ارسالکننده : علی در : 95/3/1 2:53 صبح
مقاله جغرافیای گیاهی و خطوط اصلی رویشهای ایران تحت فایل ورد (word) دارای 8 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله جغرافیای گیاهی و خطوط اصلی رویشهای ایران تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله جغرافیای گیاهی و خطوط اصلی رویشهای ایران تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله جغرافیای گیاهی و خطوط اصلی رویشهای ایران تحت فایل ورد (word) :
جغرافیای گیاهی و خطوط اصلی رویشهای ایران
جغرافیای گیاهی از انتشار گیاهان ، در سطح کره زمین بحث کرده و علل و موجبات پراکندگی آنها را در نقاط مختلف جهان تجزیه و تحلیل مینماید. سازش با محیط که در اجتماعات گیاهی مشاهده میشود، از مباحث مهم جغرافیای گیاهی است.
دید کلی
وضع جغرافیایی و طبیعی ایران موجب شده است که این منطقه به منزله پلی در چهارراه بین چهار منطقه رویشی جهان به شمار رود. این چهار منطقه رویشی عبارتند از: منطقه ایران و توران ، منطقه اروپا و سیبری ، منطقه صحرا و عربستان و
منطقه سند و سودان. کشور ایران بخش عظیمی از فلات وسیعی است که افغانستان و بلوچستان قدیمی را نیز شامل است و با دو منطقه نامبرده یک واحد زیستی و جغرافیایی مشخص تشکیل میدهد. در این واحد جغرافیایی پهناور ، ایران دارای اختصاصاتی است که آن را از بقیه فلات متمایز میسازد. وجود کوههای مرتفع موقعیت خاصی را به آن بخشیده است.
آنچه تا به حال از نظرات دانشمندان گیاه شناسی و جغرافیای گیاهی استنباط شده است، روشن میشود که مناطق رویشی با مناطق اقلیمی و اوضاع آب و هوایی کاملا منطبق نمیباشند و فلور موجود در هر منطقه با شرایط اقلیمی آن هماهنگی مطلق نشان نمیدهد. دلیل عمده این امر آن است که شرایط ادوار گذشته زمین در ترکیب گیاهی هر منطقه دخالت عمیق دارد. بعضی مناطق دارای فلور اختصاصی مرکب از گونههای بومی هستند. در ح
الیکه بعضی مناطق دیگر دارای فلور اکتسابی هستند که از فلور مناطق دیگر مشتق شده است. به همین لحاظ در بین گیاه شناسان عقاید متفاوتی درباره تقسیم جغرافیایی مناطق گ
یاهی بیان گردیده است.
موقعیت جغرافیایی ایران
با توجه با اختصاصت جغرافیایی و طبیعی میتوان در ایران 5 ناحیه متمایز از هم تشخیص داد:
ناحیه خزر
در این ناحیه سواحل پست اطراف دریاچه خزر و جبال البرز و امتداد شرقی آن منظور گردیده است. اراضی این ناحیه بسیار حاصلخیز و مساعد برای رشد اجتماعات گیاهی زیادی است و دارای محصولات برنج ، توتون ، چای و ; است.
ناحیه ارمنستان و زاگرس
این ناحیه یک قطعه کمانی شکل تشکیل میدهد که شامل یک پل کوهستانی با تعداد زیادی درههای بینابین است. زراعت دیم از زمانهای قدیم در این مناطق معمول بوده و بیشتر دارای جنگلهای بلوط با برگهای ریزان است.
ناحیه فلات مرکزی
این ناحیه شامل دشت مرتفعی است که در قسمتی از آن ارتفاعات بلند وجود دارد. این بخش از بادهای مرطوب محروم بوده و باران سالیانه آن کم بوده و درجه گرمای حداکثر آن زیاد است. کویر بزرگ مرکزی که دشت کویر نامیده میشود و کویر لوت در این ناحیه قرار دارند.
ناحیه خراسان
شامل قسمت شمال شرقی ایران است که در دنباله فلات مرکزی قرار گرفته است. در این ناحیه به نسبت دوری از دریای مازندران ، آب و هوا خشکتر است، نسبت به فلات مرکزی دارای بارش بیشتری بوده و زراعت مناسبتر است.
ناحیه لار و بلوچستان
این ناحیه بین فلات مرکزی و ساحل خلیج قرار گرفته است. این ناحیه از یک اقلیم حارهای برخوردار است که با زمستانی کوتاه و معتدل و تابستانی خشک
و طولانی و گرمای نسبتا زیاد مشخص و متمایز است.
محیط زیست ایران
زندگی گیاهان در فلات ایران تحت تاثیر عواملی است که موجب تنوع گونهها و پیدایش انواع مختلف رویشها گردیده است (عوامل موثر بر جمعیتهای گیاهی). عوامل مزبور عبارتند از:
اقلیم
اختلاف آب و هوایی در تمام نقاط ایران مشهود است و در تشدید این اختلافات ، عوارض سطحی و ناهمواریهای زمین نقش مهمی بر عهده دارند که موجب اختلاف آرایش گیاهی و پیچیدگی جغرافیای گیاهی شده است.
گرما
درجه گرما در تعیین حدود وضع جغرافیایی رویشها و ترکیب گیاهی هر منطقه نقش مهمی دارد. عامل گرما همراه با عوامل محیطی دیگر موجب شده که عناصر خاصی با احتیاجات معین در هر نقطهای انتشار داشته باشد. تقسیم گرما و همچنین بارندگی در نقاط مختلف سبب تنوع پوشش گیاهی در این سرزمین است.
بارندگی
بارندگی در فراوانی و کمی اجتماعات گیاهی هر یک از مناطق رویشی ایران نقش بزرگی به عهده دارد. در ایران مقدار نزولات آسمانی از شمال به جنوب و از مغرب به مشرق کاهش مییابد. یکی از مهمترین عواملی که در میزان رویشها موثر میباشد، نحوه تقسیم باران سالیانه در فصلهای سال است. مثلا گرچه قسمت اعظم ایران از باران پاییزه و زمستانه و بهاره برخوردار است، فقط ناحیه خزر دارای باران تابستانی است. تبریز با میزان 350 میلیمتر باران سالیانه ، از شیراز که باران سالیانه آن معادل میزان بارندگی تبریز است، به علت داشتن تابستان خشک از لحاظ رویش متفاوت است.
ناهمواریهای طبیعی
چگونگی آرایش پستی و بلندیهای سطح زمین از عوامل اکولوژیکی موثر در نوع رویشها و تراکم آنها به شمار میرود. اغلب اختلاف اقلیمی ایران زائیده وضع کوهستانی آن میباشد. شدت فرسایش خاک و اثر آبهای فرورو و عوامل سطحالارضی دیگر موجب
شده که در سطح فلات ایران ناهماریهای کوچکی ایجاد شود که بخشهای بوجود آمده از نظر خواص با هم متفاوت هستند. در نقاط پست ، همواره دو وضع رویشی مشخص میشود: اول حوضچههای مرطوب با رویشهای کم و بیش نمکدار است، دوم دشتهای مسطح و فاقد رویش که به علت فراوانی نمک و فقدان تهویه در خاک ، گیاهی در آن فرصت رشد نمییابد.
تقسیم ایران به مناطق رویشی
در بین گیاه شناسانی که درباره تقسیم جغرافیایی رویشهای ایران مطالعه کرده و هر یک سبک خاصی بکار بردهاند، میتوان بواسیه (1869) ، درود (1927) ، انگلر (1936) ، زهری (1950) و عده دیگر را نام برد. تقسیمات جغرافیای گیاهی ایران که بتواند مورد قبول باشد، مستلزم شناسایی اختصاصات جغرافیایی واحدهای رده بندی آن میباشد و تمرکز گروههای گیاهی در تعیین مناطق رویشی بزرگی به عهده دارد.
گیاهانی که متعلق به یک منطقه رویشی باشند، گیاهان یک منطقهای و آنهایی که در دو یا چند منطقه رویشی انتشار داشته باشند، آنها را دو یا چند منطقهای گویند. جدول زیر گروههای گیاهی یک منطقهای و مقدار نسبی آنها را نشان میدهد که در رویشهای ایران دخالت دارند:
گروه مقدار نسبی
اورو سیبری 5%
ایرانو _ تورانین 69%
مدیترانهای 05%
صحرا و عربستان 05%
سودانی 5%
رویشهای اوروسیبری
در این منطقه فلور معتدلی انتشار دارد. استعداد تولید گونههای جدید در جنسهای Salix (بید) ، Rosa (خانواده گل سرخ) و Rubus وجود دا
رد. رویشهای این منطقه دارای دو تیپ مشخص است: یکی تیپ بازدانگان و دیگر تیپ پهن برگان.
رویشهای ایرانو _ تورانی
قسمت عمده این منطقه دارای آب و هوای شدیدا گرم و زمستانهای سخت میباشد. اختلاف اقلیم محلی به تنوع رویشهای این منطقه اثر فراوان بخشیده است و از این لحاظ قطعاتی با رویشهای مشخص در آن بوجود آمده است. در بین واحدهای رده بندی متعلق به این منطقه در درجه اول جنس گون (Astagalees) وجود دارد. گونههای متعلق به این منطقه در طول تاریخ زندگی خود تنوع یافته و گونههایی را بوجود آوردهاند و این خود یک مزیت ژنتیکی است که در گیاهان این منطقه نسبت به مناطق دیگر مشاهده میگردد.
رویشهای مدیترانهای
بین این رویشها و رویشهای ایرانو _ تورانی ، شباهت وجود دارد و بیشتر گونههای بادام و پسته در این مناطق رشد میکنند. در این منطقه بارندگی در زمستان صورت میگیرد.
رویشهای صحرا و عربستان
این منطقه به منطقه خرما هم معروف است. در این منطقه بارندگی در زمستان صورت میگیرد و در غالب نقاط ، سالیانه از 100 میلیمتر تجاوز نمیکند که بطور نامنظم و سیلابی است.
نقشه جغرافیایی گیاهی ایران
در نقشه گسترش گیاهی ایران نواحی رویشی این سرزمین شامل چند قسمت زیر نشان داده میشود:
• منطقه خزر (Hyrcanien) که شامل دشتهای سواحل خزر و نقاط
کوهستانی جنگلی و نقاط مربوط و مجاور آنها است.
• منطقه ایرانو _ توران که شامل قسمت اعظم فلات ایران است.
• منطقه نوبو _ سندی که شامل بخش جنوبی و جنوب شرقی ایران بوده و گیاهان آن از عناصر منطقه حاره دره سند است.
• منطقه صحرا و عربی که شامل جنوب غربی ایران بوده و در آن عناصر متعلق به رویشهای صحرا و عربستان ، شناخته میشود.
چشم انداز
ایران یکی از وسیعترین و با اهمیتترین ممالک خاورمیانه است. بررسی این منطقه چه از لحاظ ساختمان سرزمین آن و چه از نظر خصوصیات پوشش گیاهی قابل توجه میباشد. سالها است که این کشور توجه دانشمندان علوم طبیعی را به سوی خود جلب کرده است، ولی به علت دشواری دسترسی به نقاط مختلف کوهستانی و کویری آن ، انواع رویشها و وضع انتشار گیاهان در نقاط مختلف چنانکه باید ، شناخته نشده است.
از این نظر ایران یک زمینه تحقیق بسیار وسیعی برای گیاه شناسان و دانشمندان زیست شناسی به شمار میرود و جا دارد که برای بسط اطلاعات درباره گیاهان و استعداد رویشی مناطق مختلفه این سرزمین به منظور بالا بردن سطح کشت و موقعیت اقتصادی آن بصیرت بیشتری حاصل شود، تا مسائلی که در این زمینه وجود دارد به کمک روشهای علمی و نظریههای ارزندهای که در جهان معمول میباشد، مورد بررسی و چاره جویی قرار گیرد.
چشمانداز گیاهی ایران
در جاهای مختلف ایران، پوشش گیاهی و زندگی جانوری متنوعی دیده میشود. این تنوع بستگی به وضع طبیعی و آب و هوا دارد. مرز قطعی نواحی گیاهی و جانوری کاملا مشخص نیست، ولی با توجه به آب و هوا، تفاوت میان گیاهان و جانوران درسه ناحیه¬ی معتدل مازندرانی، معتدل کوهستانی و ناحیه بیابانی و نیمه بیابانی دیده میشود.
چشمانداز گیاهی درناحیه¬ی مازندرانی : پوشش گیاهی ناحیه¬ی مازندرانی، شامل جنگل¬های انبوه، نیمه انبوه و چمنزارهای سرسبز دائمی و پهناوراست. علت این امر، بارش فراوان، خاک مساعد و دمای ملایم است که موجب پیدایش پوشش گیاهی پیوسته و ممتد در آن شده است.
مساحت جنگل¬های شمال حدود 1،840،000 هکتار است و دامنه¬ی شمالی رشته کوه البرز را پوشانیده است. این جنگل¬ها از بجنورد تا آستارا کشیده شده، جنگل¬های این ناحیه¬ پوشیده ازدرختان پهن برگ از نوع بلوط ، سپیدار، راش، افرا و غیره است.
جانوران ناحیه¬ی مازندرانی نیز متنوعاند و در جنگل¬های این ناحیه، گربه وحشی، گرگ، شغال، گراز، خرس و خوک وحشی زندگی میکنند. در مرداب¬ها و برکهها و باتلاق¬های این ناحیه قورباغه، مار، سنگپشت، خرچنگ و همچنین انواع پرندگان مانند مرغابی، غاز، قو، و حواصیل به ویژه در فصل پاییز و زمستان به فراوانی یافت میشوند. همچنین دریای مازندران و رودهای آن زیستگاه انواع مختلف ماهی است.
چشمانداز گیاهی در ناحیه¬ی معتدل کوهستانی : ناحیه¬ی کوهستانی ایران از پوشش گیاهی ممتدی برخوردار نیست. در جاهایی که برف و باران بیشتری میبارد و تبخیر به علت پایین بودن دما به کندی صورت میگیرد، رویش گیاهان بیشتر است و در آن¬جا جنگل نیز دیده میشود. در جاهایی که رطوبت کمتر و ضخامت خاک کمتر است، گیاهان کمت
ری میروید.
جنگل¬های ناحیه کوهستانی در بعضی جاها تـُنُک و فاقد گیاهان زیردرختی هستند و در برخی جاها انبوه¬ترند و در زیر آن¬ها درختچههای گوناگون میرویند. بارزترین این جنگل¬ها، جنگل¬های غرب ایران است و از آن¬جایی که بیشتر درختان بلوط است، به جنگل¬های بلوط معروفند. بیشتر قسمت¬های کردستان، باختران، لرستان، کوه¬های چهارمحال و بختیاری، کهکیلویه و کوه¬های بخش کازرون فارس از جنگل-های بلوط پوشیده شده است. مساحت جنگل¬های بلوط را روی هم رفته 10 میلیون هکتار برآورد کردهاند. تقریبا یک دهم این جنگل¬ها انبوه و بقیه تنکاند. در این جنگل¬ها درختان میوه ازقبیل گلابی، انجیر، پسته و بادام وحشی وجود دارد.
چشمانداز گیاهی درناحیه¬ی بیابانی و نیمه بیابانی : در ناحیه¬ی بیابانی ایران به علت باران کم و نامنظم و تبخیر زیاد و وزش باد، پوشش گیاهی ممتدی وجود ندارد. در این ناحیه تنها گیاهانی میتوانند رشد کنند که در مقابل گرما و خشکی هوا مقاومت داشته باشند. این گیاهان بسیار محدود و با فاصله روییدهاند. در این ناحیه، به ویژه در نواحی شرقی استان فارس، مرکز کویر نمک، کرمان، رفسنجان، حوالی یزد و انارک، نواحی جنوبی خراسان و کو
ه¬های شاهسواران و بارز جنگل¬های پسته که اغلب آن¬ها را «بنه» نیز مینامند، همراه درختان بادام وحشی دیده میشوند. مساحت این جنگل¬ها را 2،400،000 هکتار برآورد کردهاند. همچنین در کرانههای دریای عمان و خلیج فارس جنگل¬های گ
رمسیری به صورت پراکنده دیده میشوند که درختان آن¬ها عبارتند از: گز، کهور، کنار، آگاسیا و درخت حرا (در سواحل خلیج فارس) که برگ آن مصرف علوفه دارد.
جانورانی که در این ناحیه زندگی میکنند عبارتند از: آهو، یوزپلنگ، گورخر و پرندگانی از قبیل پلیکان، فلامینگو، و درنا. همچنین درکنارههای دریای جنوب و میان آن¬ها سنگ پشت، ستاره دریایی، میگو، خرچنگ، صدف و انواع مختلف ماهی¬ها وجود دارند.
پوشش گیاهی نیمه بیابانی و کوهپایه ای این تیپ در شمال قاین بخش نیم بلوک را در برمی یگرد. عمر ان کوتاه بوده زیرا با افزاش سریع درجه حرارت زمینها پیش از رسیدن تابستان رطوبت خود را از دست می دهند. از گیاهان خوش خوراک دامی سیه دان
ه، گل خیارک، سینه کفتر، سوسن، بروموس و فیچ و تاغ عمده ترین پوشش گیاهی این قسمت را تشکیل می دهند.
پوشش گیاهی کوهستانی مناطق کوهستانی پوش گیاهی آن از نوع استپی درمنه و گون ودر نقاط مرتفع تر از نوع بادام وحشی و بنه می باشد. در هر حال امروزه مراتع به لحاظ کمی و کیفی در حال عقب نشینی و تخریب می باشد و گیاهان خوش خوراک به نوع خشن تبدیل می شوند.
آنچه مسلم به نظر می رسد قرن نمودن، بذرپاشی، تثب
یت شنهای روان، رعایت ظرفیتهای مراتع، بهبود شیوه های جرایی، و کاشت گیاهان مناسب مرتعی است. چون زمان رشد گیاهان نابود می شود باید آگاهی لازم به عشایر و دامداران داده شود تا خ
ود حافظان مراتع باشند. از آنجایی که دامداران دا
شتن دام بیشتر را نشانه منزلت اجتماعی خویش می دانند این طرز تفکر باعث افزایش روز افزون دام می شود. کوچ عشایر زابل، زاهدان، بیرجند و خواف به منطقه زیر کوه یا گذراز محل نیر باعث نابودی مراتع می گردد فرسایش خاک توسط با دوسیلاب، حضور افاغنه درگذشته، حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق، توسعه اراضی زیرکشت و شخم زدن زمین باعث تخریب مراتع گردیده است .
در منطقه علامرودشت به دلیل ریزش کم باران و کوتاهی فصل ریزش و نیز خشکی هوا، امکان شکل¬گیری پوشش گیاهی غنی محدود و دشوار است.
این موضوع سبب آن شده است که منطقه علامرودشت از لحاظ منابع گیاهی، چشم¬اندازی فقیر را عرضه نماید.
پوشش گیاهی غالب در منطقه علامرودشت را گیاهان بوته¬ای، درختچه¬های کوتاه قامت و علفی¬های یک¬ساله با پوشش پراکنده و غیر متراکم تشکیل می¬دهند. بیشتر گیاهان منطقه از نوع گرمسیری و دارای برگ¬های ریز و خاردار و با ریشه¬های عمیق هستند.
گیاهان شناسایی شده شامل گونههایی میباشد که در مناطق بیابانی و خشک با بارش متوسط سالیانه 150 تا 200 میلی متر رشد می¬کنند.
