ارسالکننده : علی در : 95/2/25 2:59 صبح
مقاله آشنایی با سوئیچینگ تحت فایل ورد (word) دارای 38 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله آشنایی با سوئیچینگ تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله آشنایی با سوئیچینگ تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله آشنایی با سوئیچینگ تحت فایل ورد (word) :
چکیده
بارفتن اطعات کارشناسان پشتیبانی و فنی و پیمانکاران موجب بارفتن قابلیـت و توانـایی آنـان درتشخیص خرابی و رفع آن و گزارش دقیق خرابی در سوییچ های مختلف می گردد که این امر موجب افزایش سرعت تشخیص صحیح خرابی و رفـع آن و در نتیجـه جلـوگیری از اقـدامات غیـر ضروری و کاهش هزینه نگه داری می گردد. لذا بر آن شدم که با مراجعه بهسازمان مخابرات مرند و مراکـز کـم ظرفیـت سوییچ پارستل ,کیاتل , گویان مصاحبه و اخذراهنمایی از کارشناسان نصـب و نگهـداری و نیـز بررسـی خرابـی های متداول آنها, این گزارش کار را که شامل ویژگی های اصلی سیستم ،طریقه نگه داری صحیح آن و رفع خرابی های بوجود آمده در حداقل زمان میباشد را تهیه کنم.
با در نظر گرفتن اینکه درطی این دوره بیشتر بر روی سوئیچ کیاتل تمرکز کرده و فعالیتم در این زمینه بوده پس در مورد بقیه سوئیچ ها تنها به معرفی آن ها بسنده میکنم.
معرفی سازمان مخابرات واحد مرند
سازمان خصوصی مخابرات به طور کلی به دو بخش فنی و اداری تقسیم بندی میشود.
بخش اداری خود دارای زیر مجموعه هایی از قبیل امور مالی,ابونمان و امور مشترکین است که
در ذیل به معرفی اندک این بخش ها می پردازیم:
بخش اداری:
امور مالی:
کل حساب های دریافتی و پرداختی به عهده ی این بخش است.
حساب های دریافتی شامل وجوهات خسارت مالی و فیش ها ی دریافتی، حساب های پرداختی
اعم از خریدقرار داد ها و ارائه خدمات و کالا است.
امور اداری:
1-امورات مربوط به کارمندان،از جمله ثبت اطلاعات و مرخصی ها و حکم های تازه
2-همچنین اجرای بخش نامه ها در خصوص نحوه ی حضور در اداره و ساعات کاری و شروع و اتمام آن
3-ثبت شماره به نامه های اداری و بایگانی نامه ها و پرونده ی کارمندان
آبونمان:
این بخش به رفع اشکالات قبوض و صورت حساب مشترکین می پردازد، همچنین صدور قبض و نحوه ی چاپ قبض
ها نیز بر عهده ی این بخش است،پاسخگویی به اعتراضات مشترکین در خصوص صورت حساب ها اعم از کارکرد
داخلی وبین المللی از وظایف این مجموعه می باشد.
امور مشترکین:
1-ثبت نام مشترکین و متقاضیان خط تلفن ثابت و همراه
2-بررسی امکانات از جمله مشخصات کافو وپست و مرکز
3-تشخیص و ثبت مزاحمت تلفنی
4-اعلان به روز آمار مشترکین
بخش فنی:
بخش فنی این سازمان خود به 3 بخش اصلی تقسیم میشود :
1-نگهداری و پشتیبان دستگاه های سوئیچ
2-پشتیبان فنی تجهیزات نیرو
3-شبکه ی کابل
وظایف این بخش ها:
1- کل خرابی های Data ,ADSL و همچنین خرابی های مربوط به کامپیوتر های داخل مرکز به عهده ی این بخش است. این بخش به عنوان پشتیبان فنی مراکز عمل میکند.
2- عمل هماهنگی و کنترل شارژینگ و تغذیه باطری ها و همچنین کنترل خرابی و نیرو رساندن به هنگام قطعی برق است.
3- شبکه ی کابلی به نوعی در خارج از سازمان به فعالیت میپردازد و کنترل خرابی کابل های شبکه ی مشترکین را بر عهده
دارد.
