شناخت‌ها، عواطف و رفتار‌های آنان، ضرورت این تحقیق را آشکارتر می‌سازد

جایگاه حج در اسلام

 

کلمات کلیدی :