در بسیاری از نقاط منطقه، پوشش گیاهی محدود به آبراهه¬های حاصل از جاری شدن سیلاب¬هاست. به دلیل محدودیت میزان رطوبت در این منطقه
، نمی¬تواند پوشش گیاهی متراکم شکل گیرد. هرچند میزان متوسط بارندگی سالانه (268 میلیمتر) در منطقه علامرودشت نسبتاً خوب است، اما سودمندی این بارندگی را باید در پراکنش و توزیع منظم آن دانست که شدت بالا و میزان کم بارندگی و پراکنش زمانی ناهمگن آن در منطقه و نیز تغییرات شدید سالانه آن، عامل مهم خشکی محیط و عدم سازگاری گونههای گیاهان غیربومی محسوب میشود. به طور کلی اراضی منطقه علامرودشت شور
و قلیایی است که خود محدودیتی جهت تراکم پوشش گیاهی در منطقه میباشد.
اساساً تراکم پوشش گیاهی حدوداً از 30 سال قبل شروع به زوال و نابودی نموده و در اثر چرای بی¬رویه دام و برداشت توسط مردم منطقه، مرتباً از میزان پوشش گیاهی کاسته شده است.
هر قدر که از ارتفاعات و دامنهها به سوی پایکوه و نواحی پایین دست دشت پیش رویم به خاطر تغییر شرایط طبیعی با تغییرات مهمیدر تراکم و نوع گونههای گیاهی مواجه میشویم. بدین صورت که در پایکوهها، مراتع از نوع گیاهان استپی متشکل از مراتع کوهستانی و جلگه¬ای و دشتی به صورت بوته¬زارهای وسیع به چشم میخورد.
گیاهان مرتعی و بومی در منطقه علامرودشت را می¬توان به دو گروه تقسیم نمود: گیاهانی که در مناطقی با شوری کم تا متوسط میرویند و گیاهانی که در مناطق شور و شوره¬زارها میرویند. مراتع منطقه علامرودشت از علوفه¬ی بهمن، ریش پازن و کنگر (Cynara cordunculus) پوشیده است که در مناطق کوهستانی و کوهپایه¬ای بیشتر بهمن می¬روید. این گیاه پس از پایان فصل زمستان و گرم شدن هوا خشک می شود و رفت و آمد در آن مشکل می¬شود. پوشش گیاهی بوته¬ای نیز شامل گیاهان استپی و بوتههای فصلی مانند س
لمه (Chenopodium sp.)، انواع گراسها، کاروان کشها، خارشتر (Alhaji camelarom)، شبدر وحشی، شب¬بو (Cherianthus hortens) و ; میباشد. ویژگی بارز پوشش گیاهی منطقه علامرودشت همانند سایر مناطق جنوبی کشور، وجود درختانی چون نخل، کنار، کهور و گز (Tamarix sp.)می¬باشد که در آب و هوای گرم و خشک جنوب،
مدت¬های طولانی دوام می¬آورند.
به طور کلی در نقاط غربی و ارتفاعات حوضه آبخیز علامرودشت، گونههای درختی و جنگلی پراکنش دارند که در قدیم از تراکم نسبتاً خوبی برخوردار بوده¬اند. در ارتفاعات بالا در دامنههای شمالی و جنوبی حوضه آبخیز علامرودشت، بنه (Pistacia mutica)، در ارتفاعات پایینتر کلخنگ (pistacia khinjuk) و بادام کوهی (Amygdalus Scoparia) وجود دارد. علاوه بر این در ارتفاعات منطقه درختانی چون انجیرکوهی، ریواس، گَوَن، زبان گنجشک، کیالک، آنغوزه و; مشاهده می¬شود. در کوهپایهها و دشتها نیز درخت کنار (Ziziphus
spina christi) مشاهده میشود که درختی خودرو است. علاوه بر درخت کنار، درختچه¬های کهور، استبرق، گز، خرزهره، دیشک، انار ابوجهل و; که با وضعیت اقلیمی و خاک منطقه سازگار هستند نیز یافت می¬شود.
از گیاهان دارویی با ارزش میتوان به بابونه، سربرده، تلخه بیان، آویشن، خاکشیر، پودنه، سیاه دانه، نعنای کوهی، مورتهل، کریشک و; اشاره کرد.
تراکم پوشش گیاهی و مراتع در علامرودشت ارتباط نزدیک با منابع آب و مقدار ریزش¬های جوی دارد. به طوری که با شروع فصل بارندگی، دشت و دامنه کوههای علامرودشت سرسبز می¬شود و علاوه بر عرضه مناظر بدیع، منابع علوفه را در اختیار دامداران قرار می¬دهد. وجود مراتع در غرب علامرودشت باعث شده که در گذشته، عشایر این قسمت از منطقه علامرودشت را به عنوان منطقه قشلاق خود برگزینند. ولی با پایان یافتن فصل بارندگی و آغاز فصل طولانی گرما، مراتع و گیاهان به سرعت رو به خشکی میرود و برخی از آن¬ها به صورت گیاهان خاردار به مصرف غذایی دام ها می¬رسد. به دلیل نامنظم بودن ریزشهای جوی، درصورت بروز خشکسالی و در نتیجه کمبود علوفه و مرتع، خسارات فراوانی به دامداران وارد میآید.
یکی از موارد قابل ملاحضه در منطقه علامرودشت، تفاوت تراکم و نوع پوشش گیاهی و درختان موجود در دامنه¬های کوه¬های شمالی (دامنه جنوبی کوه هوا و تنگ خور) و کوه¬های جنوبی (دامنه شمالی کوه نر) است، به طوری که دامنه شمالی
کوه¬ نر (واقع در جنوب دشت) دارای پوشش گیاهی به مراتب غنی¬تر از دامنه جنوبی کوه¬های تنگ خور و هوا (واقع در شمال دشت) می¬باشد. این وضعیت به این دلیل است که چون کوه¬های منطقه علامرودشت محوری تقریباً شرقی- غربی دارند، دامنه جنوبی کوهستان در تمام مدت روز گرما دریافت میکند، به همین سبب دما در دامنه جنوبی بالاتر و تبخیر نیز در این دامنه شدیدتر است. بنابراین رطوبت خاک در زمان کوتاهتری از دست میرود. شرایط دامنه جنوبی بر دو
ره زندگی و رویش گیاهان اثر میگذارد و دراین دامنه ب
یشتر گیاهان آفتاب دوست و گیاهانی که نیاز کمتری به آب دارند، میرویند. برخلافِ دامنه جنوبی، دامنه شمالی در طول روز گرمای کمتری دریافت میکند و میزان تبخیر در این دامنه کمتر است، در نتیجه مقدار آب بیشتر خواهد بود و خاک مدت زیادتری تحت تاثیر آب قرار میگیرد. به همین دلیل خاک دامنه شمالی از دامنه جنوبی ضخامت بیشتری دارد و در نتیجه پوشش گیاهی دامنه شمالی کوه گسترده¬تر و بیشتر از دامنه جنوبی میباشد. همان طور که گفته شد، تفاوت پوشش گیاهی دامنه شمالی و جنوبی را می¬توان به وضوح در کوه¬های منطقه علامرودشت مشاهده کرد.
لزوم پاسداشت کوهستانها
سازمان ملل متحد در سال 2003 روز 11 دسامبر (20 آذر) را به عنوان روز بین المللی کوه ها اعلام کرد. امسال مساله تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین موضوع اصلی تمام برنامه های سازمان ملل است و شعار امسال روز بین المللی کوه ها این است «با تغییرات روبه رو شوید؛ تغییرات آب و هوایی در مناطق کوهستانی».
اکوسیستم های کوهستانی از موثرترین و زیباترین چهره های زمین به شمار می روند. تسلط چشمگیر آنها بر دشت ها و فلات های پیرامون خود پیامد اکولوژیک بسیاری دارد.
کارکرد اکوسیستم های کوهستانی
در تعدیل دما بسیار چشمگیر است. کوه ها به دلیل همین ویژگشتی نیست و امروزه ده درصد از جمعیت جهان در نواحی کوهستان زندگی می کنند. یک چهارم خشکی را کوه ها فرا گرفته اند. از طرفی اکوسیستم کوهستانی نقش عمده یی در وضعیت اقتصادی پیرامون خود ایفا می کند. فشار بیش از حد انسان بر اکوسیستم های کوهستانی هرساله باعث از بین رفتن میلیون ها تن خاک می شود. کاهش پوشش گیاهی کوه ها در اثر جنگل زدایی، چرای بی رویه و کاربری نادرست اراضی باعث می شود که کوه ها نقش ذخیره سازی آب را به خوبی ایفا کنند. پیامد این روند، تسریع فرآیند ذوب برف، عدم تغذیه آب های زیرزمینی، سیلاب و خاک
شویی و خارج شدن آب از دسترس انسان، خسارت اقتصادی و اجتماعی سنگین و کمبود آب در فصل خشکی است.
تاثیر کوه ها در شرایط اقلیمی به ویژه در مناطق خشک، بسیار چشمگیر و تعیین کننده است. کشور ما به علت حضور ارتفاعات بلند زاگرس و البرز پیرامون فلات ایران، دارای خشکی غیرمنطقه یی است. اگرچه ممکن است حضور ارتفاعات مزبور از ورود توده های مرطوب هوا به داخل فلات جلوگیری کند (که به هر حال به علت شرایط پرفشارش بدون حضور کوه ها نیز چنین می بود) ولی همین عوارض با تخلیه رطوبت ابرها به شکل برف در ارتفاعات، آب های جاری، پوشش گیاهی جنگل ها و مراتع را برای منطقه بسیار خشکی چون فلات داخلی ایران به ارمغان می آورند. به این ترتیب کوهستان ها شرایط مساعد، منابع آب، پوشش گیاهی و; را برای دشت های وسیع و کویری سرزمین ایران مهیا کرده اند. لذا شرایط اکولوژیک، اقتصادی و فرهنگی سرزمین، دشت های خشک و بیابانی و دشت های باریک و مرطوب سواحل جنوب و شمال ایران را کوهستان ها تعیین می کنند. اخیراً وضعیت غیرعادی اقلیمی متاثر از جریانات ال نینو و لانینا ناشی از اثر آلودگی هوا، جنگل زدایی، کویرزایی نیز به افزایش بارش های برفی زمستانی و تشدید گرمای تابستانی منجر شده است. به نظر می رسد که با گرمایش هوا احتمال بروز سیل های شدید و متواتر همراه با توفان و خشکسالی افزایش یابد. بارش های بسیار شدیدتر به علت افزایش ابرهای باران زای اروپایی در ارتفاعات زاگرس و البرز قابل پیش بینی است که می
زان بسیار زیاد فرسایش را موجب خواهد شد. اثرات دگرگون کننده وضعیت اقلیمی در مناطق خشک و گرم و پیامدهای آن در بهبود شرایط زیستی کشور ما را می توان در بسیاری از کوه ها
نشان داد. شرایط زیست اقلیمی خطه شمال کشور حاصل دخالت دیواره کوهستانی البرز است و این رشته کوه مانند دامگاهی، ابرهای دریای خزر را به
زیر فرو می کشد. رشته کوه های زاگرس به نحوی مشابه مانع ورود هوا و رطوبت دریای مدیترانه می شود و اگرچه به سود کشور ما عمل نمی کند، ولی در گستره یکپارچه طبیعت خلل
ی در کارکرد آن نیست. بدیهی است پیامدهای اسارت ابرها، در یک سو سرسبزی و در دیگر سو خشکی است. اگر رشته کوه های مغرب نبودند صحرای آفریقا به سرعت تا کرانه های دریای مدیترانه گسترش می یافت. همین رشته کوه ها همچون دیواره یی غیرقابل نفوذ سد راه پیشروی این صحرا هستند. اکوسیستم های کوهستانی ایران از جمله غنی ترین و متنوع ترین رویشگاه های گیاهی کشور و غرب آسیا به شمار می روند. مهمترین توده های جنگلی و مراتع کشور در کوهستان ها گسترده اند. البرز شمالی پوشیده از جنگل های هیرکانی است و اجتماع آن از نظر وسعت رویشگاه در دنیا منحصر به فرد است. رویش های البرز جنوبی و مرکزی
اغلب خشکی دوست هستند که از نظر حفاظت آب و خاک نقش حیاتی دارند. رشته کوه های زاگرس بسیار متنوع است و اگرچه از نظر تراکم، فقیر و تیپ های جنگلی و غیرجنگلی آن تنک است، ولی از نظر گونه های بومی بسیار حائز اهمیت است. کوه های خراسان (بینالود، کپه داغ، آلاداغ) نیز از نظر گیاهان دارای اهمیت بسیار است. کوه های ارسباران برخوردگاه فلور هیرکانی، اکسینی و قفقازی است و تحت تاثیر فلات مرکزی نیز قرار دارد. رشته کوه های جنوب پوشیده از بوته ها و درختچه هایی است که منشاء متفاوتی دارند و میعادگاه عناصر دیرین پالئوتروپیک و پالئو آرکنیک است و در آنها نفوذ عناصر گیاهی ایرانی- تورانی به مرزه
ای گرم جنوب ایران (که از آن قسمت های نواری هندی- سیرجانی هستند) به چشم می خورد.
یکی از گونه های مهم هیرکانی گونه لیلکی است و انجیلی و پلت و بلندمازو از جمله گونه هایی هستند که در جامعه گیاهی شمال البرز غایبند.
از جانوران پستاندار اکوسیستم های کوهستانی در زیستگاه های جنگلی هیرکانی می توان گونه های مرال، شوکا، گربه های وحشی، خرس، پلنگ، راسو، سمور جنگلی، رودک، تشی و سنجاب درختی را دید. در زیستگاه های شمال غربی که شامل جنگل های ارسباران تا استپ های کوهستانی شمال غربی می شود، می توان قوچ و میش ارمنی، خرس، گرگ، شغال، روباه، بز و پازن، پلنگ، سنجاب زمینی و گربه وحشی را مشاهده کرد. زیستگاه های خراسان کانون اصلی قوچ و میش اوریال، گربه پالاس، سنجاب دم میشی، پلنگ، بز و پازن، خرس، گراز و پایکا است.
زیستگاه های زاگرس جنوب غربی مهمترین زیستگاه بز و پازن، قوچ و میش، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، کفتار و خرس قهوه یی، سمور، گربه وحشی و سنجاب ایرانی است.
دایره المعارف ایرانیکا 8 تیپ زیستگاهی برای پرندگان در ایران مشخص کرده است که سه تیپ آن کاملاً کوهستانی هستند که عبارتند از؛
1) استپ های نیمه خشک و کوهپایه های حاشیه کویر که پوشیده از درمنه خشک و نیمه خشک است. سارگپه پابلند، دلیجه، باقرقره، سبزقبا و زنبورخوار از جمله پرندگان این زیستگاه است.
2) کوه های مرتفع، منطقه های آلپی کوه های البرز، زاگرس و کوه های آذربایجان، خراسان، کرمان و بلوچستان که گونه های بارز این زیستگاه ها عبارتند از
عقاب طلایی، هما، بادخورک، صعوه کوهی، طرقه کوهی، دم سرخ سیاه، چلچله کوهی، چکاوک شاخدار، زاغ نوک زرد، گنجشک برفی و کبک دری. ناحیه جنگلی و درختزارهای کوهستانی البرز- زاگرس که جنگل های شمال آذربایجان و جنوب خزر را شامل می شود، دارای پرندگانی مانند دارکوب سبز، کبوتر جنگلی، دارکوب خالدار، جیجاق، پیت درختی، سنگ چشم پشت سرخ، صعوه جنگلی، الیکایی، سسک درختی زرد، سسک سرسیاه، سینه سرخ، توکا، چرخ ریسک و در ارتفاعات بلوچستان و کرمان سسک سینه سرخ ایرانی، سسک نقابدار، هیوم و حتی در کوه های دورافتاده که هنوز از توده های اورس قابل توجهی برخوردارند گونه هایی نظیر سهره پیشانی سرخ را می توان نام برد.
افزون بر اینها، در گذشته های نه چندان دور کوهستان به عن
وان بارویی مطمئن در برابر ناامنی های اجتماعی بود و ارزشی استراتژیک داشت و همیشه پناهگاهی برای مبارزان مردمی بود. کوهستان امانتدار بسیاری از کانون های مذهبی بود؛ از آتشکده ها گرفته تا کلیساها، از قلعه های نظامی تا کتیبه ها، همه در دل کوهستان محفوظ بوده اند. از نمونه های آن قلعه بابک در منطقه کلیبر در کوه های ارسباران، آثار دوران اشکانی و ساسانی در کوه خواجه سیستان و کتیبه گنج نامه در کوه الوند را می توان نام برد. کوه های ایران از نظر تفرجگاهی بسیار غنی هستند. برخی از این پدیده ها تا حد یک اثر طبیعی ملی ارزشمندند. سوسن چلچراغ گونه بسیار نادر و منحصر به فردی است که در داماش در دامنه کوه های جنگلی هیرکانی می روید. آبشارهای کوه دنا، دریاچه سوتک و ولشت در کوه های البرز، دریاچه گهر در اشترانکوه و; نمونه هایی از هزاران پدیده زیبا و باارزش کشور ما به
شمار می روند. اکوسیستم های کوهستانی سرزمین های حاشیه یی محسوب می شوند، یعنی سرزمین هایی که به علت وجود برخی از موانع طبیعی امکان کشت و زرع متمرکز در آنها نیست. دامنه های شیب دار، صخره یی و سرمای زیاد از عوامل محدودکننده فعالیت های کشاورزی در کوهستان به شمار می روند. سیستم دامداری و کوچ رو و سنتی که در بیشتر نقاط دنیا وجود دارد، در ایران نیز به صورت زندگی ایلات و عشایر تجلی یافته که از این عوامل استفاده معیشتی می کنند. ییلاق و قشلاق به صورت کوچ عمودی از کهن ترین شیوه های زیستی جوامع انسانی به شمار می روند. در حال حاضر فشار جمعیت دام و دگرگونی روش های کاربری اراضی تمام سرزمین های حاشیه یی را در معرض خطر قرار داده است. این جمعیت برای تامین سوخت هنوز به هیمه و هیزم متکی است. با ادامه روند قطع درختان (که مساوی تخریب اکوسیستم کوهستان است) تداوم شیوه دامداری کوچ رو قابل تضمین نخواهد بود، زیرا این جوامع رابطه موزون و هماهنگ خود را با طبیعت از دست می دهند. این جوامع کوچ رو دارای دستاوردهای با ارزش تجربی در رابطه با طبیعت هستند. این جوامع تجربه هایی گرانبها درباره کاربری گیاهان (غذایی، علوفه یی یا دارویی)، کاربری اراضی و تراس بند
ی و شیب شکنی بوده و در تحولات فنون متفاوت استفاده از زمین به ویژه در اراضی شیب دار و خاک های فرسایش یافته سهم زیادی دارند.
یکنواخت سازی فرهنگی برای حفظ تنوع زیستی که بعد چهارم آن تنوع فرهنگی است، ضایعه یی دردناک به شمار می رود. در نیم قرن اخیر نفوذ و گسترش نوآوری های فنی در شیوه های زیستی ایلات و عشایر، دگرگونی های زیادی به وجود آورده است و در نتیجه این اجتماعات هماهنگی خود را با طبیعت از دست داده اند و در این ف
رآیند مراتع کوهستانی روزبه روز فقیرتر و از جوامع ایلات و عشایر تهی شدند. از عوامل تهدیدکننده اکوسیستم کوهستانی می توان علل زیر را نام برد؛
1) پاک تراشی پوشش گیاهی سیست های کوهستانی.