فلوچارت زیر نمای تقریبی سازمان مخابرات را نشان می دهد :
ریاست
اداری فنی
امور مالی امور اداری ابونمان امور مشترکین
پشتیبان دستگاه سوئیچ پشتیبان تجهیزات نیرو شبکه کابل
فصل اول
معرفی سوئیچ
فصل دوم
سوئیچ کیاتل((KDX
بخش اول:
ساختار سوئیچ کیاتل (KDX)
معرفی سیستم KDX
KDX مرکز تلفن دیجیتال است که باکنترل SPC درنرم افزار و تکنولوژی PCM/TDM از نوع Non-blockingکامل وکامپندینگ لگاریتمی A-Law و نرخ بیت 2048 طراحی شده است. این سیستم به دلیل مدولار بودن درسمت سخت افزار و نرم افزار، به راحتی قابل توسعه می باشد و ظرفیتهای از 16 پورت تا 10000 پورت را پوشش می دهد . با توجه به توانایی وسیعی که برای افزایش خطوط و پورتها وجود دارد، ذکر این نکته جالب است که تعداد کارت های کنترلی با نسبت بسیار کمتری نسبت به کارت های لاین، ترانک، دیجیتال ترانک و… افزایش می یابد.
از طرفی به غیر از اسلات های کنترلی بقیه اسلات ها همه منظوره می باشند و در صورتی که کارت های مربوط به پورت ها جابجا زده شود نه مشکلی برای کارت به وجود می آورد و نه برای سیستم.
ظرفیت های مختلف سیستم کیاتل
• مرکز 256 شماره ای – KDX1
این مرکز می تواند به 256 مشترک سرویس دهد . در صورتی که قفسه لاین کاملا پر شود ظرفیت مرکز به حد 368 شماره داخلی می رسد . بنابراین این مرکز میتواند حتی 30% افزایش خطوط نسبت به 256 شماره هم داشته باشد.
• مرکز 1024 شماره ای KDX4
مراکز با ظرفیت 1000 شماره به بالا را می توان به 2 دسته تقسیم نمود در نوع اول کنترل سیستم توسطCPU موجود در سیستم انجام می شود و در نوع دوم کنترل سیستم توسط کنترل یونیت مرکزی انجام می پذیرد.
مشخصات ظاهری سیستم KDX
• (Remote Switch Unit) RSU
• گاهی اوقات با نصب یک سوئیچ در یک روستا یا شهرستان می توان دهستان ها و آبادی های اطراف را نیز تحت پوشش قرارداد. اما از آنجا که این آبادی ها و ده ها اغلب از روستا یا شهرستان محل نصب چندین کیلومتر فاصله دارند، کشیدن چند زوج کابل آن هم تا فاصله چندین کیلومتری از محل نصب بسیار هزینه ساز است.
همچنین این عمل ضریب ایمنی این خطوط را نیز کاهش داده و در صورت بروز هرگونه مشکل درکابل خطوط مشترکین رفع اشکال مستلزم صرف هزینه، زمان و نیروی انسانی فراوان خواهد بود. از این رو این عمل چندان معقولانه و البته مقرون به صرفه نخواهد بود.
روشRSU تمامی این مشکلات را تاحد زیادی حل خواهد نمود. دراین تکنیک یک مرکز RSU (مثلا RSU400 که توانایی سرویس دهی به 400 مشترک را داراست) درخارج از روستا یا شهرستان محل نصب سوئیچ اصلی (مثلاKDX2) نصب می گردد. این دو مرکز توسط یک زوج سیم و از طریق مودم های (HDSL) موجود درهر مرکز به یکدیگر متصل می گردند. طول این زوج سیم می تواند تا 5 کیلومتر در نظر گرفته شود.
نکته مهم آن که تنها مرکز KDX موجود درمحل نصب به مرکز STD متصل است و مرکز RSU هر گونه تماس شهری را باید از طریق مرکز KDX انجام دهد. همچنین هر گونه برقراری ارتباط بین دو مرکز KDX و RSU از نوع Localمحسوب می شود. هر زوج سیم ارتباط دهنده دو سوئیچ در هر لحظه قادر است تا 30 مشترک را سرویس دهی نماید. مرکز KDXموجود در محل نصب قادر است چندین مرکزRSU را از طریق کارتهای PUMI و CEPTموجود درخود سرویس دهی نماید. با توجه به موارد ذکر شده کاملا بدیهی است که استفاده از مراکزRSU نسبت به روش های دیگر بسیار مقرون بصرفه بوده و از امنیت
بسیار بالایی نیز برخوردار است. همچنین هر گونه برقراری ارتباط بین دو مرکز KDXوRSU از نوع Localمحسوب می شود.
هر زوج سیم ارتباط دهنده دو سوئیچ در هر لحظه قادر است تا 30 مشترک را سرویس دهی نماید. مرکز KDXموجود در محل نصب قادر است چندین مرکزRSU را از طریق کارت های PUMI و CEPTموجود درخود سرویس دهی نماید. با توجه به موارد ذکر شده کاملاً بدیهی است که استفاده از مراکزRSU نسبت به روش های دیگر بسیار مقرون بصرفه بوده و از امنیت بسیار بالایی نیز برخوردار است.
در بلوک دیاگرام (2-1) نحوه اتصال و ارتباط مرکز KDX2 و RSU 400وSTD مرکزی نشان داده شده است.
شش
شکل2-1-1
•
•
• مرکز Transit
کلیه سوئیچ های KDX تولید شده توسط شرکت کیاتل این قابلیت را دارند که به عنوان مرکز Transit عمل نموده و یک یا چند مرکز KDXدیگر و یا حتی سوئیچ های ساخته شده توسط شرکت های دیگر مانند ASRرا به عنوان Remoteبپذیرند.
دراین صورت مرکز Remoteتوسط یک کابل به مرکز Transit متصل می گردد. هرگونه ارتباط شهری مرکز Remote باید از طریق مرکز Transitصورت گیرد.
نکته مهم آنکه هر گونه برقراری ارتباط بین مرکز RemoteوTransit از نوعLocal محسوب می-شود و مراکز Transit و مراکز Remote شارژینگ مربوط به خود را خود ثبت می نمایند.
در بلوک دیاگرام (2-2) نمونه ای از یک مرکز کیاتل که با یک مرکز دیگر از تولیدات این شرکت Remote گردیده، نشان داده شده است.
بلوک دیاگرام 2-1-2 اتصال یک مرکز با یک مرکز دیگر بصورت Remote
• مرکز Remote
دراین نوع ارتباط سوئیچ کیاتل به مراکزی مانند عصر، کارین و یا دیگر مراکز بصورت Remote متصل گشته وبا مراکز مادر دارای یک کد خواهند بود. همچنین مرکز مادر توانایی ترانزیت نمودن شماره های مرکز کیاتل را خواهد داشت. ( مطابق بلوک دیاگرام 2-3 ) دراین مرکز پالس های STDباید از طریق کانال به مرکز کیاتل ارسال گردد و در صورت گرفتن شماره های داخلی مرکز مادر بصورت Lamaشارژینگ برداری انجام می دهد.
بلوک دیاگرام 2-1-3 اتصال یک مرکز کیاتل بصورت ترانزیت
لوازم جانبی سیستم KDX
تعریف ابزار جانبی و نمای ظاهری ارتباط دستگاه با ابزار جانبی
نظر به اینکه سیستم KDXیک سوئیچ دیجیتال می باشد، لذا باید بتواند با وسایل و تجهیزات که بیرون از سیستم قرار می گیرند ارتباط برقرار کند. این تجهیزات لوازم جانبی نامیده می شوند و ارتباط بین دستگاه با لوازم جانبی از طریق کابل مخصوص آن وسیله و در محل ترمینال مشخصه آن وسیله که در سیستم تعبیه شده است صورت می گیرد.
یک تکنسین می تواند از طریق لوازم جانبی کنترل مرکز را به دلخواه در اختیار گرفته و یا اصولاً وضعیت صورتحساب مشترکین را مشاهده یا از آنها پرینت بگیرد ویا برای موردی خاص پورتها یا پورت خاصی را برنامه ریزی کرده و یا این که اعمال تعمیر و نگهداری را برای سیستم انجام دهد. درشکل زیر لوازم جانبی و نحوه ارتباط آنها با سیستم KDX آورده شده است.
همانطور که ملاحظه می شود توسط شارژر ولتاژ 48- ولت تهیه می شود. این ولتاژ جهت شارژ مداوم باطری ها، ورودی UPSو ورودی کارت های Power به کار می رود. توسط ولتاژ 48- ولت روی کارت های پاور ولتاژهای 5- و5+ و 12+ و12- و 48 – و Ring ساخته می شود که جهت مصرف سیستم به کار می رود. از طرفی دیگر درصورت قطع برق، به دلیل آنکه باطری ها مدام شارژ می شوند، وارد مجموعه شده و کل مجموعه را درایو می کند.