2) فشار دام؛ پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی سیستم های کوهستانی به شدت تحت فشار چرای بی رویه دام قرار دارد. برخی میزان دام کشور را سه برابر ظرفیت مراتع ذکر کرده اند. از این لحاظ مراتع زاگرس و کوه های خراسان در وضعیتی به مراتب بدتر از البرز هستند.
3) بهره برداری از معادن؛ به طور کلی بهره برداری از منابع طبیعی باید با تفکر آمایش انجام شود. اما تخریب های اخیر نشان می دهد که متاسفانه چنین نبوده است. در دامنه های جنوبی البرز و مشرف به تهران، برداشت سنگ لاشه به چشم می خورد. این نوع بهره برداری ها از معادن در مناطق اشترانکوه، کلاه قاضی و شیرکوه نیز کاملاً مشهود است. فرسایش و تغییر PH آب از جمله پیامدهای ناشی از این نوع بهره برداری هاست و رانش های بزرگ ناشی از واریزه های کوهی روی کل موجودات رودخانه تاثیر گذاشته است. در این روش تخریب، خاکی که برای تولید هر سانتیمتر آن صدسال وقت لازم است، به راحتی شسته شده و به چرخه رودخانه وارد می شود. این فرسایش عمر مفید سدها را نیز کم می کند.
4) جاده سازی؛ احداث جاده در مناطق کوهستانی با حجم زیاد خاکبرداری و خاکریزی همراه است که در ادامه باعث نابودی زیستگاه ها و نابودی جانوران
و گیاهان و آسیب به مناطق حساس خواهد شد.
5) توریسم؛ مناطق کوهستانی امروزه به یکی از منابع توریسم جوامع پیشرفته تبدیل شده اند. فعالیت های توریستی، شرایط زیستی بسیاری از گونه های کوه زی و نادر را به مخاطره انداخته است که اختلال در امنیت حیات وحش، آلودگی های زیست محیطی، شیوع بیماری های حیات وحش، فشردگی خاک و آسیب دیدگی چشم انداز ها از جمله پیامدهای متعارف توریسم و استفاده بی رویه از کوه ها به عنوان منابع ت
فرجگاهی به شمار می رود.
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/3/1 2:53 صبح
مقاله ترجمهDEA1 تحت فایل ورد (word) دارای 24 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله ترجمهDEA1 تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ترجمهDEA1 تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله ترجمهDEA1 تحت فایل ورد (word) :
ترجمهDEA1
20 بررسی مقالات و دسته بندی
ساختار یا فرایند شبکه ای دو مرحله ای کلی را به صورتی که در شکل 1 نشان داده شده برای هر مجموعه DMUsn در نظر بگیرید. با به کار بردن نماد های چن و زو و کائو و هوانگ ، فرض می کنیم که هر DMUj (j=1,2,…..,n) دارای ورودی های m Xij (i=1,2,…..,n) برای مرحله ی اول و خروجی های D Zdj (d=1,2,…..,D) آن مرحله است.
سپس این ورودی ها تبدیل به خروجی های مرحله ی دوم می شوند و به عنوان معیارهای میانی یا واسطه ای نامیده خواهند شد. خروجی های مرحله ی دوم عبارتند ازy ij r=1,2,…..,s)).
ما به کارایی مرحله ی اول به عنوان e_j^1 و کارایی مرحله ی دوم به عنوانe_j^2 برای هر DMUj اشاره می کنیم. با استفاده از برگشت های ثابت به مقیاس (CRS) مدل DEA چارنز و همکارانش ، ما داریم:
e_j^1= (_(d=1)^Dw_d z_dj )/(_(i=1)^mv_i x_ij )
e_j^2= (_(r=1)^su_r y_rj )/(_(d=1)^Dw_d z_dj )
که v_i ، w_d، w _d و u_r همان وزن های غیر منفی شناخته شده هستند. توجه داشته باشید که w_d می تواند با w _d برابر باشد.
چهار نوع مقاله وجود دارند که از رویکردهای مختلف برای مدلسازی DMUs با فرایندهای دو مرحله ای استفاده می کنند. بعضی از این رویکردها معادل هستند.
21روش شناسی DEA استاندارد
نوع اول به آسانی از مدل DEA استاندارد استفاده می کند یعنی دو DEA جدا به ترتیب برای دو مرحله ی e_j^1 و e_j^2 به کار گرفته می شو
د. برای مثال، چلنگریین و شرمن فرایند دو مرحله ای دیگررا در اندازه گیری دقت پزشک توصیف می کنند. مرحله ی اول فرایند کنترل شده ی مدیری است که دارای ورودی هایی
مانند پرستاران دیپلمه دارای پروانه ی رسمی، تامین اجتماعی و هزینه های سرمایه ای و ثابت می باشد. این ورودی ها ، خروجی ها یا معیارهای های م
یانی یا متوسط ( ورودی های مرحله ی دوم ) از جمله روزهای بیماری، کیفیت د
رمان ، داروهای مصرف شده و سایر موارد را تولید می کنند. خروجی های مرحله ی دوم ( تحت کنترل پزشک ) شامل کمک هزینه های تحقیقی، کیفیت بیماران و کیفیت افراد آموزش دیده هستند. مثالهای دیگر شامل عملکرد شرکت های fortune500(سیفورد و زوی {2}؛ زوی {3}). سکستون و لوئیس {12}مشابه سیفورد و زوی {2} از رویکرد استاندارد DEA استفاده می کند جاییکه در یکی از مدلهای استاندارد DEA آنها، معیارهای میانی در مرحله دوم محاسبه کارایی مورد استفاده قرار می گیرد.
با این حال همانطور که قبلا مورد بحث قرار گرفته است چنین رویکردی Z_dj را در یک حالت هماهنگ در نظر نمی گیرد برای مثال فرض کنید که اولین مرحله دارای کارایی DEA باشد ولی مرحله دوم نباشد. وقتی که مرحله عملکرد خود را از طریق یک مدل DEA ورودی محور با کاهش دادن ورودیهای Z_dj بهبود می بخشد ممکن است Z_dj باعث ناکارآمدی مرحله اول شود.
22 روش شناسی تجزیه کارآمدی
مفید است این نکته را خاطرنشان کنیم که با در نظر گرفتن معیارهای کارآیی منفرد e_j^1 و e_j^2 به ترتیب برای مراحل 1 و 2 ، منطقی است که کارایی فرایند کلی دو مرحله ای را به عنوان 12(e_j^1+e_j^2 ) یا e_j^1 . e_j^2. اگر مدل DEA ورودی محور مورد استفاده قرار بگیرد دراین صورت ما باید این ملزومه را در نظر بگیریم که e_j^11 و e_j^21 تعریف بالا این اطمینان را می دهد که فرایند دو مرحله ای فقط و فقط زمانی کارآمد است که e_j^1=e_j^2=1 .
اگر ما e_j
=_(r=1)^sU_r Y_ro/_(i=1)^mv_i x_io را به عنوان کارآیی کلی دو مرحله ای در نظر بگیریم در این صورت ما به نوع دیگری از تحقیق مثل تحقیق کائو و هوهانگ{4} میرسیم که فرایند دو مرحله ای را توصیف می کند که در آن 24 شرکت بیمه غیرعمر از هزینه های عملیاتی و هزینه های بیمه برای ایجاد حق بیمه در مرحله اول و سپس سودهای تعهد شده و سرمایه گذاری شده در مرحله دوم استفاده می کنند همانطور که کائو و هوهانگ{4} بیان می کنند ما داریم e_j^1=e_j^1 . e_j^2 اگر به صورت بهینه ارائه شود ما فرض می کنیم که w_d=w _d.. توجه داشته باشید که چنین تجزیه کارآیی در رویکرد استاندارد DEA و رویکردهای شبکه ای DEA موجود نیست.
23 DEA شبکه ای
ما ذکر کردیم که در این مثالهای بالا معیارهای میانی تنها و
رودیهای مرحله دوم هستند یعنی هیچ ورودی اضافی مستقلی به آن مرحله وجود ندارد. البته انواع دیگری از فرایندهای دو مرحله ای و حتی DMU های دارای ساختارهای شبکه ای وجود دارند که ممکن است علاوه بر معیارهای میانی دارای ورودیهایی در مرحله دوم باشند. در یک حالت خیلی کلی تر از فرایندهای دو مرحله ای ، کاستلی و دیگران {7} DMU ه
ای دارای ساختارهای دو مرحله ای و دو لایه ای را مورد بحث قرار می دهند. ممکن است رویکرد DEA شبکه ای فار و ویتیکر {13} و فار و کروسکوپف {8} و رویکرد DEA شبکه ای slacks محور تون و توستوسی {14و 15} شامل بیشتر از دو مرحله باشد. فوکویاما و وبر {16} یک معیار slacks محور را برای یک فرایند دو مرحله ای با خروجی های بد در نظر می گیرند. اخیرا، چن {17} یک مدل DEA شبکه ای ارائه کرده است که شامل تاثیرات دینامیک در شبکه های تولید است. تعدادی از تحقیقات تجربی از این نوع تکنیک های DEA استفاده کرده اند مراجعه کنید به آوکیران {18} و یو و لی {19}. ما اینها را رویکردهای DEA شبکه ای می نامیم.
رویکردهای DEA شبکه ای مشابهی در فرایندهای دو مرحله ای توصیف شده در شکل 1 مورد استفاده قرار گرفته اند. برای مثال چن و زوی {10} تاثیر استفاده از تکنولوژی اطلاعات را روی عملکرد شعب بانک مورد مطالعه قرار داده اند {20}. چن و زوی {10}و چ
ن و همکارانش {9}تحت فرض مربوط به برگشت های متغیر به مقیاس (VRS)، از طریق یک فرایند دو مرحله ای مدلهای خطی و غیرخطی برای اندازه گیری تاثیر تکنولوژی اطلاعات روی عملکرد شرکت گسترش داده اند. با این حال امتیازهای کارایی مراح
ل منفردی آنها اطلاعات کافی در مورد عملکرد کلی و اقدامات فرایند دو مرحله ای ارائه نمی کنند.
24 رویکردهای بازی – عملی
نوع چهارم رویکرد از مفاهیم نظریه بازیها استفاده می کند این رویکرد از کار لیانگ و همکارانش {5} منشا می گیرد که از DEA برای اندازه گیری زنجیره های عرضه ی دارای دو عضو استفاده می کنند. در کار لیانگ و همکارانش {5}، مفاهیم بازی استاکلبرگ (یا رهبر- دنباله رو ) و بازی مشارکتی در جهت توسعه مدلهایی برای اندازه گیری عملکرد در زنجیره های عرضه مورد استفاده قرار می گیرد. ما باید این نکته را در این مقاله خاطرنشان کنیم که ، مرحله دوم (خرده فروش) نه فقط دارای ورودیهای مرحله اول (تولید کننده) است، بلکه دارای ورودیهای مربوط به خود است که با مرحله اول مربوط نیست یعنی ورودیهای اضافی برای مرحله دوم معرفی می شوند. در نتیجه خواهیم داشت e_j=_(r=1)^sU_r Y_rj/_(d=1)^DW _d Z_dj +_(h=1)^HQ_H X_hj^2 ، که در آن X_hj^2 (h=1,…,H) ورودیهای مرحله دوم هستند که به مرحله اول مربوط نیستند. در این حالت ممکن است بهتر باشد که کارایی کلی را به عنوان 1/2(e_j^1+e_j^2 )، چون e_j^1.e_j^2 به یک
مشکل غیر خطی منجر می شود.
ما اشاره کردیم که مدلهای آنها می توانند به صورت مستقیم برای فرایند دو مرحله ای توصیف شده در شکل 1 به کار گرفته شوند، چون هیچ ورودی اضافی دیگری وجود ندارد. X_hj^2 (h=1,…,H) ، ساختار زنجیره عرضه ی دو عضوی آنها مشابه فرایند دو مرحله ای نشان داده شده است. لیانگ و دیگران {6} با استفاده از اصول مدلسازی مشابه لی
انگ و دیگران {5} مدلهای مفصلی برای فرایند دو مرحله ای ارائه کرده اند.
در حالی که این مقاله روی فرایندهای دو مرحله ای که فقط دارای معیارهای میانی متصل کننده مراحل است تمرکز می کند، ما ارتباطات بین مدلهای DEA برای فرایندهای دو مرحله ای خاص و برای ساختارهای شبکه ای خیلی کلی را نیز مورد بحث قرار خواهیم داد.
بخش هایی که بعدا ارائه خواهند شد ارتباطات بین چهار رویکرد توصیف شده در بالا بخصوص ارتباط کار لیانگ و همکارانش {5} به کار کائو و هوهانگ {4}، {7}و رویکرد DEA شبکه ای فار و گروسکوپف {8} را مورد بررسی قرار خواهند داد. خاطرنشان می کنیم که از چهار گروه توصیف شده در بالا، ما فقط روی تحقیق مربوط به 22، 23، و 24 تمرکز خواهیم کرد. ما نشان می دهیم که روش های ارائه شده در این سه گروه می توانند به سه دسته، آنهایی که رویکرد بازی مشارکتی یا تمرکزی را دارند، آنهایی که روی
کرد بازی استالکبرگ یا تمرکز زدایی شده را اتخاد می کنند و آن دسته که دارای رویکرد DEA شبکه ای هستند تقسیم بندی کنیم.
3 مدل تمرکز یافته
لیانگ و همکاران نشان می دهند که با استف
اده از راه کار نظریه ی بازیهای مشارکتی یا کنترل تمرکزی، فرایند دو مرحله ای می تواند به صورت یکی که مراحل به صورت مشترک مجموعه ای از وزن های مطلوب بر عوامل واسطه تعیین شود تا امتیاز کارایی آنها را افزایش دهد. این در مواقعی که تولید کنندگان و خرده فروشان مشترکاً قیمت، مقدار سفارش و غیره را تعیین می کنند تا به بیشترین سود برسند. به عبارت دیگر، روش متمرکز یا مشارکتی به وسیله ی گذاشتن w_d=
w_d در (1)مشخص می شوند و امتیازات کارایی هر دو مرحله به صورت هم زمان بهینه سازی می شود. بهینه سازی می تواند بر اساس افزایش میانگینe_(0 )^1 و e_0^2 در برنامه ی غیر خطی مانند برنامه لیانگ و همکاران، کائو و همکاران باشد. با این حال ذکر شده است که به دلیل فرضw_d=w_d در (1)، e_(0 )^1 .e_0^2 می شود _(r=1)^su_r y_ro /_(i=1)^mv_i x_io . بنابرین به جای بالا بردن میانگینe_(0 )^1 و e_0^2، داریم:
e_0^centralized=Max e_(0 )^1 .e_0^2 _(r=1)^su_r y_ro /_(i=1)^mv_i x_io
e_j^11 وe_j^21 وw_d=w_d (2)
مدل (2) می تواند به شکل برنامه ی خطی زیر در بیاید:
e_0^centralized=Max _(r=1)^su_r y_ro
_(r=1)^su_r y_rj - _(d=1)^dw_d z_dj 0 j=1,2,…,n (3)
_(d=1)^Dw_d z_dj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n
_(i=1)^mv_i z_io =1
w_d0,d=1,2,…,D; v_i0,i=1,2,…,m; u_r0,r=1,2,…,s
مدل (3) مدل کائو و هوانگ است و مدل متمرکز در [6] ایجاد می شود. به
خاطر داشته باشید که محدودیت های _(r=1)^su_r y_rj -
_(i=1)^mv_i x_ij 0 در مدل کائو و هوانگ تکرار می شود ، زیرا _(r=1)^su_r y_rj - _(d=1)^dw_d z_dj 0و _(d=1)^Dw_d z_dj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 ، _(r=1)^su_r y_rj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 را می رساند.
مدل (3) کارایی کلی فرایند دو مرحله ای را می رساند. تصور کنید که مدل (3) ی بالا تنها یک راه حل داشته باشد. بنابرین می توانیم به
e_j^(1,centralized)= (_(d=1)^Dw_d^* z_do )/(_(i=1)^mv_i^* x_io )=_(d=1)^dw_d^* z_do وe_0^(2,centralized)= (_(r=1)
^su_r
^* y_ro )/(_(d=1)^Dw_d^* z_do ) (4)
مانند کارایی های مراحل اول و دوم دست یابیم. اگر مقدار بهینه را برای مدل (3) را به صورت e_0^centralized، مشخص کنیم بنابرین خواهیم داشت
e_0^centralized= e_0^(1,centralized).e_0^(2,centralized).
اگر در ساختمان داخلی کاستلی و همکاران فقط یک لایه را در نظر بگیریم، می توان به تجزیه ی کارایی بالا رسید. بنابرین، روش های کاستلی و همکاران و کائو و هوانگ را می توان به صورت مدل های بازی مشارکتی دید.
همانگونه که در مدل کائو و هوانگ بیان شد، ممکن نیست ضریب تکاثر بهینه از مدل (3) منحصر به فرد باشد. آنها استنتاج بیشترین مقدار قابل دسترسی e_0^(1,centralized) یا e_0^(2,centralized) را پیشنهاد می کنند. در واقع، همانطور که در [6] نشان داده می شود، مدل آنها نیز می تواند برای بررسی e_0^(1,centralized) و e_0^(2,centralized) استفاده شود. بیشترین مقدار قابل دسترسی e_0^(1,centralized) را می توان از طریق
e_0^(1+)=Max _(d=1)^Dw_d z_do
تعیین کرد.
_(r=1)^su_r y_ro = e_0^centralized
_(d=1)^Dw_d z_do - _(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n (5)
_(r=1)^su_r y_rj- _(d=1)^Dw_d z_dj 0 j=1,2,…,n
_(i=1)^mv_i x_io =1
w_d0,d=1,2,…,D; v_i0,i=1,2,…,m; u_r0,r=1,2,…,s
این، کمترین e_0^(2,centralized) را به بار می دهد یعنی
e_0^(2-)=e_0^centralized/e_0^(2+). بیشترینe_0^(2,centralized) می تواند ار طریق برنامه ی خطی زیر محاسبه شود،
e_0^(2+)=Max _(r=1)^su_r y_ro
_(r=1)^su_r y_ro - e_0^centralized _(i=1)^mv_i x_io =0
_(r=1)^su_r y_rj- _(d=1)^Dw_d z_dj 0 j=1,2,…,n (6)
_(d=1)^Dw_d z_dj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n
_(d=1)^Dw_d z_do =1
w_d0,d=1,2,…,D; v_i0,i=1,2,…,m; u_r0,r=1,2,…,s
و سپس کمترین e_0^(1,centralized) را به صورت e_k^(1-)= e_0^centralized/e_0^(2+) محاسبه شود. به یاد داشته باشید که e_0^(1-)= e_0^(1+) است فقط و فقط زمانی که e_0^(2-)= e_0^(2+) باشد. همچنین به یاد داشته باشید که اگر e_0^(1-)= e_0^(1+) یا e_0^(2-)= e_0^(2+) باشد، پس e_0^(1,centralized) و e_0^(2,centralized)منحصرا از طریق مدل (3) تعیین می شوند. اگر e_0^(1-)e_0^(1+) یا e_0^(2-) e_0^(2+) باشد، روشی را کشف کنید که بتوانید به تجزیه ی دیگری از e_0^(1,centralized) و e_0^(2,centralized) دست یابید.
جدول 1
شرکت های بیمه ی غیر عمر در تایوان
سود سرمایه گذاری (y2) سود پذیره نویسی (y1) حق بیمه ی اتکائی (z2) حق بیمه های نوشته شده به صورتمستقیم (z1) مخارج بیمه (x2) مخارج عملیات (x1) شرکت DMU
681687 984143 856735 7451757 673512 1178744 تایوان فایر 1
834754 1228502 1812894 10020274 1352755 1381822 چونگ کو 2
658428 293613 560244 4776548 5
92790 1177494 تای پینگ 3
177331 248709 371863 3174851 594259 601320 چاینا مارینرز 4
3925272 7851229 1753794 37392862 3531614 6699063 فوبون 5
415058 1713598 952326 9747908 668363 2627707 زوریچ 6
439039 2239593 643412 10685457 1443100 1942833 تائیان 7
622868 3899530 1134600 17267266 1873530 3789001 مینگ تائی 8
264098 1043778 546337 11473162 950432 1567746 سنترال 9
554806 1697941 504528 8210389 1298470 1303249 د فیرست 10
18259 1486014 643178 7222378 672414 1962448 کو هو 11
909295 1574191 1118489 9434406 650952 2592790 یونیین 12
223047 3609236 811343 13921464 1368802 2609941 شینگ کونگ 13
332283 1401200 465509 7396396 988888 1396002 چین جنوبی 14
555482 3355197 749893 10422297 651063 2184944 کاتای سنچری 15
197947 854054 402881 5606013 415071 1211716 آلیانز پریزیدنت 16
371984 3144484 342489 7695461 108
5019 1453797 نیوا 17
163927 692731 995620 3631484 547997 757515 ای.آی.یو 18
46857 519121 483291 1141950 182338 159422 آمریکای شمالی 19
26537 355624 131920 316829 53518 145442 فدرال 20
6491 51950 40542 225888 26224 841
71 روبال 21
4181 82141 14574 52063 10502 15993 آسیا 22
18980 01 49864 245910 28408
54693 ای.ایکس.ای 23
16976 142370 644816 476419 235094 163297 میتسو سومیتومو 24
جدول 1 اطلاعات را در 24 شرکت بیمه ی غیر عمر در تایوان نشان می دهد که دارای دو اندازه ی متوسط است. دو ورودی به مرحله ی اول، هزینه های عمل و هزینه های بیمه هستند. اندازه های متوسط ( یا خروجی های حاصل از مرحله ی اول ) حق بیمه های مکتوب مستقیم و حق بیمه ی مجدد هستند. خروجی های مرحله ی دوم ( تولید سود )، سود پذیره نویسی و سود سرمایه گذاری می باشند.
امتیازات کارایی برای دو مرحله ی مجزا بر اساس (4) و از طریق مجموعه ای از راه حلهای حاصل از مدل (3) محاسبه می شوند ( ستون های دوم، سوم و چهارم جدول 2 را ببینید ). به خاطر داشته باشید که تجزیه های کارایی با تجزیه های موجود در مدل کائو و هوانگ برابرند. در واقع، استفاده از مدل های (5) و (6) نشان می دهد که برای همه ی DMU ها برابر e_0^(1-)= e_0^(1+) و e_0^(2-)= e_0^(2+) است. بنابرین، e_0^(1,centralized) و e_0^(2,centralized) تعریف شده در مدل (4) یا تجزیه های کارایی در کائو و هوانگ منحصرا از طریق مدل (3)
تعیین می شوند.
جدول 2
نتایج برای شرکت های بیمه ی غیر عمر در تایوان
مدل متمرکزمرحله ی 1 به عنوان هادی مرحله ی 2 به عنوان هادی_________ ___________________________ __________________________________________________
e_0^cooperative e_0^(2,cooperative) e_0^(1,cooperative) e_0^(1*) e_0^(1*) e_0^(2*).e_0^(1*) e_0^(10*) e
_0^(20*) e_0^(20*). e_0^(10*)
066074 071337 092622 069923 070447 099257 069923 070447 099257 1
062175 062748 099086 062477 062571 09985 062477 062571 09985 2
069002 1 069002 069002 1 069002 69002 1 069002 3
021526 043231 0
49792 030422 041999 072435 030422 041999 072435 4
073759 1 073759 067478 08057 083752 076698 092334 083066 5
038968 040566 096062 038645 040101 096396 038968 040566 096062 6
01613 053784 029991 026485 035216 075208 027658 041241 067064 7
019939 051135 038992 02743 037803 07256 027517 041503 066302 8
012818 029196 043904 022328 022328 1 022328 022328 1 9
017425 06736 025868 046596 054084 086154 046596 054084 086154 10
015414 032667 047185 012407 016753 074055 016392 025344 064679 11
075958 075958 1 075958 075958 1 075958 075958 1 12
018391 054349 033839 019705 024306 081068 020781 030925 067198 13
016034 051782 030964 027098 037396 072462 028864 043086 066992 14
050041 070473 071007 061383 061383 1 061383 061383 1 15
023035 038475 059872 030443 033557 09072 032015 036152 088558 16
02507 1 02507 033242 045958 072331 036001 057363 062761 17
024477 037366 065507 025884 032619 079354 025884 032619 079354 18
040697 041578 097884 04112 04112 1 04112 04112 1 19
036711 090137 040728 054655 058566 093322 054655 058566 093322 20
019336 027951 069178 019688 026232 075052 020078 027425 07321 21
058952 1 058952 058952 1 05
8952 058952 1 058952 22
038141 055992 068119 038358 045124 085005 042034 049889 084256 23
013359 033509 039866 008703 008703 1 013481 031447 042869 24
4 بازی استالکبرگ
در بخش قبلی ما رویکرد بازی مشارکتی یا تم
رکزی را به مشکل دو مرحله ای مورد بررسی قرار دادیم در این بخش ما به فرایند دو مرحله ای از دیدگاه بازی غیرمشارکتی خواهیم پرداخت. رویکرد غیرمشارکتی با رهبر – پیرو یا بازی استالکبرگ توصیف می شود برای مثال یک موردی از زنجیره عرضه را در نظر بگیرید که در آن تبلیغات غیرمشارکتی از طرف تولید کننده (رهبر) و خرده فروش (پیرو) وجود دارد. تولید کننده بر اساس محاسبه تبلیغات محلی خرده فروش، سرمایه گذاری بهینه ی نام برند و کسب اجازه ی تبلیغات محلی را تعیین می کند تا سود خود را به حداکثر برساند. از طرف دیگر خرده فروش به عنوان پیرو، بر اساس اطلاعات بدست آورده از تولید کننده، هزینه تبلیغات محلی را تعیین می کند تا سود خود را به حداکثر برساند {21}. به همین روش اگر ما فرض کنیم که مرحله اول شامل رهبر باشد، در این صورت عملکرد مرحله دوم خیلی مهم خواهد بود و کارایی مرحله دوم با در نظر گرفتن ثابت ماندن کارایی مرحله اول محاسبه خواهد شد. ما در ابتدا کارایی مرحله اول را محاسبه می کنیم. بر اساس مدل CRC، برای یک DMUo خاص خواهیم داشت:
e_0^(1*)= Max _(d=1)^Dw_d z_do
_(d=1)^Dw_d z_dj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n (7)
_(i=1)^mv_i x_io =1
w_d0,d=1,2,…,D; v_i0,i=1,2,…,m.
توجه داشته باشید که مدل (7) یک مدل DEA (CCR) استاندارد است. یعنی e_0^(1*) امتیاز کارایی منظم DEA است.
زمانی که ما کارایی را برای مرحله ی اول بدست آوردیم، مرحله دوم فقط w_d را در نظر خواهد گرفت که ارئه می کند e_0^1=e_0^(1*). یا بعبارتی دیگر، حالا مرحله دوم _(d=1)^Dw_d z_dj ، را بعنوان ورودی منفرد در معرض محدودیت که امتیاز کارایی مرحله اول در e_0^(1*) باقی می ماند در نظر می گیرد. مدل برای محاسبه ی e_0^2، کارایی مرحله دوم را می توان از فرمول ({6}) محاسبه کرد.
e_0^(2*)=Max (_(r=1)^su_r y_ro )/(Q _(d=1)^Dw_d z_do )
(_(r=1)^su_r y_rj )/(Q _(d=1)^Dw_d z_dj )
_(d=1)^Dw_d z_dj - _(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n (8)
_(i=1)^mv_i x_io =1
_(d=1)^Dw_d z_do =e_0^(1*)
U_r,Q,W_d,V_i0,r=1,2,…,s;d=1,2,…,D;i=1,2,…,m
توجه داشته باشید که در مدل (8)، کارایی مرحله اول برابر با e_0^(1*) در نظر گرفته می شود. بیایید u_r=U_r/Q,r=1,2,…,s در نظر می گیریم.در این صورت مدل (8) معادل با مدل خطی زیر خواهد بود:
e_0^(2*)=Max(_(r=1)^su_r y_ro )/e_0^(1*)
_(r=1)^SU_r y_rj - _(d=1)^Dw_d z_dj 0 j=1,2,…,n
_(d=1)^Dw_d z_dj -(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n
_(i=1)^mv_i x_io =1
_(d=1)^Dw_d z_do =e_0^(1*)
W_d0,d=1,2,…,D; V_i1,2,…,m; u_r0,r=1,2,…,s
به همین روش، اگر ما مرحله دوم را به عنوان رهبر بگیریم در این صورت ما کارایی DEA منظم را (e_0^(2^° )) برای مرحله دوم محاسبه می کنیم. زمانی که ما کارایی مرحله دوم را بدست می آوریم کارایی مرحله اول یعنیe_0^(1^° ) از طریق مسئله خطی زیر محاسبه می شود.
1/(e_0^(1^° ) )=Min_(i=1)^mv_i x_io
_(d=1)^Dw_d z_dj -_(i=1)^mv_i x_ij 0 j=1,2,…,n
_(r=1)^SU_r y_rj - _(d=1)^Dw_d z_dj 0 j=1,2,…,n
_(d=1)^Dw_d z_do =1
_(r=1)^SU_r y_rj =e_0^(2^° )
W_d0,d=1,2,…,D; V_i1,2,…,m; u_r0,r=1,2,…,s
ما خاطر نشان می کنیم که در (9)، با e_0^(1*).e_0^(2*)=_(r=1)^SU_r^* y_ro در حالت بهینه است. توجه داشته باشید _(i=1)^mv_i^* x_io=1, i,e. e_0^(1*).e_0^(2*)=_(r=1)^SU_r^* y_ro /_(i=1)^mv_i^* x_io که در حالت بهینه _(r=1)^SU_r^* y_ro/ _(i=1)^mv_i^* x_io =e_0^(1^° ).e_0^(2^° ) در مدل (10) است. این نشان می دهد که رویکرد رهبر پیرو به یک تجزیه کارایی برای فرایند دو مرحله ای اشاره می کند یعنی کارایی کلی، محصول کارایی مراحل منفرد است. بعدا به این نکته توجه داشته باشید که در مورد رهبر مرحله ی اول e_0^(1*) و e_0^(2*) و در مورد رهبر مرحله ی دوم e_0^(1^° ) و e_0^(2^° ) مقادیر بهینه مسائل خطی هستند. بنابراین چنین تجزیه کارایی منحصر بفرد است و با راه حل های بهینه ممکن تحت تاثیر قرار نمی گیرد. با این حال، ممکن است دو رویکرد تجزیه کارایی مشابهی ارائه نکنند.
توجه داشته باشید که در نهایت مجموعه مشترکی از وزن ها در هر دو مرحله در رویکردهای بازی استالکبرگ و تمرکزی مورد استفاده قرار می گیرد. با این حال در رویکرد بازی استالکبرگ امتیازات کارایی دو مرحله e_0^1 و e_0^2 بصورت همزمان بهینه نشده اند.
لیانگ و همکارانش {6} نیز روابط بین مدل های غیرمشارکتی و تمرکزی و رویکرد DEA استاندارد را مورد بررسی قرار دادند. در اینجا ما یافته
های آنها را خلاصه می کنیم.
بیایید _0^1 و _0^2 امتیازات کارایی استاندارد CRC برای دو مرحله در نظر بگیریم.
قضیه 1 اگر فقط یک معیار میانی وجود داشته باشد در اینصورت e_0^(1*)=_0^1 و e_0^(2*)=_0^2 خواهد بود بدون در نظر گرفتن این فرض که آیا مرحله اول یک رهبر است یا پیرو، که در آن e_0^(1*) و e_0^(2*) از طریق رویکرد غیرمشارکتی بدست می آید.
قضیه 1 نشان می دهد که زمانی که فق
ط یک معیار میانی وجود دارد، رویکرد غیرمشارکتی هنگام به کار بردن مدل DEA استاندارد به هر مرحله نتایج مشابهی ارائه می کند.
تحت شرایط معیارهای میانی متعدد ما داریم:
قضیه 2 برای یک DMUo ، e_0^centralizede_0^(1*).e_0^(2*) که در آن e_0^centralized همان مقدار بهینه برای مدل (3) و e_0^(1*) و e_0^(2*) از طریق رویکرد غیرمشارکتی (رهبر ـ پیرو) بدست می آید. بر اساس قضایای 1 و 2 ما باید داشته باشیم:
قضیه 3 اگر فقط یک معیار میانی وجود داشته باشد در این صورت e_0^centralized=_0^1_0^2 با _0^1=e_0^(1,centralized) و _0^2=e_0^(2,centralized) ،که در آن _0^1 و _0^2 همان امتیازات کارایی CRS برای دو مرحله هستند و e_0^(1,centralized) و e_0^(2,centralized) در (4) تعریف شده اند.
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/3/1 2:53 صبح
مقاله بانکداری خصوصی تحت فایل ورد (word) دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله بانکداری خصوصی تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله بانکداری خصوصی تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله بانکداری خصوصی تحت فایل ورد (word) :
بانکداری خصوصی
بانکداری بانکداری خصوصیکد A166302
دو مشکل اصلی اقتصاد ایران در سال های اخیر، تورم و بیکاری بوده و اکثر اقتصاددانان توافق نظر دارند که علل اصلی این مشکلات عبارت بوده اند از: اتکای شدید به درآمد نفت، دولتی بودن، افراط در اعمال یارانه در سطوح مختلف و عدم کارایی و تداوم سیاست های اقتصادی. و متفق القول معتقدند که برای حل حداقل بخشی هرچند ناچیز از این مشکلات، کشور نیاز به سرمایه گذاری دارد.
دو مشکل اصلی اقتصاد ایران در سال های اخیر، تورم و بیکاری بوده و اکثر اقتصاددانان توافق نظر دارند که علل اصلی این مشکلات عبارت بوده اند از: اتکای شدید به درآمد نفت، دولتی بودن، افراط در اعمال یارانه در سطوح مختلف و عدم کارایی و تداوم سیاست های اقتصادی. و متفق القول معتقدند که برای حل حداقل بخشی هرچند ناچیز از این مشکلات، کشور نیاز به سرمایه گذاری دارد. یکی از انواع سرمایه گذاری، سرمایه گذاری استقراضی می باشد که مکمل انواع دیگر سرمایه است. در واقع توجیه علت وجودی واسطه های مالی و به خصوص بانک ها، نقش آنها در تجهیز پس اندازها و سوق دادن آن به سرمایه گذاری است. تجربه گذشته نشان داده که بانک های دولتی این وظیفه را به نحو اکمل انجام نداده اند. لذا بانک های خصوصی به این امید ایجاد گردیدند که تا حدودی به این نقیصه پاسخ دهند. در مرحله عمل ا
ین بانک ها توانستند اهمیت رسالت خود را در این زمینه به درستی درک نمایند و حتی الامکان به آن پاسخ دهند. ارقام نشان می دهند طی چندسالی که از فعالیت آنها می گذرد، این بانک ها، ب
ه رغم اندازه کوچکشان و ادامه حمایت دولت از بانک های دولتی، در عرصه بانکداری کشور منشا تحولات اساسی بوده اند.
درنتیجه دلیل قابل توجه برای خوشبینی بسیاری از محققان درباره افزایش ر
قابت، کاهش تمرکز در سیستم بانکی ایران در اثر ورود بانکهای خصوصی بوده است. فرضیه سنتی ساختار عملکرد میسون (1939) و بین (1951) پیش بینی می کند هنگامی که بنگاه های بیشتری در بازار وجود دارند یا به اصطلاح بازار کمتر متمرکز است رقابت بیشتر خواهد بود. بر اساس شاخص لرنر شرایط رقابتی در صنعت بانکداری ایران تا سال 1379 در حال بدتر شدن
بوده و پس از ورود بانک های خصوصی رقابت به میزان قبل توجهی بهود یافته است. البته علی الرغم این بهبود در شرایط رقابتی، کماکان فاصله معنی داری میان میزان رقابت در ایران و سایر کشورهای پیشرفته وجود دارد.
آغاز به کار بانک های خصوصی و تفاوتهای آن با بانکداری دولتی، بویژه درخصوص عدم برخورداری از برخی حمایت های خاص دولت، تعهد نسبت به سهامداران برای حداکثر سازی سود و تعهد نسبت به سپرده گذاران جهت بازگشت اصل سرمایه وی در هر زمان، بانکهای خصوصی رابرآن داشته تادرجهت ایجاد تعادل بین ریسک و بازده و تامین رضایت هردو گروه سپرده گذار و سهامدار به عنوان دو منبع اصلی تامین وجوه مورد نیاز خود تلاش مضاعفی را آغاز کنند. به این ترتیب، یکی از نگرانی های اصلی بانکهای خصوصی افزایش بازده درسطح معینی از ریسک می باشد.
برخی از دست آوردهای بانک های خصوصی عبارتند از: معرفی سپرده های گوناگون با شرایط و مدت های مختلف در سیستم بانکی کشور. ارائه خدمات جدید ازجمله احترام و بالا بردن نحوه برخورد با مشتری، پرداخت و دریافت پول به طور همزمان(Online) در تمام شعب بانک های خصوصی و دیگر خدمات بانکی الکترونیکی به مشتریان، ارسال صورت حساب ماهانه برای مشتریان، طرح فروش گواهی سپرده با نرخ سود شناور، ایجاد رابطه با موسسات بین المللی و بانک های بین المللی. افزایش درآمد سپرده گذاران; این امر سبب افزایش تجهیز پس اندازها در اقتصاد کشور جهت سرمایه گذاری شده. حرکت سیستم بانکی به سمت بازار آزاد و رقابتی تا نرخ ها را عرضه و تقاضا تعیین کنند. رکود بازار غیررسمی; به طوریکه تاحدودی عرضه کنندگان وجوه بازار غیررسمی پول را به خود جذب نمایند و این بازار را تا حدود زیادی خنثی کنند. (البته بعد از کاهش دستوری سودبانکی این مهم تاحدودی رنگ باخته است، که امیدواریم با احیای دوباره شورای پول و اعتبار و تعیین سود بانکی متناسب با نرخ تورم در جامعه این نتیجه حاصل گردد.) افزایش کارآیی و بهره وری در نظام بانکی کشور. ساختار مناسب مالی. شفافیت اطلاعات مالی به علت حضور در بورس اوراق بهادار. افزایش تقاضا برای نیروی کار به خصوص افراد تحصیلکرده توسط سیستم بانکی کشور. کمک به صنعت; به علت اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان. افزایش درآمد دولت از
طریق مالیات پرداخت شده توسط بانکهای خصوصی و ;
بنابراین با توجه به موارد ذکر شده، علی الرغم اینکه درحال حاضر بانکهای خصوصی نیز به معنای واقعی کلمه خصوصی نیستند، چرا که تاحدود بسیاری موظف به رعایت تصمیم های دولت هستند و از قوانینی که برای بانک های دولتی نوشته شده; حق تجاوز ندارند، اما هیچ کس نمی تواند منکر تاثیر مثبت آنها در زمینه ارایه خدمات بانکی و افزایش رقابت شود. لذا به نظر می رسد رفع قوانین زاید و دست و پاگیر، افزایش تعداد بانک های خصوصی و بالاخص ورود بانک های خارجی ب
ه افزایش بیش از پیش رقابت و کارایی در سیستم بانکی منجر شود. علاوه بر این ضروری است توجه شود که دست آورد های موجود بانک های خصوصی نیز از طریق دخالت ها و فشار های دولتی هدر نگردد.
بانکداری خصوصی حیات خودش را پیدا کرده و این موضوع سبب شده تا بانک های خصوصی به یک بلوغ مناسب برسند. باید امیدوار بود با سیاست هایی که دولت در زمینه خصوصی سازی بانک های دولتی در پیش گرفته، فضای بهتری برای بانک های خصوصی فراهم شود و نیز امیدواریم حرکت خصوصی سازی بانک ها، در زمینه مدیریت باز و قدرت مانور بالا فراهم شود. چون تمام سیستم بانکی از این تحولات بهره مند و فضای رقابتی به نفع مشتریان ایجاد خواهد شد; آنها خدمات بهتری می گیرند و همواره شرایط رقابتی، پیشرفت را در ارائه خدمات به همراه داشته است. هرگاه بخواهیم دستوری عمل کنیم، دیگر رقابت معنا نخواهد داشت، زیرا نرخ را کس دیگری تعیین می کند. نرخ سود، سوپاپ بانکداری است. لذا نباید این سوپاپ را از بین ببریم. در نتیجه بازار غیررسمی دوباره زنده می شود. درنتیجه برای آنکه بتوان سطح خدمات دهی و ارایه سرویس دهی به مشتریان و سپرده گذاران افزایش یابد، توسعه و گسترش نظام بانکداری خصوصی باید در سطح کشور رواج یابد و از عوامل بازدارنده یعنی عدم تشویق ایجاد بانک های خصوصی دوری شود.
در پایان باید گفت که آزادسازی اقتصادی نیازمند مقررات زدایی (حذف مقررات دست و پاگیر) و کاهش مالکیت دولتی در حوزه های اقتصادی است. لذا تا این مسائل حل نشود، صرف افزایش تعداد بانک های خصوصی موجب توسعه صنعت و اقتصاد نمی شود و همیشه باید به یاد داشته باشیم که اگر امروز بانک های خصوصی با موفقیت عمل می کنند; دلیل بر خرد شمردن بانک های دولتی نیست. این شایسته نیست که تصور کنیم توفیقات بانکداری خصوصی به بهای تضعیف بانکداری دولتی به دست آمده است و یا این که تقویت بانکداری دولتی باید به قیمت تضعیف بانکداری خصوصی تحقق یابد.
نقش بانکهای خصوصی بر تحولات سیستم بانکداری ایران
چکیده
همان طور که می دانیم بخش وسیعی از فعالیت های تجاری کشور و خانواده ها در ارتباط مستقیم با بانک هاست. از این رو می توان گفت بانک ها نقشی اساسی در اقتصاد کشور ایفا می کنند و تحولات به وجود آمده در سیستم بانکی می تواند تا حد زیادی بر فعالیت های تجاری کش
ور تاثیر گذار باشد. ورود بانکهای خصوصی به این سیستم یکی از عواملی است که توانسته سیستم بانکی کشور را دچار تحولات عمیقی کند.
علی رغم فعالیت های گسترده بانک های دولتی در کشور، هیچ گونه رقابت میان آنها جهت پیشی گرفتن از یکدیگر و ایجاد نوآوری وجود نداشت. اما بعد از ورود بانک های خصوصی شاهد تحولات عمیقی در نظام بانکی کشور بودیم به طوریکه می توان حضور بانک های خصوصی را
رقیبی برای بانک های دولتی تلقی کرد.
هدف اصلی از نوشتن این مقاله ، بررسی چگونگی تاثیر بانک های خصوصی بر نظام بانکی کشور است، مطابق بررسی های انجام شده، مواردی از قبیل ایجاد شفافیت در اطلاعات، افزایش رقابت بین بانکی، توسعه بانکداری الکترونیک، اشتغال زایی، ایجاد رابطه با بانک های خارجی و امکان استفاده از منابع ارزانتز، تنوع در سوددهی و معرفی حسابهای جدید سپرده و اجرای بانکداری بدون ربا به عنوان مهم ترین تحولات ایجاد شده در سیستم بانکی توسط بانک های خصوصی بوده اند.
مقدمه
بانک ها نقشی اساسی در اقتصاد کشور ایفا می کنند و هرگونه تحول در سیستم بانکی کشور می تواند تا حد زیادی بر فعالیت های تجاری کشور تاثیرگذار باشد.
بعد از ورود بانک های خصوصی شاهد تغییرات محسوسی در سیستم بانکی ایران بودیم به طوریکه باعث گردید بسیاری از محققان و کارشناسان اقتصادی به تغییر این سیستم که تا آن زمان در دست دولت بود و هیچ گونه رقابتی میان آنها جهت پیشی گرفتن از یکدیگر و ایجاد نوآوری وجود نداشت امیدوار گرداند.
با وجود عدم منع قانونی تاسیس بانک در ایران و همچنین توسعه بانک های ملی و سپه و بانک های خارجی، هیچ بانک خصوصی با سرمایه ایرانی تا بع
از جنگ جهانی در کشور تاسیس نشد. با تصویب اولین طرح عمرانی کشور نیاز به وجود موسسات اعتباری افزایش یافت و بالاخره در سال1329 اولین بانک خصوصی فعالیت بانکی خود را آغاز کرد. از ابتدای فعالیت این بانک ها تاکنون شاهد تحولات مفید و موثری در سیستم بانکی کشور بودیم که تردیدی نیست این تحولات بعد از ورود بانک های خصوصی در نظام بانکی شکل گرفته اند.
در این مقاله سعی شده است نحوه ی اثر گذاری بانک های خصوصی بر اقتصاد و بالاخص سیستم بانکی را تحت عناوین مختلف مورد بررسی قرار دهیم.
در این بررسی به معرفی پیشینه ای از بانک های خصوصی و ضرورت های اثرگذار بر ایجاد بانک های خصوصی،تحولات ایجاد شده درسیستم بانکی کشور توسط بانک های خصوصی، چگونگی بروز هر یک از این تحولات و تاثیر حضور بانک های خصوصی بر عملکرد بانکهای دولتی پرداخته شده، در آخر هم راهکارهایی جهت بهبود و توسعه بیشتر فعالیت های این بانک ارائه می شود.
پیشینه بانکداری خصوصی در ایران
تاسیس بانک های خصوصی در ایران با تصویب اولین طرح برنامه عمرانی هفت ساله کشور در سال 1327 و براساس ضرورت ایجاد و توسعه موسسات اعتباری در سراسر کشور همراه می باشد. هرچند که پیش از برنامه عمرانی اول منع قانونی تاسیس بانک با سرمایه خصوصی در ازان وجود نداشته و فعالیت های بانک های ایرانی(ملی و سپه) و خارجی (شاهی-عثمانی –روس و ایران) با موفقیت همراه بود. اما تا بعد از جنگ جهانی دوم، بانکهای خصوصی با سرمایه ایرانی تاسیس نشدند. اولین بانک خصوصی ایرانی با استفاده از مقررات فانون تجارت و به صورت شرکت سهامی با نام «بانک بازرگانی ایران» در سال 1328 تاسیس شد. برچیده شدن تدریجی شعب بانک شاهی از عوامل اساسی در توسعه و ازدیاد بانک های خصوصی ایرانی می باشد به گونه ای که در فاصله زمانی برچیده شدن شعب بانک شاهی در ایران و خاورمیانه از مرداد ماه 1331 تا پایان همان سال، 4 بانک خصوصی در ایران تاسیس شدند که به ترتیب عبارتند از بانک صادرات و معادن ایران، بانک تهران، بانک بیمه بازرگان و بانک پارس، از این تعداد بانک تهران با سرمایه مشترک ایرانی و خارجی تشکیل شد.
و سرمایه 3 بانک دیگر منعلق به سرمایه داران ایرانی بود.با ادامه و توسعه فعالیت های عمرانی کشور بین سال های 39-1334 بانک های خصوصی دیگری نیز شامل دو بانک خصوصی با سرمایه ایرانی و هشت بانک خصوصی مختلط با سرمایه مشترک ایرانی و خارجی تاسیس شدند و تعداد بانک های کشور در پایان سال 1340 ، 28 بانک دولتی، خصوصی و خارجی و در سال 57 از مجموع بانک های کشور تعداد 28 بانک خصوصی بودند.(بانک و اقتصاد،1382)
اجازه تشکیل بانک های خصوصی جهت فعالیت در سیستم بانکی ایران بعد از انقلاب اسلامی در سال 1379 توسط بانک مرکزی ایران با هدف افزایش رقابت و بهبود خدمات بانکی انجام گرفت. که این امر پس از یک فراگرد طولانی و پر مشقت عملی شدو تا سال 1384 تنها به 4 بانک اجازه فعالیت داده شد و 2 بانک خصوصی دیگر در این سال به سیستم بانکی ای
ران اضافه شدند. با توجه به عملکرد مناسب این بانک ها به سرعت در حال پیشرفت و افزایش سهم خود از بازار بانکی ایران بوده اند. به طوریکه بانک های خصوصی در حال حاضر در حدود 23% از مجموع سپرده ها را در اختیار دارند.(حمیدی صحنه،1387)
ضرورت هایی که موجب راه اندازی بانک های خصوصی شد
پس از پیروزی انقلاب اسلامی دولت به دلایل گوناگون اعم از برکناری مدیران یا فرار سهامداران عمده در نظام بانکی و بروز جو بی اعتمادی در جامعه برای بازگشت اعتماد عمومی به سیستم بانکی ناچار به ملی کردن بانکها شد. در واقع دولت با تاسیس شورای عالی بانک ها اقدام به شکل دهی یک هیئت مدیره یکسان برای همه بانک ها کرد و تمامی آیین نامه ها، بخش نامه ها، دستورالعمل ها و حتی آیین نامه ی حقوق و دستمزد کارکنان توسط شورای عالی بانک ها تدوین می شدند بنابراین بانک ها با نام های گوناگون، فعالیت ها و تکالیف یکسانی را که توسط دولت تعریف شده بود عهده دار شدند، اما بنابر دلایلی از جمله:
1) سال ها پس از ملی شدن بانک های کشور با وجود تاثیرات غیر قابل انکار نظام بانکی در اجرای برنامه های اول و دوم توسعه، این نظام با درگیر شدن در تامین حجم کلان منابع مالی مورد نیاز دستگاه های دولتی، انجام خدمات دولتی، فعالیت در فضایی که سیاست های پولی همواره تابع سیاست های مالی دولت بوده است و از همه مهم تر، انحصار مطلق و باراز نوپا و جوان پول و سرمایه رسمی کشور، در عمل به بانک کارگزار دولت تبدیل شده و از آنجا که طبیعت انحصار موجب عدم رقابت و نهایتا کاهش کیفیت خدمات خواهد شد. لذا شاهد افت کلی خدمات پولی و مالی از سوی سیستم بانکی بودیم.
2) با گذشت زمان شاهد بودیم که طیف گسترده ای از فعالیت خانواده ها و فعالیت های تجاری با بانک ها از طریق حساب های سپرده، وام ها و سایر خدمات مالی مرتبط بودند و از این رو به طور مستقیم تحت تاثیر قیمت گذاری و سایر کارکردهای بانک قرار می گرفتند بنابراین احتمال می رفت هرگونه نقص ناکارآیی و یا فعالیت غیررقابتی میان بانک ها، هزینه بیشتری را در مقایسه با سایر صنایع به اقتصاد وارد کنند.(حمیدی صحنه،1387)
3) با ملی شدن بانک ها فاصله با بانکداری روز جهانی افزایش یافت و ارتباطات با بانکهای دنیا نیز به همان نسبت محدود شد.(دنیای اقتصاد، 1386)
4) در سال های پایانی دهه 60 کشور بیش از پیش به سرمایه گذاری و بازسازی نیاز داشت.(دنیای اقتصاد،1386)
بنابراین مهم ترین اصلاحاتی که بانک مرکزی پس از انقلاب اسلامی در سیستم بانکی ایران انجام داد اجازه فعالیت بانک های خصوصی جهت فعالیت در سیستم بانکی با هدف رفع مشکلات ذکر شده بود.
به طور کلی تحولات سیستم بانکی بعد از ورود بانک های خصوصی را می توان در هشت گروه طبقه بندی نمود:
تحول اول: مساله احترام به مشتری
مساله احترام به مشتری با حضور بانک های خصوصی در سیستم بانکی بیشتر رایج شده است. بدین ترتیب در سیستم بانکی مهم ترین عامل موفقیت که همان مشتری است بیشتر مورد توجه قرار کرفته و خوشبختانه هم اکنون برخورد بانکهای دولتی با مشتریان نیز تحت تاثیر بانک های خصوصی بسیار محترمانه تر شده است.(اقتصاد ایران،1385)
تحول دوم : شفافیت اطلاعات
در واقع با حضور بانک های خصوصی و ورود آنها به بورس اطلاعات مالی به راحتی در اختیار عامه مردم قرار گرفت. همانطور که می دانیم یکی از دلایل فساد در هر کجای دنیا، شفاف نبودن اطلاعات است. اگر اطلاعات در اختیارهمه مردم ، مخص
وصا در اختیار کارشناسان نباشد در دراز مدت لطمات بسیاری را می رساند، بنابراین وجود شفافیت اطلاعات با ورود بانک های خصوصی توانسته به تصمیم گیری های مردم کمک زیادی کند.(اقتصاد ایران،1385)
تحول سوم : توسعه بانکداری الکترونیک
استفاده از بانکداری الکترونیک، مدرن و بهره برداری از ابزارهای نوین مانند اینترنت بانکینگ، معرفی انواع کارت های اعتباری، نقدی و خرید و هم چنین خدماتی مانند تلفن بانک، پیامک، فکس بود که تقریبا مشتریان را از مراجعه به شعبه بی نیاز کرد و مشتریان بانک ها به راحتی توانستند به وسیله ابزار های گوناگون خدمات مورد نظر خود را دریافت کنند (اقتصاد ایران،1385).
تحول چهارم: ایجاد رقابت میان بانک ها
بعد از ورود بانک های خصوصی، تغییراتی محسوس در سیستم بانکی ایران به چشم می خورد که باعث گردید بسیاری از محققان و کارشناسان اقتصادی به تغییر شرایط رقابتی در صنعت بانکداری امیدوار گردند، دلیل اصلی برای بسیاری از این انتظارات علاوه بر بهبود کیفیت خدمات، کاهش فاصله میان نرح سود سپرده ها و نرخ بهره وام ها و تسهیلات اعطایی است، این فاصله قبل از ورود بانک های خصوصی همواره بالاتر 1% بوده است که این میزان برای کشورهای توسعه یافته کمتر 5% است. دلیل قابل توجه دیگر برای خوشبینی بسیاری از محققان درباره افزایش رقابت و کاهش تمرکز در سیستم بانکی ایران در اثر ورود بانک های خصوصی است.
فرضیه سنتی ساختار ـ عملکرد1 میسون (1939) و بین (1951) پی
ش بینی می کند هنگامی که بنگاه های بیشتری در بازار وجود دارند یا به اصطلاح بازار کمتر متمرکز است رقابت بیشتر خواهد بود اما به هر حال هیچ کدام از این موارد نمی تواند به طور قطعی دلیلی برای تایید افزایش رقابت باشد. کاهش فاصله میان نرخ های بهره
سپرده ها و وامها می تواند ناشی از چرخه های اقتصادی کوتاه مدت و یا حتی افزایش کارایی باشد بنابراین تمرکز به تنهایی دلالت بر رفتار غیر رقابتی ندارد.
روش های جدیدتر برای تحلیل شاخص رقابتی، تحت عنوان آزمون حاشیه سود، استنتاجات خود را براساس پایه های اقتصاد خرد و تخمین فاصله میان هزینه نهایی و قیمت جهت انداره گیری درجه انحصار قرار می دهد بر همین اساس، شاخص لرنر2 برای صنعت بانکداری ایران در دوره ی 1375-1385 را در نمودار 2 مشاهده می کنیم که نشان دهنده درجه انحصار است.
براساس شاخص لرنر شرایط رقابتی در صنعت بانکداری ایران تا سال 1379 در حال بدتر شدن بوده است و پس از ورود بانک های خصوصی رقابت به میزان قابل توجهی بهبود یافته است، البته علی رغم بهبود در شرایط رقابتی، کماکان فاصله معناداری میان میزان رقابت در ایران و سایر کشورهای پیشرفته وجود دارد دلایل متفاوتی ممکن است تغییر در شرایط رقابتی را توضیح دهد که در زیر به دو مورد آن به طور خلاصه می پردازیم.
به نظر می رسد عامل اصلی در مورد شاخص لرنر و در نتیجه افزایش رقابت پس از ورود بانک های خصوصی افزایش در هزینه نهایی سیستم بانکی باشد همانطور که از نمودار 1 مشخص است، در سال های قبل از ورورد بانکهای خصوصی، بانک های دولتی سود بسیار کمی را به سپرده های پرداخت می کردند. با ورود بانک های خصوصی رقابت جهت جذب سپرده ها که منبع اصلی بانک جهت ارائه خدمات هستند به شدت افزایش یافت که در نتیجه نرخ سود پرداختی به سپرده گذاران نیز افزایش یافت از طرف دیگر بانک ها جهت رقابت برای جذب سپرده گذاران ناچار به بکارگیری تکنولوژی و فناوری روز ATM) و کارت های اعتباری;.) پیاده سازی بانکداری الکترونیک جهت دسترسی آسان و به موقع مردم به انواع خدمات بانکی و استفاده از نیروی مجرب و پرتوان بودند که به نوبه ی خود هزینه های سیستم بانکداری را افزایش دا
د.
عامل دیگر که به نظر می رسد منجر به افزایش رقابت شده باشد. کاهش قیمت خدمات پولی و مالی از جانب سیستم بانکی است. دلیل آن هم این بود که تعداد بانکها افزایش یافته بود و سپرده های بسیاری را با افزایش نرخ های سود جمع آوری کرده بودند، ولی چون نمی توانستند خرج کنند مجبور به پایین آوردن نرخ ها شدند. نرخ بهره وام های بانکهای خصوصی که در ابتدا در حدود 30% بود به تدریج تا 22% کاهش یافت،کاهش تدریجی نرخ تورم ر این سال ها و شرایط مناسب اقتصادی نیز فرآیند رقابتی را شتاب بخشید. بنابراین رقابت بین بانکی می تواند از طریق کاهش هزینه خدمات بانکی باعث افزایش رشد اقتصادی و بالا بردن رفاه اجتماعی شود.3 (حمیدی صحنه،1387)
تحول پنجم: اشتغال زایی
بانک های خصوصی از یک سو افراد و کارشناسان خبره و بازنشسته بانک های دولتی را جذب کردند و از سوی دیگر جوانان فعال و دانش آموخته بسیاری را به استخدام درآوردند تا تجربیات قدیمی ها را گرفته و با ترکیب تجربه با بانکداری نوین که دارای ویژگی هایی چون احترام به مشتری، صالح بودن، شفاف بودن اطلاعات و غیره است،
سیستم بانکی کشور را متحول و جهانی سازند.(اقتصاد ایران،1385)
تحول ششم: ایجاد رابطه با بانک های خارجی و امکان استفاده از منابع ارزان تر
روش ها و سیستم های نوین و بین المللی بانک های خصوصی سبب شد تا بانک های خارجی راحت تر و مطمئن تر با بانک های داخلی ارتباط برقرار کنند، چرا که بانک های خصوصی در ایران با پیشرفت های جهانی در سیستم بانکداری هماهنگ بودند. این تحول موجب شد تا شرکت ها و صنایع داخلی بتوانند منابع ارزان قیمت تر بدست آورند لذا قیم
ت تمام شده پول برای شرکت های داخلی کاهش پیدا کرد.(اقتصاد ایران،1385)
تحول هفتم: تنوع در سوددهی و معرفی حسابهای جدید سپرده
از دیگر تحولات ایجاد شده می توان از فعالیت های سپرده ای، تنوع در سود دهی و معرفی حسابهای جدید سپرده نام برد، معرفی سپپرده های گوناگون با شرایط و مدت های مختلف نوعا از ابتدا در بانکهای خوصوصی مطرح و در بانکهای دولتی نیز پیگیری و تکرار شد و این تنوع، بخشی از خدمات برای سپرده گذاران بود.(دنیای اقتصاد، 1386)
تحول هشتم: اجرای بانکداری بدون ربا
یکی دیگر از نکات مثبت حضور بانک های خصوصی این است که بانک های دولتی ما در هیچ زمانی بانکداری بدون ربا را به نحوی که بانکهای خصوصی طی چند سال اخیر اعمال کرده اند انجام نداده اند. بانک های خصوصی به عنوان وکیل مردم در قبال سپرده ای که از آنها می گیرند مسئول هستند.
در این میان اگر سود بیش از رقم علی الحساب باشد باید آن سود را تقسیم نمایند. تا قبل از تاسیس بانک های خصوصی حتی یک بانک دولتی هم سود قطعی نداده بود اما اکنون ارائه سود قطعی توسط بانکهای دولتی هم رایج شده است.
تاثیر حضور بانک های خصوصی بر عملکرد بانک های دولتی
آثار و پیامد های مثبت حضور بانک های خصوصی در صحنه به تدریج در نحوه سرویس دهی و طرز برخورد کارکنان شعب بانک های دولتی با مشتریان نمایان می شود، گرچه این پدیده جدید هنوز به یک فرهنگ فراگیر در شعب کلیه بانک های دو
لتی تبدیل نشده و حالت جسته و گریخته دارد اما همین حرکت نشان می دهد که اگر ضرورت جبری وجود داشته باشد، شعب بانک های دولتی هم می توانند با الگو برداری از شیوه عمل شعب بانک های خصوصی، تحول لازم را در ارتقای کیفی خدمات و تعامل خود با مشتری ایجاد کنند.
کاهش میزان جذب منابع بانکهای دولتی ناشی ارده است، به عبارت دیگر می توان گفت اگر ترس از عواقب کاهش میزان جذب منابع در میان نمی بود، بانکهای دولتی ما به این زودی ها زحمت الگو برداری از شیوه کار بانک های خصوصی را به خود نمیدادند.
طی آمار منتشر شده در سال 85 سهم بانک ملی ایران از منابع بانکی از 40% به حدود 30% کاهش یافت، این کاهش هشداری بود برای بانک های دولتی که نباید نسبت به سیاست مشتری مداری و رقابت با بانک های خصوصی در جذب منابع بی تفاوت باشد. بانک های دولتی علاوه بر تحولاتی که برای جلب رضایت مشتریان در شعب خود به وجود آورده اند و یا در حال ایجاد آن هستند با علم به اینکه با نرخ سودهای موجود، کسی رغبت به گشایش سپرده گذاری های بلندمدت ندارد، طی سالهای اخیر در اقدامی هماهنگ سقف نرخ سود سپرده گذاری های خود را افزایش داده اند. که فقط نیم درصد کمتر از نرخ سود سپرده گذاری های کوتاه مدت بانک های خصوصی است. (کیامهر،1385)
مطلبی که در اینجا ذکر آن لازم می باشد این است که:
در حال حاضر بانک های خصوصی به معنای واقعی کلمه خصوصی نیستند چرا که موظف به رعایت تصمیم های دولت هستند و حق تجاوز از قوانینی که برای بانک های دولتی نوشته شده را ندارند و نرخ سود آنها نیز توسط بانک مرکزی تعیین می شود.
می دانیم که هرگاه بخواهیم دستوری عمل کنیم، دیگر رقابت معنا نخواهد داشت زیرا نرخ تعیین شده است، نرخ سود سوپاب بانکداری است، در سیستم بانکداری خصوصی نیز دستوری بودن نرخ سود موجب می شود تا منابع کمتر به بانک های خصوصی بیایند در نتیجه بازار غیر رسیی فعال تر می شود. (اقتصاد ایران،1385)
دلایل کاهش سهم بانک های خصوصی از بازار پول
در ابتدای امر پیش بینی شده بود که در عرض چند سال، سهم بانک های خصوصی از بازار پول به 50% برسد، اما بخش عمده ای از منابع سپرده ای بانک ها، سپرده های شرکت ها و اشخاص حقوقی وابسته به دولت است که طبق قانون، بانکدار آنها نیز بانک مرکری و بانک های دولتی اند، در بازار کشور، اشخاص حقوقی وابسته به دولت، اشخاص حقیقی و نیز بخش خصوصی در قالب اشخاص حقوقی داریم. بازار هدف بانکهای خصوصی در وهله اول، اشخاص حقوقی در بخش خصوصی است که برای این اشخاص، نحوه دریا
فت خدمات و نوع خدمات و بهره وری آن اهمیت داردو در این زمینه آمارها، موفقیت بانک های خصوصی را به خوبی نشان می دهد. وقتی برای بانکهای دولتی این امکان فراهم می شود که با بدهکار شدن به بانک مرکزی، تسهیلات گسترده ای بپردازند. طبیعی است که قدرت جمع آوری منابعشان نیز به همین نسبت افزایش می یابد. بسیاری از این امکانات برای بانک های خصوصی اصلا وجود ندارد. زمانی که یک بانک دولتی در سیستم بانکی بدهکار شود، بانک مرکزی اجازه ادامه کار را می دهد، در صورتی که این امکان برای بانک های خصوصی فراهم نیست. بانک های دولتی با علم به این موضوع خواسته یا ناخواسته از بانک مرکزی تسهیلات گرفته اند و به همین دلیل آمارهای بدهکاری که در حال حاضر اعلام می شود، تقریبا مربوط به بدهی های بانک های دولتی به بانک مرکزی است که توانستند منابع جدید در اختیار بگیرند و مشتریان جدید داشته باشند.
به دلیل این امکان که از نظر اصولی نباید برای هیچ بانکی فراهم شود، شرایط رقابت یکسانی موجود نبوده است. منابع شرکت های دولتی عمدتا در بانک های دولتی ذخیره و و پس انداز می شود و این باعث می شود که بازار هدف بانک های خصوصی محدود شود، اما بانک های خصوصی به نسبت سرانه شعب، پرسنل و به نسبت سایر عوامل موثر در سیستم بانکی، سهم بیشتری را به خود اختصاص داده اند.
به همین جهت شاهد هستیم که سهم بانک های خصوصی به جای آنکه هرساله افزایش یابد، از سال 79 تا به حال از 15% به 23% فراتر نرفته است. (دنیای اقتصاد،1386)
راهکارهای که برای عملکرد بهتر بانک های خصوصی می توان مطرح کرد
1) بانکهای ما از عقود مبادلاتی ( نرخ سود از پیش تعیین شده) بیش از عقود مشارکتی (با نرخ سود شناور ) استفاده می کنند در حالیکه اساس بانکداری اسلامی، بر مبنای عقود مشارکتی است. بانک های خصوصی در استفاده از عقود مبادلاتی نستب به بانکهای دولتی پیشی گرفته اند، در حالیکه بانکهای خصوصی باید هر چه بیشتر از عقود مشارکتی استفاده نمایند .
2) بانک های خصوصی باید آزاد باشند به طوری که نرخ سود را خودشان تعیین نمایند زیرا خصوصی سازی بانک ها بدون آزادسازی، تاثیر مثبت در وضعیت بازار پولی کشور ندارد.
3) جهت گیری تسهیلات بانک های خصوصی بیشتر به سمت بخش های خدماتی است و تا زمانی که دولت حمایت خود را شامل حال بانک های دولتی نماید و از بانک های خصوصی غافل بماند ( آن هم بدون اعمال نظارت و کنترل های لازم( همچنان این جهت گیری به سمت بخش های خدماتی و فعالیت های زود بازده توام با سود بالا خارج از انتظار نیست .
اگر دولت نظارت پولی بر بانک های دولتی نداشته باشد عملا جهت گیری آنها در ارائه تسهیلات به سمت فعالیت های غیر مولد هم چنان ادامه پیدا می کند به طوریکه نتیجه آن وقوع مشکلاتی چون گرانی در بخش هایی از اقتصاد کشور خواهد بود.
4) بانک های خصوصی جسارت لازم جهت مشارکت در طرح های بلند مدت تولی
دی را ندارند بنابراین برای آنکه بانک های خصوصی جسارت و شهامت بیشتری را برای مشارکت در فعالیت های تولیدی داشته باشند باید دولت و بانک مرکزی با پشتیبانی های فکری و ابزارهای خود از آنها حمایت لازم را به عمل آورد. نظارت دولت بر فعالیت های بانک ها سبب می شود تا جریان موجود بین آنها به انحراف کشیده نشود و موجبات ایجاد مشکل برای مردم جامعه و کشور را فراهم نکند. بانک های خصوصی از بسیاری از ریسک های سیاسی و طرح های تکلیفی به دور هستند و برای نحوه بکارگیری سپرده های مردم در طرح های اقتصادی اشتغال زا چه صنعر این باورند که یک بنگاه اقتصادی قبل از هر چیز باید به فکر حفظ دوام و بقای خود باشد تا بتواند خدمات لازم را به جامعه ارائه دهد. حتی در زمان جنگ نیز بیمارستان های صحرایی را برای مداوای مجروحین در امن ترین مناطق بپا می کنن تا از تیر رس دشمن دور باشد و این ریسک گریزی باز هم ریشه در عدم پشتیبانی دولت و بانک مرکزی از این بانکها دارد.
5) فعالیت بانک های خصوصی باید شکل مردمی به خود بگیرد و باید طوری فعالیت کنند که کلیه مردم بتوانند از خدمات آنها بهره بگیرند.
نتیجه گیری
در این مقاله دلایل ورود بانک های خصوصی و اثر حضور آنها و راهکارهایی که موجب تحولات بیشتر و عمیق تر از این بانک ها می شود را بررسی کردیم.
و به طور کلی دریافتیم حضور بانک های خصوصی توانستند تاثیرات مثبتی را بر روی سیستم بانکی کشور بگذارد، هرچند فعالیت این بانک ها به معنای واقعی، خصوصی نیست ولی با وجود نقاط ضعفی که در این سیستم وجود دارد، آثار مثبت زیادی را از خود بر جای گذاشته اند. بنابراین می توان نتیجه گرفت توسعه بانک های خصوصی می تواند موجب تحولات بیشتری بر سیستم بانکی کشور شود. در پایان با توجه به مطالبی که ذکر آن رفت عواملی که موجب توسعه بیشتر فعالیت بانک های خصوصی می گردد را به طور خلاصه در چند مورد بیان می کنیم:
1) تغییر قوانین بانکی متناسب با فعالیت های بانک های خصوصی
2) تغییر نگرش دولت به بانک های خصوصی از اجرایی به نظارتی
3) آموزش اصول نظام بانکداری متناسب با فعالیت های بانک های خصوصی
4) از بین بردن شرایط نابرابر در رقابت بین بانک ها
5) آموزش و تربیت نیروهای جوان در مراکز علمی-آموزشی و دانشگاهی متناسب با اصول بانکداری خصوصی
پژوهشگر: فرشته ملک محمودی ـ گلناز قهرمان
دانشجویان کارشناسی اقتصاد نظری (دانشگاه اصفهان) 1387
پی نوشت:
1) Structure Conduct Performance
2) فاصله میان قیمت و هزینه نهایی نشان دهنده وجود قدرت انحصاری است. اگر بتوان نسبت فاصله قیمت از هزینه نهایی را به قیمت محاسبه کرد، این فرمول را می توان به عنوان شاخصی برای اندازه گیری قدرت انحصاری ارائه کرد. اگر P قیمت و MC هزینه نهایی باشد می توانیم شاخص لرنر را به صورت زیر تعریف کنیم:
همانطور که مشاهده می شود این فرمول شبیه معکوس کشش تقاضا است که هزینه نهایی جایگزین درآمد نهایی شده است. در تعادل بلند مدت،
هزینه نهایی با درآمد نهایی منطبق می شود و از این رو شاخص لرنر برابر معکوس کشش تقاضا می شود که به عنوان حالت خاص در نظر گرفته می شود.
3) به طور معمول فرض می شود که انحصارگر قیمت را در سطحی قرار می دهد که بیشترین سود را دریافت نماید. این درآمد انحصاری شامل یک هزینه مالی اضافه است که انحصارگر از طریق قدرت انحصاری به مصرف کنندگان تحمیل می کند. این هزینه مالی اضافه که انتقال از خریدار به انحصارگر است تا جایی که نشان داده نشود که انحصارگر شایستگی دریافت این مقدار اضافه را نسبت به مصرف کنندگان ندارد، نمی تواند از لحاظ بهینه اجتماعی مضر باشد. اما این هزینه اضافه تنها یک انتقال درآمد نیست. هزینه اضافی که توسط افزایش قیمت کالای انحصاری جمع آوری می شود، باعث می شود خریداران به سمت کالاهای جایگزین که مطلوبیت کمتری دارند روی آورند که شامل ضرری به مصرف کنندگان می¬شود که از مازادی که انحصارگر دریافت می کند بیشتر است، یا به عبارت دیگر یک ضرر اجتماعی بوجود می آید.
منابع
1) تقوی، مهدی.(1374). اقتصاد کلان. ص ص 176-185. ان
تشارات دانشگاه پیام نور.
2) محرابیان، کتایون. (1382). تاثیر حضور بانک های خصوصی بر بانک های دولتی. مجله بانک و اقتصاد،3(36).53-52.
3) ساسان گهر، پرویز.(1383). گزارش عملکرد نظام بانکی کشور در سال1382. تهران: موسسه عالی بانکداری ایران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
4) ساسان گهر، پرویز.(1384). گزارش عملکرد نظام بانکی کشور در سال1383. تهران: موسسه عالی بانکداری ایران.
5) کریمی، محمد، و سایرین.(1385).گزارش عملکرد نظام بانکی کشور در سال 1384. تهران: موسسه عالی بانکداری ایران .
6) امیدی نژاد، محمد.(1386). گزارش عملکرد نظام بانکی کشور در سال1385. تهران: موسسه عالی بانکداری ایران .
7) دنیای اقتصاد.(1386).برگرفته از سایت:http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp@=94792
8) حمیدی صحنه،مهدی.(1387).تاثیر ورود بانک های خصوصی بر میزان رقابت بین بانکی . برگرفته از سایت: http://www.rastak.com/showtext.phpid=1512
9) کیامهر، غلامرضا. آثار و پیامد های مثبت حضور بانک های خصوصی. برگرفته از سایت: http://www.banknegar.com/forum/viewthread.phpthread_id=249
10) اقتصاد ایران. (1385) http://www.iraneconomics.net/fa/printarticle.aspid=2486
11) دنیای اقتصاد. (1386). نقش بانک های خصوصی در تحولات بازار پول.برگرفته از سایت:
http://www.donya-e-eqtesad.com/Default_view.asp@=94792
12) http://www.farsnews.net/newstext.phpnn=8603290648 سلیمی ،1386
13) http://www.ebtekarnews.com/ebtekar/News.aspxNID=17986 1386
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/3/1 2:52 صبح
مقاله تنظیم خانواده تحت فایل ورد (word) دارای 13 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله تنظیم خانواده تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تنظیم خانواده تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله تنظیم خانواده تحت فایل ورد (word) :
تنظیم خانواده
تعریف سازمان جهانی ازتنظیم خانواده چنین است: تنظیم خانواده مشتمل بر اقدامهایی است که افراد و زوجها را یاری می دهد تا از داشتن فرزند نا خواسته جلوگیری کنند فاصله بین فرزندان خود را تنظیم کنند زمان تولد فرزندان را با سن و شرایط دیگر خود تطبیق دهند و آگاهانه درباره تعداد فرزندان خود تصمیم بگیرند. خدماتی که این نیات را میسر می سازد مشت
مل بر : آموزش و مشاوره درباره تنظیم خانواده ، تامین وسایل جلوگیری از حاملگی ، کمک به کسانی که دچار ناباروری هستند و آموزش پدران درباره خانواده و فرزندان. شناخت روشهای جلوگیری از حاملگی و آگاهی نسبت به مزایا و معایب هر روش می تواند زوجها را برای انتخاب مناسب ترین روش در پیشگیری از تولدی ناخواسته راهنمایی کند.
روشهای جلوگیری از بارداری
حاملگی حاصل پیوند ( لقاح) تخمک زدن و اسپرم مرد است. برای جلوگیری از حاملگی باید مانع این پیوند شد. این کار از چند راه میسر است:
الف: ممانعت از آزاد شدن تخمک زن
روشهای هورمونی از این راه سبب جلوگیری از حاملگی می شوند. مثل قرصهای خوراکی دارای دو نوع هورمون قرصهایی که فقط یک نوع هورمون دارند هورمونهای تزریقی و کپسولهای کاشتنی.
ب: روشهای مکانیکی:
در این روشها بر سر راه حرکت اسپرم به درون رحم و ملاقات با تخم
ک یا لانه گزینی تخم حاصل از لقاح مانع ایجاد شود. مثل ابزارهای داخل رحمی ( انواع آی یو دی) انواع غلافهایی که مردان یا زنان از آنها استفاده می کنند و انواع داروها و موادی که سبب کشته شدن اسپرم می شود.
ج: روشهای جراحی:
می توان با عمل جراحی لوله هایی را که در زن سبب انتقال تخمک و در مرد مسیر حرکت اسپرم می باشد، بست. دسترسی به لوله های مرد بسیار آسانتر است و در شیوه های امروزین ، بستن این لوله ها حتی بدون استفاده از تیغ جراحی میسر می گردد.
د: روشهای طبیعی:
تخمک و اسپرم ، عمر محدود دارند. اگر در روزهایی که تخمک آزاد شده از تخمدان حیات دارد نزدیکی صورت نگیرد بدیهی است که لقاحی در کار نخواهد بود و از ح
املگی جلوگیری می شود. اساس روشهای طبیعی همین نکته است.
پیشرفتهای تکنولوژیک امروز ، خوشبختانه دسترسی به وسایل و روشهای متنوع تر و موثر تر برای جلوگیری از حاملگی را میسر ساخته است.
چند نکته مهم:
1- اولین مقاربت نیز می تواند منجر به حاملگی شود.
2- دوش گرفتن و شستشو پس از نزدیکی نمی تواند از حاملگی جلوگیری کند.
3- حاملگی حتی با داشتن پرده بکارت ( در دوران عقد) نیز احتمال
دارد.
قرصهای خوراکی جلوگیری از حاملگی نوع ترکیبی
قرصها دارای هورمونهای ساختگی زنانه شبیه استروژن و پروژسترون طبیعی است. قرص اگر به قاعده خورده شود در جلاین وگیری از حاملگی تاثیر فراوان خواهد داشت. و 99/9 درصد از زوجهایی که این شیوه را برای جلوگیری از حاملگی انتخاب کرده اند و از آد.بهترین و مطمئن ترین روش پیشکیری از حاملگی در ابتدای ازدواج استفاده از قرصهای خوراکی جلوگیری از حاملگی است.
مزایا
قرص کاملا موثر و بی خطر و بازگشت پذیر است.
قرص علاوه بر خاصیت جلوگیری از حاملگی چند اثر بهداشتی عمده دارد.
1- کاهش احتمال ابتلا به سرطان جسم رحم
2- کاهش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان
3- محافظت در برابر بیماریهایی چون بیماری التهابی لگن خاصره و
بیماریهای خوش خیم پستان
4- محافظت در مقابل کم خونی به علت کم شدن حجم خون عادت ماهانه زن
5- کاهش میزان بروز حاملگیهای خارج از رحم
6- منظم تر شدن عادت ماهانه و کاهش دردهای این دوران
7- کمک به درمان جوشهای صورت
عوارض جانبی
قرص اثر بعضی از داروها مانند داروی ضد افسردگی و آرام بخشها را زیادتر میکند.از جمله عوارض قرصها عبارتست از :
لکه بینی و بی نظمی عادت ماهانه ، تهوع ، سر دردهای خفیف، دردناک شدن پستانها ، مختصری کاهش یا افزایش وزن ، و تغییر خلق و خو . علائمی مانند تهوع و استفراغ و سردرد دو سه ماه پس از خوردن قرص به تدریج کم می شود. قرصهای ترکیبی حجم شیر مادر را کم می کند. بنابراین زنان شیرده در 6 ماهه اول بعد از زایمان نباید از این قرصها استفاده کنند.
روش استفاده از قرص
قرص را باید هر روز و معمولا در ساعتی معین خوردبهتر است قرص پس از شام و قبل از خواب خورده شود. در خوردن قرص اولین روز قاعدگی روز اول محسوب میگرددو بر این اساس در روز پنجم قاعدگی خواه خونریزی تمام شده یا ادامه داشته باشد اولین قرص خورده می شود. پس از 21 روز قرص ها به پایان می رسد .7 روز کامل خورده نمی شوداز روز هشتم به بعد خوردن قرص آغاز میشود.در هفته اول برای اطمینان بیشتر علاوه بر قرص باید از روش دیگری نیز مثل کاندوم استفاده کرد.در صورت فراموشی احتمال حامله شدن در میان است.اگر زنی یک شب خوردن قرص را فراموش کند به محض اینکه متوجه این نکته شد باید قرص را بخورد. اگر تا شب بعد به یادش نیامد شب بعد دو قرص بخورد. اگر دو شب پشت سر هم فراموش کرده باشد در دو شب بعد هر بار دو قرص بخورد در مجموع 4 قرص و برای اطمینان تا تمام شدن قرص های آن بسته از روش دیگری استفاده کند.اگر سه شب پشت سز هم یا بیشتر خوردن قرص فراموش شده باشد باید از خوردن بقیه قرص ها خودداری گردد و از روش دیگری برای جلوگیری از حاملگی
استفاده شود تا قاعدگی آغاز گردد سپس از روز پنجم قاعدگی خوردن قرص های بسته جدید آغاز شود. در خانمهایی که به طور مرتب قرص می خورند معاینات بالینی مثل اندازه گیری وزن و فشار خون ، معاینه پستان ، معاینه لگن و لمس کبد ابتدا سه ماه پس از شروع قرص و پس از آن هر سال یک بار ضرورت دارد.
قرصهای دوران شیردهی یا قرصهای خوراکی که فقط پروژستین دارند.
این قرصها به جای هر دو هورمون پروژسترون و استروژن فقط حاوی هورمون شبه پروژسترون هستند. میزان اثر قرصهایی که فقط پروژسترون دارند اندکی کمتر از قرصهای خوراکی ترکیبی است.این نوع قرص ، اگر به درستی و به طور مستمر مصرف ش
ود 99/5 درصد و اگر به طور معمول خورده شود تا 95 درصد از حاملگی جلوگیری می کند. این قرصها بر کمیت و کیفیت شیر مادر اثر ندارد.استفاده از قرصهای مینی
پیل در طول مدت شیر دادن احتمال حامله شدن مادر را از میان می برد. بسته های این قرصها 28 تایی است. هر روز در ساعت معین یک قرص خورده میشود. با تمام شدن هر بسته از شب بعد بدون فاصله خوردن قرصهای بسته بعد آغاز می شود.
در صورت فراموش کردن مصرف قرص
چنانچه پیش از12 ساعت از زمان همیشگی ، خوردن قرص را به یاد آورید ، بلافاصله یک قرص مصرف کنید .
چنانچه بعد از 12ساعت به یاد آوردید که یک قرص یا بیشتر را فراموش کرده اید ، مصرف بقیه قرص ها را ادامه داده و قرص های فراموش شده رامصرف نکنید . در عوض به منظور پیشگری از بارداری نا خواسته حتماً به طور همزمان با مصرف بقیه قرص ها از روش دیگری ، مثل کاندوم ، استفاده کنید .
روشهای تزریقی جلوگیری از حاملگی
تزریق هورمون پروژسترون ( و در بعضی موارد همراه با استروژن ) به صورت ماهانه در چین و آمریکای لاتین طرفدار دارد و 5/1 میلیون زن از این وسیله استفاده می کنن
د و یکی از روشهای قابل برگشت پیشگیری از حاملگی است .
آمپولهای ضدحاملگی تزریقی اگر به طور صحیح استفاده شوند ، در زمره مؤثرترین روشها به شمار می روند و دراغلب فرهنگها مورد قبول هستند .
این آمپولها حاوی نوعی هورمون پروژسترون هستند و نوعی از آنها به مدت 3 ماه اثر دارد .
اصولاً روشهای ضدبارداری تزریقی برای زوجهای زیر مناسب است :
زوجهایی که خانواده خود را کامل کرده اما تمایلی برای بستن لوله ها ندا
رند .
خانمهایی که به بچه خود شیر می دهند و مایل هستند از یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنند . لذا 6 هفته پس از زایمان می توانند این روش را بکار ببرند .
خانمهایی که شوهرانشان وازکتومی شده اند و تا منفی شدن آزمایش اسپرم آنها ، باید از روش دیگری استفاده کنند .
افرادی که در مکان ثابتی زندگی نمی کنند و همیشه جابجایی و تغییر مکان دارند مانند عشایر .
خانم هایی که واکسن سرخجه زده اند و چند ماهی نباید حامله شوند .
کسانی که در استفاده از روشهای دیگر مثل قرصهای خوراکی که نیاز به یادآوری روزانه دارد ، موفق نبوده اند .
موارد منع مصرف :
حاملگی ، سرطان پستان یا دستگاه تناسلی زنان ، خونریزی رحمی با دلیل ناشناخته ، بیماری عروقی قلبی و لخته شدن خون ، سرطان و یا مشکوک به وجود سرطان ، توده پستانی یا ترشح غیرطبیعی از پستان ، بیماری وخیم کبدی و زردی و بیماری قند .
عوارض :
تغییرات قاعدگی بصورت قطع ، لکه بینی و نامنظمی قاعدگی .
احساس درد در پستانها .
سردرد .
افزایش وزن .
کاهش میل جنسی .
برگشت باروری با تأخیر همراه است و بطور متوسط چند ماه بعد از آخرین تزریق ، قدرت باروری باز می شود بیش از 90 زنان مصرف کننده در طی 2 سال بعد از قطع حامله شده اند .
زمان اولین تزریق :
در 5 روز اول قاعدگی تزریق می شود . در صورت تمایل به ادامه پیشگیری از بارداری ، تزریق بعدی سه ماه بعد خواهد بود .
بلافاصله بعد از سقط .
خانمهایی که تازه زایمان کرده و به نوزاد خویش شیر نمی دهند ، می توانند بلافاصله از آمپول ها استفاده کنند .
درخانمهای شیرده بهتر است 6 هفته پس از از زایمان تزریق انجام شود .
* توجه :
چنانچه خونریزی قاعدگی شدید و به صورت دفع لخته باشد و یا بیشتر از ده روز طول بکشد و یا چنانچه بین دو قاعدگی لکه بینی طولانی وجود داشته باشد بایستی به پزشک مراجعه کرد .
واقعیتهایی در برابر باورهای غلط موجود
آمپولهای تزریقی در زنان ایجاد نازایی نمی کند و پس از گذشت یکسال از آخرین تزریق قدرت باروری مشابه افراد دیگر خواهد بود .
آمپولهای تزریقی باعث سرطان نمی شود .
فواید آمپولهای تزریقی
بسیار مؤثر است .
قابل برگشت است .
احتمال سرطان رحم و تخمدان کاهش می یابد .
مصرف آن آسان است .
عوارض استروژن را ندارد .
حجم شیر را در زنان افزایش می دهد .
اثری بر روابط جنسی ندارد .
کپسولهای کاشتنی جلوگیری از حاملگی
نورپلانت متشکل از 6 کپسول است که در زیر پوست بازو در قس
مت داخلی تحتانی یا فوقانی کاشته می شوند ، 6 کپسول است که به تدریج هورمون آزاد می کنند و بمدت 5 سال مؤثر است . نوع دیگر آن دو کپسول است که در فنلاند تائید شده است و حداقل سه سال از حاملگی پیشگیری می کند . این روش در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران مورد استفاده است .
نورپلانت حداقل بمدت 5 سال مؤثر است . نورپلانت یک روش قابل برگشت است و 24 ساعت بعد از برداشتن آن تخمک گذاری به صورت قبل ( طبیعی ) برمی گردد و 76 درصد زنانی که از این روش استفاده کرده اند در انتهای سال بعد از برداشتن حامله شده اند . در بسیاری از کشورها به عنوان روش پیشگیری از حاملگی تأیید شده است . این کپسولها غیر قابل جذب هستند و بتدریج زیرپوست هورمون آزاد می کنند .
مزایا
استفاده از آن راحت است .
تا 5 سال از بارداری پیشگیری می کند .
اختلالی در فعالیتهای عادی فرد ، تمایلات جنسی یا تماس جنسی بوجود نمی آورد .
هیچگونه محدودیت سنی در استفاده از آن وجود ندارد .
زنانی که در نزدیک سن یائسگی هستند ، می توانند از این روش استفاده کنند .
تأثیری بر شیردهی ندارد . خانمهایی که در حال شیرداد
ن هستند می توانند از این روش 6 هفته پس از زایمان استفاده کنند .
روشی است که ارتباطی به مقاربت ندارد نیاز به هیچگونه اقدامی قبل از تماس جنسی ندارد .
عوارض جانبی نورپلانت :
اکثر عوارض جانبی شناخته شده جدی نیستند و نمی توان بروز این عوارض را صرفاً به دلیل استفاده از نورپلانت دانست . شایعترین این عوارض تغییر در الگوی خونریزی قاعدگی است .
این تغییرات شامل تغییر در فاصله بین خونریزیها ، افزایش مدت و مقدار خونریزی عادت ماهانه و لکه بینی است .
این بی نظمی ها و به طور کلی اکثر عوارض نورپلانت ، به تدریج و به مرور زمان ( در فاصله 6 تا 12 ماهگی ) کاهش یافته و پس از سال دوم بسیار کمتر اتفاق می افتند ، اما می توانند در هر زمان ایجاد شوند .
غیر از اختلالات قاعدگی از دیگر عوارض نورپلانت به ترتیب شیوع می توان به موارد زیر اشاره نمود :
سرگیجه و حالت تهوع ، سردرد ، تغییرات خلق ، تغییر اشتها ، تغییر وزن ، جوش صورت ، تاری دید ، درد در قسمت سینه ، کاهش میل جنسی ، کم خونی ،حساسیت در پستان ، پرمویی ، التهاب پوست .
زمان کاشتن :
در هفت روز اول قاعدگی
بلافاصله پس از سقط یا در هفت روز اول پس از سقط .
اگر شیردهی وجود دارد ، نورپلانت را می توان 6 هفته پس از زایمان کاشت .
اگر شیردهی وجود ندارد ، نورپلانت را تا حداکثر 4 هفته پس از زایمان باید کاشت .
نحوه کاشتن و برداشتن :
کاشتن نورپلانت با بی حسی موضعی و ایجاد شکاف کوچکی در زیر پوست بازو و تحت شرایط استیریل انجام می شود و این عمل جراحی کوچک حدود 10 دقیقه طول می کشد و نیاز به بخیه ندارد . برداشتن آن هم 10 تا 15 دقیقه طول می کشد .
در محل بی حسی برای یک یا دو روز ممکن است قدری التهاب یا گرمی ایجاد شود .
بانداژی که پس از کاشتن کپسول انجام شده است ، پ
س از سه روز برداشته شده و برداشتن گاز و چسب محل کاشت پس از 5 روز باید انجام شود .
محل کاشتن تا سه روز خشک نگه داشته شود .
اختلالات قاعدگی ممکن است ایجاد شود ولی دلیل بر عدم پیشگیری از حاملگی نیست .
اولین ویزیت یک هفته پس از کاشتن کپسول و ویزیت های بعدی به ترتیب سه ماه و شش ماه بعد است وسپس سالی یکبار باید ویزیت گردد . خارج کردن کپسولها پس از 5 سال ضروری است . قبل از این مدت نیز هر موقع که فرد بخواهد باید کپسولها را خارج کرد .
احتمال بارداری پس از 3 ماه از برداشتن نورپلانت 40 و پس از 24 ماه 90 می باشد .
در صورت مشاهده موارد زیر باید به پزشک مراجعه کرد :
خارج شدن یکی از کپسولها .
درد شدید غیرقابل تحمل بازو .
باقی ماندن علائم گرما ، قرمزی یا درد در محل کاشت
ن کپسول .
دردهای شدید قسمت تحتانی شکم .
علائم هشدار دهنده :
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر باید برای خارج کردن کپسولها مراجعه شود :
سردرد شدید و تکرارشونده به فرم میگرن برای اولین بار .
اختلال ناگهانی در بینایی .
ایجاد درد ناگهانی و تورم در ساق پا و یا تنگی نفس شدید و ناگهانی همراه با سرفه و خلط خونی .
بروز حاملگی .
واقعیتهایی در برابر باورهای غلط موجود
نورپلانت باعث سرطان نمی شود .
نورپلانت از محل کاشت خود حرکت نمی کند و کپسولها پس از کاشته شدن از زیرپوست بازو تغییر محل نمی دهد .
نورپلانت هیچگونه تأثیری بر روی حاملگی ندارد .
ابزار داخل رحمی (آی یو دی)
آی . یو .دی وسیله کوچکی از جنس پلاستیک است که گاه در بدنه آن مس یا هورمون نیز تعبیه شده است. کاربرد این وسیله روشی مطمئن ، مؤثر و طولانی مدت برای پیشگیری از بارداری می باشد .
آی .یو . دی برای چه افرادی مناسب تر است ؟
– خانم های شیرده
– خانم هایی که تمایلی به استفاده از روشهای هورمونی ندارند و یا به دلیل بیماری در استفاده از روشهای دیگر پیشگیری از بارداری مشکل دارند .
– خانم هایی که ترجیح می دهند روشی را انتخاب کنند
که نیاز به مصرف روزانه یا استفاده برای هر بار نزدیکی نداشته باشد .
– خانم هایی که تعداد فرزندانشان کافی است ، ولی تمایلی به استفاده از روش بستن لوله ها ندارند.
– خانم هایی که حداقل یکبار زایمان کرده و به یک روش
موثر و مناسب احتیاج دارند .
عوارض
– افزایش حجم و مدت خونریزی قاعدگی ، که معمولاً پس از چند دوره قاعدگی بر طرف شده به حالت قبل باز می گردد.
– خروج خود به خود آی . یو. دی ، که بیشتر در ماه اول در جا گذاری آی . یو . دی ویا پس از زایمان دیده می شود .
– عفونت لگن و دستگاه تناسلی
مزایا
– در مقاربت زن و شوهر دخالتی ندارد .
– نیاز به یاد آوری روزانه ندارد .
– اثرات زیان باری بر حاملگی های بعدی ندارد .
– بلافاصله پس از برداشتن آی. یو.دی ، حاملگی به طور طبیعی اتفاق می افتد .
موارد منع مصرف
– خونریزی های نا شناخته رحمی
– بیماریهای انعقادی خون
– نا هنجاریهای مادر زادی رحمی
– سرطان های دستگاه تناسلی
– عفونت های لگنی
– حاملگی و یا مشکوک بودن به حاملگی
– سابقه بیماریهای قلبی
– سابقه حاملگی خارج از رحم
– قاعدگی طولانی توأم با کم خونی
– خونریزی های شدید و دردناک به هنگام قاعدگی
زمان مناسب برای گذاشتن آی . یو . دی
– در روزهای دوم تا پنجم قاعدگی
– شش هفته پس از زایمان
– بلافاصله پس از سقط های کمتر از سه ماه بارداری
– شش هفته پس از سقط های بالاتر از سه ماه بارداری
مراقبت های لازم پس از گذاشتن آی .یو . دی
– در ماه اول گذاشتن آی. یو . دی باید از روشهای پیشگیری دیگری به طور همزمان استفاده کرد.
– جهت کنترل و معاینه بایستی یک ماه بعد ، سه ماه بعد و سپس سالی یکبار به مرکز بهداشتی یا پزشکی مراجعه نمود .
– در خانم هایی که در طول سه سال اخیر آزمایش سرطان دهانه رحم (تست پاپ اسمیر ) انجام نداده اند، انجام این آزمایش
ضروری است .
– تعویض آی . یو . دی پس از پایان مدت زمان اثر آن ضروری است .
کاندوم
یکی از روشهای پیشگیری از بارداری کاندوم (پوشش یا غلاف ) است که توسط مردان مورد استفاده قرار می گیرد و از وارد شدن مایع منی به داخل مجرای تناسلی زن جلوگیری می کند . این وسیله از پلاستیک نازک تهیه شده و از قابلیت ارتجاعی زیادی برخوردار می باشد .
مزایای کاندوم
– یکبار مصرف است .
– نقش بسزایی در درمان انزال زود رس مردان دارد .
– در جلوگیری از بیماریهای مقاربتی ، از جمله ایدز ، مؤثر است .
– قدرت نعوظ را در افراد مسن یا کسانی که اعمال جراحی قسمت تحتانی شکم داشته اند ، حفظ می کند
– در زمانی که نسبت به اسپرم همسرشان حساسیت و آلژی دارند ، نقش حفاظتی دارد .
– به دلیل کاهش انتقال بیماریهای مقاربتی ، خطر ابتلای زنان را به سرطان دهانه رحم کاهش می دهد .
طریقه مصرف
– پیش از شروع نزدیکی ، باید کاندوم را بر روی آلت در حال نعوظ کشید زیرا ترشحاتی که مردان پیش از انزال کامل دارند ، حاوی سلول نطفه بوده و از این رو ممکن است باعث ایجاد حاملگی شود.
– باید کاندوم را طوری استفاده کرد که فضای خالی کوچکی در انتهای آن باقی بماند تا مایع منی در آن جمع شود .
– کاندوم باید تمامی طول آلت تا قاعده را بپوشاند .
– بلافاصله پس از انزال ، در حالی که هنوز در حالت نعوظ قرار دارد ، باید برای خارج نمودن کاندوم اقدام نمود . عمل خروج بایستی با گرفتن لبه کاندوم صورت گیرد تا از سر خوردن کاندوم و نشت منی جلوگیری شود .
نکات مهم
– هر کاندوم را باید یکبار مورد استفاده قرار داد و پس از مصرف از بین برد .
– دقت کنید که کاندوم سوراخ نباشد و یا در اثر تماس با ناخن یا اجسام دیگر نیز پاره نشود .
– قبل از استفاده از کاندوم به تاریخ پایان مصرف آن توجه کنید و از کاندومهای شکننده و چسبناک که احتمال پاره شدن دارند ، استفاده نکنید .
– کاندوم را از حرارت ،نور و رطوبت دور نگه دارید ، زیرا این عوامل احتمال پارگی یا سوراخ شدن آن را افزایش می دهد .
– در صورت پاره شدن کاندوم در حین مقاربت ، مقاربت را بلافاصله متوقف کرده و از کاندوم جدیدی استفاده نمایید .
– چنانچه پس از مقاربت متوجه شدید که کاندوم سوراخ یا پاره بوده و احتمال بروز حاملگی نا خواسته وجود دارد ، هر چه سریعتر – ترجیحاً صبح روز بعد – به مراکز بهداشتی –درمانی یا پزشک مراجعه کنید . در صورت عدم دسترسی به پزشک یا مراکز فوق ، به طریقه زیر عمل کنید :
ابتدا 2 قرص اچ دی ، را یکجا خورده و 12 ساعت بعد 2 قرص اچ دی ، دیگر م
صرف کنید و یا 4 قرص ال دی ، را یکجا خورده و پس از 12 ساعت 4 قرص ال دی ، دیگر میل نمایید .
لازم به ذکر است برای استفاده از این روش حداکثر تا 72 ساعت (سه روز ) پس از نزدیکی مشکوک مهلت دارید . هر چه زودتر خوردن قرص را شروع کنید تا شانس حاملگی نا خواسته کمتر شود . دقت کنید که این روش را نباید به طور دائم به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری استفاده کنید . بروز حالت تهوع و استفراغ در این روش امری طبیعی است . در این صورت می توانید از داروهای ضد تهوع استفاده نمایید .
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/3/1 2:52 صبح
مقاله تیرویید چیست؟ تحت فایل ورد (word) دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله تیرویید چیست؟ تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تیرویید چیست؟ تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله تیرویید چیست؟ تحت فایل ورد (word) :
تیرویید چیست؟
غده تیرویید در ناحیه جلوی گردن واقع شده و دارای دو لوب است که در دو طرف نای درست زیر حنجره قرار دارند. این غده حدود 15 تا 25 گرم وزن دارد. دو قسمت غده تیرویید توسط نوار نازک نسجی که به عنوان ایستموس (ISTHMUS) تیرویید نامیده میشود، به یکدیگر وصل گردیدهاند.
هورمونهای تیرویید پس از ساخته شدن در این غده به جریان خون منتقل شده و بسیاری از فرآیندهای شیمیایی را در بخشهای مختلف بدن کنترل میکنند. این هورمونها برای تکامل و عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی و برای حفط دمای بدن و انرژی ضروریاند. غده تیرویید هورمونهای خود را در خون ترشح میکند.
این هورمونها (یعنی ترییدوتیرونین و تیروکسین) واکنشهای شیمیایی عضلات، کبد، قلب و کلیهها را تحت تآثیر قرار داده و برای رشد و
تکامل مغز نیز ضروریاند. هورمونهای تیرویید بر غده هیپوفیز اثر نموده و موجب ترشح هورمون کنترل کننده تیرویید، یعنی TSH میشوند که به نوبه خ
ود موجب تحریک تیرویید میشود. وقتی میزان هورمونهای تیرویید در خون کاهش مییابد، هیپوفیز با ترشح بیشتر TSH، تیرویید را فعالتر میکند.
آثار عمده هورمونهای تیرویید در بدن
1- تولید انرژی
2- تحریک ساخت پروتئینها
3- تأثیر در رشد و تکامل
4- تنظیم ورود اسید آمینه، کربوهیدراتها و الکترولیتها به داخل سلول
5- تأثیر روی سوخت و ساز کربوهیدراتها
6- تأثیر روی سوخت و ساز چربیها
7- تغییر در سوخت و ساز بعضی از داروها
نقش ید در بدن
ید در سال 1811 توسط کورتوا، یک شیمیدان فرانسوی که به منظور تهیه باروت برای ارتش ناپلئون کار میکرد، از جلبکهای دریایی خشک که به عنوان
منبع آهک برای ساخت نیترات پتاسیم به کار گرفته بود، به دست آمد. در سال 1820 یک پزشک سوئیسی به نام کوآنده، بیماران مبتلا به گواتر را با موفقیت با محلول الکلی ید درمان کرد. پس از آن شاتن، میزان ید را در مواد غذایی و آب آشامیدنی اندازهگیری نمود و نشان داد که میزان آن در مناطق گواتر خیز نسبتا پایین است و پس از آن در سال 1920 کندال و استنبرگ توانستند مادهای حاوی ید را که تیروکسین نامیدند، به صورت متبلور از تیرویید جدا کنند.
مهمترین مورد استفاده ید در بدن، شرکت آن در ساختمان هورمونهای تیروییدی است. اگرچه تیرویید دارای مکانیسمهایی است که میتواند تا حدودی کمبود نسبی ید را جبران کند، ولی کمبود شدید ید موجب بروز اختلالات شدید در اعمال غده تیرویید میشود.
مصرف روزانه ید در مناطق مختلف دنیا متفاوت است. به طوری که در کشورهای غربی به دلیل افزودن ید به نان و نمک و سایر مواد غذایی، مصرف روزانه ید در حدود 500 میکروگرم و در سایر کشورها میزان متوسط مصرف روزانه در حدود 150تا 200 میکروگرم است.
نیاز روزانه ید در هر فرد به طور متوسط بین 70 تا 100 میکروگرم است که 5 تا 10 درصد آن از طریق آب آشامیدنی و بقیه از طرق دیگر تامین میشود.
بهترین و غنیترین منابع غذایی حاوی ید، ماهیان و سایر مواد غذایی دریایی هستند، چون برف و باران موجب شسته شدن ید سطحی ارتفاعات و دامنههای آن شده و به تدریج که آبها به دریا سرازیر میشوند، فرآوردهها و محصولات غذایی دریایی، ید بیشتری جذب میکنند.
وظایف زیستی تیرویید
افزایش سوخت و ساز بدن، تاثیر اصلی هورمونهای تیرویی
دی است. این هورمونها سوخت و ساز قندها و چربیها را افزایش میدهند. آنها باعث تحریک ساخت پروتئین نیز میشوند. بنابراین هورمونهای تیرویید برای
رشد طبیعی بدن ضروری هستند.
کمکاری تیرویید (هیپوتیروییدیسم)
این کلمه به معنی ناکافی بودن مقدار هورمون تیرویید در بدن است و با سنجش مقادیر کم هورمونهای تیرویید در خون، تشخیص داده میشود.
هیپوتیروییدیسم موجب تنبلی، خواب آلودگی، خشکی پوست ، عدم تحمل سرما و یبوست میشود و در کودکان خیلی خردسال، نه تنها موجب بروز این نشانهها میشود، بلکه با تأخیر رشد جسمی و مغزی همراه است.
گواتر یعنی چه؟
اصطلاح گواتر به معنی آن است که غده تیرویید بزرگتر از حد ط
بیعی شود (تصویر روبرو).
افرادی که کمبود ید دارند به گواتر مبتلا میشوند، زیرا تیرویید آنها نمیتواند هورمون کافی تولید نماید. با کاهش هورمون تیرویید در خون، غده هیپوفیز هورمون TSH بیشتری تولید میکند که این خود موجب افزایش کار تیرویید برای ترشح بیشتر هورمون میشود. گواتر نشانهای از تلاش بدن برای جبران کمبود ید است، گرچه گواتر علل دیگری نیز دارد.
وقتی تیرویید پرکار میشود
پرکاری تیرویید بیماری نسبتا شایعی است که اکثر مردم
از آن غافلند یا به تشخیص آن اهمیت چندانی نمیدهند. پرکاری تیرویید ز
مانی ایجاد میشود که تیرویید به هر دلیلی بیش از حد عادی هورمون تولید کند. پرکاری تیرویید بیشتر در سنین 20 تا40 سالگی رخ میدهد و زنان بیش از مردان دچار این بیماری میشوند.
در پرکاری تیرویید نیز کمپشتی وسیع موهای سر و ریز
ش مو دیده میشود و حتی در مواردی، موهای زیر بغل هم کاهش مییابد. علائم آن کاهش وزن زیاد با وجود تغذیه طبیعی، لرزش دستها، تپش قلب ، عصبانیت و تغییرات پوست و مو است.
خارش پوست ، عدم تحمل گرما و برجسته شدن کره چشم (اگزوفتالمی) دردسرهایی هستند که اغلب این بیماران با آن دست به گریبانند.
خوشبختانه با یک آزمایش ساده خون میتوان فع
الیت تیرویید را اندازه گرفت و با درمان خوراکی یا دیگر درمانهای رایج، مشکلات آن را کم کرد و به راحتی از آسیب پوست و مو جلوگیری نمود.
بنابراین علت ریزش موی شما، خارش پوستتان و خشکی آن را شا
ید بتوان صرفا در اختلالات تیرویید جستجو کرد. پس در موقع بروز این مشکلات، علاوه بر پزشک متخصص پوست، به یک پزشک متخصص غدد هم مراجعه کنید تا مطمئن شوید که مشکل از تیرویید شماست یا نه.
غده تیروئید یا تیرویید در گردن در قسمت قدامی نای، بین غضروف کریکوئید و فرورفتگی سوپرااسترنال قرار گرفتهاست. تیروئید شامل دو لُب است که به وسیله یک تنگه به هم متصل شدهاند. این غده به طور صبیعی 12 تا 20 گرم وزن دارد. بسیار پرعروق است و قوام نرمی دارد. چهار غده پاراتیروئید که هورمون پاراتیروئید را تولید میکنند در قسمت خلفی هر کدام از لُبهای تیروئید قرار گرفتهاند. این غده دو هورمون مرتبط به هم تولید میکند که تیروکسین(T4) و ترییدوتیرونید(T3) نام دارند. این هورمونها نقش بسیار مهمی در تمایز سلولها در طی مراحل تکاملی بدن بازی میکنند و همچنین به حفظ هومئوستاز ترموژنیک و متابولیک در بدن افراد بالغ کمک مینمایند.
تنظیم غده تیروئید
هورمون TSH که به وسیله سلولهای غده هیپوفیز قدامی ترشح میشود در کنترل محور تیروئید نقش محوری داشته و مفیدترین نشانگر فیزولوژ
یک فعالیت هورمون تیروئید است. عامل اصلی تعیین نقطه تنظیم در محور تیروئید هورمون TSH است. ترشح این هورمون به وسیله هورمون هیپوتالاموسی TRH تنظیم میشود. TRH عمدهترین محرک سنتز و ترشح TSH است. تقریبا 15 دقیقه پس از تجویز TRH میزان ترشح TSH به حداکثر خود میرسد. کاهش سطح هورمونهای تیروئید سبب افزایش تولید پایه TSH و تشدید اثر تحریکی TRH بر TSH میشود. افزایش سطح ه
ورمونهای تیروئید نیز به سرعت و به صورت
مستقیم TSH را مهار کرده و همجنین اثر تحریکی TRH بر TSH را مهار میکنند. این نشان میدهد که هورمونهای تیروئید عامل اصلی تنظیم کننده تولید TSH هستند. نظیر سایر هورمونهای هیپوفیزی، TSH به صورت ضربانی ترشح میشود و میزان ترشح آن در ساعات مختلف شبانهروز متفاوت است. حداکثر میزان ترشح این هورمون در هنگام شب رخ میدهد و چون نوسان هورمون TSH خفیف است یکبار اندازهگیری آن برای ارزیابی میزان هورمون در گردش خون کافی است.
سنتز هورمون تیروئید
هورمونهای تیروئید از تیروگلوبولین که یک گلیکوپروتئین بزرگ یددار است مشتق میشوند. جذب ید اولین مرحله اساسی در سنتز هورمون تیروئید است. یدی که از راه غذا وارد بدن میشود به پروتئینهای سرم و به ویژه آلبومین متصل میگردد. یدی که به پروتئینها متصل نشده باشد از طریق ادرار دفع میشود. تنظیم مکانیسم انتقال ید بسیار دقیق است و این امر امکان تطابق با مقادیر متفاوت ید رژیم غذایی را فراهم میکند. کاهش ید رژیم غذایی سبب افزایش جذب آن میشود. در مناطقی که کمبود نسبی ید وجو دارد، شیوع گواتر افزایش مییابد.
هورمونهای تیروئیدی
سلولهای تیروئید ، هورمون مختلف ترشح میکنند. تیروکسین (T4) ، تری یدوتیرونین ( T3) که معمولا هورمونهای تیروئیدی نامیده میشوند و کلسی تونین (Calcitonine).
جذب متابولیسم ید
وجود ید برای سنتز هورمونهای تیروئید اهمیت اساسی دارد. در حقیقت غده تیروئید مصرف کننده اصلی ید در بدن است و کمبود ید به اختلالاتی در کار تیروئید منجر میشود. ید توسط غذا به بدن و توسط دستگاه گوارش جذب میشود.
تنظیم کار تیروئید
ترشح هورمون تیروئید یا محرک تیروئید (TSH) ، آزاد سازی هورمونهای تیروئیدی را کنترل میکند، میزان ترشح TSH نیز بر اساس سطوح هورمونهای تیروئید در خون تنظیم میشود. اگر هورمون تیروئید در خون کاهش پیدا کند. ترشح TSH افزایش مییابد و در نتیجه سطح T3 و T4 در خون بالا میرود. هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) که از هیپوتالاموس ترشح میشود، آزاد شدن TSH از غده هیپوفیز را تا حدودی تعدیل میکند.
کار هورمونهای تیروئید
اصلیترین کار T3 و T4 کنترل فعالیت متابولیک سلول است. تیروکسین ، تری ید و تیرونین نمو صحیح مغز را ممکن میسازند، تولید ادرار ، تجزیه پرو
تئینها و جذب گلوکز توسط سلولها ، را افزایش میدهد. کلسی تونین یا تیروکلسی تونین توسط تیروئید ترشح میشود. اما تحت کنترل TSH قرار ندارد. این هورمون در پاسخ به افزایش سطح کلسیم پلاسمای خون ترشح میشود و با افزایش دادن رسوب کلسیم در استخوان سطح کلسیم در پلاسما را پایین میآورد.
کم کاری تیروئید و میکزدم Hypothyroidism and Myxedema
هیپوتیروئیدسیم حالتی است که با پیشرفت کند کم کاری تیروئیدی مشخص میشود. و در انواع مختلف دسته بندی میشود.
• نوع اولیه : بیش از 95 درصد موارد مبتلایان دچار کم کاری اولیه تیروئید هستند که اختلال عملکرد خود غده تیروئید است.
• نوع ثانویه : کم کاری تیروئید به علت نارسایی هیپوفیز را هیپوتیروئیدی ثانویه گویند.
• نوع ثالثیه : کم کاری تیروئید ناشی از نارسایی هیپوتالاموس را هیپوتیروئیدی ثالثیه گویند.
• وجود هیپوتیروئیدی از زمان تولد را کرتینیسم گویند. مادر نیز ممکن است دچار کم کاری تیروئیدی باشد.
• تیروئیدیت اتوایمیون (تیروئیدیت هاشیموتو) شایعترین کم کاری تیروئید در بالغین است که غده تیروئید توسط سیستم ایمنی بدن مورد تهاجم قرار میگیرد.
• کم کاری تیروئید در مبتلایان به پرکاری تیروئید که توسط ید رادیواکتیو ، جراحی یا داروهای ضد تیروئیدی درمان شدهاند نیز مشاهده میشود.
تظاهرات بالینی
علائم بالینی در ابتدا غیر اختصاصی مفرط بیمار مانع میشود کار روزانه خود را بطور کامل انجام دهد. شکایاتی مثل ریزش مو ، شکنندگی ناخنها و خشکی پوست در این بیماران شایع است. امکان بیحس شدن یا تیغ شدن انگشتان نیز وجود دارد. گاهی بیمار از خشن شدن صدا شکایت دارد. علاوه بر از بین رفتن میل جنسی ، بیماران مونث دچار اختلالات قاعدگی مثل منوراژی یا آمنوره نیز میشوند. در کم کاری شدید تیروئید ، درجه حرارت و سرعت ضربان قلب از حد طبیعی کمتر میشوند.
وزن بیمار ، حتی بدون افزایش مصرف غذا معمولا رو به
افزایش میگذارد، با این وجود احتمال کاشکسی در کم کاری شدید وجود دارد. ضخامت پوست به علت تجمع پلی ساکارید در بافتهای زیر پوستی (میکزدم) افزایش مییابد. صورت بیمار حالت بیتفاوتی پیدا میکند و مثل ماسک میشود. بیمار در محیط گرم نیز از سرما شکایت دارد. با پیشرفت بیماری پاسخهای عاطفی بیمار کند میشود. فرآیندهای هوشی کند میشود. و بیمار حالت بیتفاوتی پیدا میکند. اندازه زبان ، دستها و پاها در اکثر مبتلایان بزرگ میشود. بیمار از یبوست شکایت دارد.
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism Graves diseafe)
پرکاری تیروئید یک بیماری کاملا مشخص بوده که شایعترین علت آن بیماری گریوز تشکیل میدهد معمولا آن را گواتر اگزوفتالمیک نیز مینامند.
علت پرکاری تیروئید
کاملا مشخص نیست. به نظر میرسد برون ده بیش از حد غده تیروئید غیر طبیعی آن توسط ایونوگلبولینهای در گردش خون مربوط باشد. مادهای به نام محرک طویل الاثر تیروئید با غلظت زیاد در سرم بسیاری از مبتلایان به هیپوتیروئیدی مشاهده شده است که امکان دارد با نقص سیستم ایمنی بیمار ارتباط داشته باشد. امکان دارد به دنبال ضربه روحی- استرس یا عفونت ایجاد شود. علل شایع دیگر پرکاری تیروئید عبارتند از : تیروئییت و مصرف زیاد از حد هورمونهای تیروئیدی.
مشخصات بالینی
به صورت یک سری نشانه و علائم مشخص تظاهر مییابد (تیروتوکسیکوز یا سمیت تیروئیدی). علامت مشخصه آنها اغلب حالت عصبی است. این بیماران از نظر عاطفی اغلب به شدت تحریک پذیر ، بیقرار و نگران میباشند. بیمار نمیتواند آرام بنشیند، اغلب از تپش قلب ناراحت است، نبض آنها چه در حالت استراحت و چه در فعالیت بطور غیر طبیعی بالا است. این بیماران نمیتوانند گرما را تحمل کنند، بسادگی دچار تعریق فراوان میشوند. پوست آنها همیشه برافروخته است، رنگ نقرهای مشخصی دارد و گرم ، نرم و مرطوب است. گاهی لرزش ظریفی در دستها مشاهده می شود.
بسیاری چشمان بر آمده (اگزوفتالموس) دارند که حالت خمیدگی در چهره آنها ایجاد میکند. سایر علائم عبارتند از افزایش اشتها و پرخوری ، تا زمانی که علائم گوارشی ظاهر نشدهاند، کاهش وزن تدریجی ، خستگی ، ضعف و غیرعادی عضلانی ، آمن
وره ، تغییرات اجابت مزاج به شکل یبوست یا اسهال سرعت ضربان قلب بین 90 تا 60 بار در دقیقه است. فشار خون سیستولیک بالا است ولی فشار دیاستولیک افزایش نمییابد. امکان فیبرپلاسیون دهلیزی وجود دارد، نارسایی احتقایی قلب بخصوص در سالخوردگان شایع است.
کلمات کلیدی :