بنابراین بدلیل دردسترس بودن دائمی 48- ولت توسط UPS یا باطری ازاین ولتاژ جهت تولید 220ولت متناوبی که تا حدی شبیه سینوسی می باشد استفاده کرده و کامپیوترها را بدون هیچگونه قطع برقی تغذیه می کنیم.
شکل 2-1-4 لوازم جانبی و نحوه ارتباط آنها با مرکز سوئیچ
کامپیوتری که در بیرون مرکز مشاهده می گردد به همراه مونیتور و صفحه کلید جهت اعمال اپراتوری و تعمیر و نگهداری به کار می رود، ضمن آن که این کامپیوتر را به صورت اختیاری به عنوان O&M یا Charging می توان در نظر گرفت در بعضی از مراکز کامپیوترهای O&M و Chargingمجزا هستند از طریق مدم که عموما به کامپیوتر شارژینگ ( در مراکزی که دارای دو کامپیوتر مجزا برایO&M و Charging می باشند) متصل می گردد می توان اطلاعات کامپیوترها را از طریق یک خط تلفنی با کامپیوتر دیگر رد و بدل کرد. تمامی قابلیتهای ذکر شده در هر کامپیوتر شارژینگ و O&Mقابل استفاده می باشند. در سوئیچ های پرظرفیت کیاتل هم کامپیوتر O&M و Charging شارژینگ را ثبت می کنند.
UPS و شارژر
• UPS
امروزه به خاطر وابستگی بشر به نیروی برق قطع یا کمبود آن موجب سلب آرامش وخسارات جبران ناپذیر خواهد بود. سیستمهای KDXنیز از این قاعده مستثنی نیستند. به خاطر لزوم دائمی به ثبت اعمال شارژینگ وحفظ آن در کامپیوتر مربوطه و در مرحله بعدی حساسیت اعمال O&M روی کامپیوتر مربوطه و پس از آن مونیتور وپرینتر، وجود دائمی تغذیه کاملاً محسوس است UPS دستگاهی است که ورودی آن ولتاژ باطری وخروجی یک مربعی دوبله می باشد که باتقریب می-توان آن را سینوسی 220Vدرنظر گرفت شکل (2-5) خروجیUPS یک مربعی دوبله است که تقریباً سینوسی می باشد.
باتوجه به آنکه باطری ها به طور دائم توسط شارژر، شارژ می شوند. لذا ورودیUPS همواره ثابت است.بنابراین دستگاه UPS یک دستگاه مبدل برق در توان های مختلف است که به محض قطع برق شبکه به طور اتوماتیک برق را بلافاصله به دستگاه های مورد لزوم وصل خواهد کرد.
مشخصات UPS
نمای ظاهری دستگاه
درشکل زیر مشخصات ظاهری دستگاه رسم شده است.
نحوه نصب دستگاه
1- چهار عدد باطری 12 ولت (از 60 الی150آمپرساعت) را به چهار بست باطری مناسب به صورت سری به هم وصل می نمائیم. سیم رابط بین دو باطری باید حداقل سیم نمره 4 باشد. سیم مثبت دستگاه را به قطب مثبت و سیم سیاه و آبی آن را به قطب منفی وصل نمائید. دقت شود سیم ها اشتباه وصل نشود .اتصال سیم به بست باطری باید محکم وتمیز باشد.
2- دو شاخه دستگاه به پریز برق شهر متصل باشد.
3- دستگاه هایی که به صورت اضطراری از U.P.S تغذیه می شوند باید توسط یک مدار مجزا بایک دوشاخه مناسب به پریز پشت دستگاه متصل شوند.
مجموع ولت آمپر مصرف کننده ها به هیچ وجه نباید از 1000بیشتر باشد.
درضمن می توان دستگاه را به طریقه هماهنگ با برق شبکه وصل نمود که دراین روش احتیاج به سیم جداگانه ای نداریم و از سیم کشی معمولی ساختمان استفاده می شود و به بیان دیگر مصرف کننده های ساختمان با کلیدهای اولیه خود روشن یا خاموش می شوند.
ولی این نوع نصب باید توسط افراد متخصص شرکت انجام پذیرد.
شارژر
به منظور ایجاد ولتاژ 48- ولت جهت ورودی کارت های DCبهDC از شارژر استفاده می شود. از آنجایی که همواره بایستی ورودی48V – مرکز سوئیچینگ برقرار باشد، لذا این ورودی از باطری های سری شده ای که مجموعاً تشکیل 48 ولت را می دهند، در زمان قطع برق می تواند استفاده کند.
شکل ظاهری دستگاه
ظاهر شارژر
باتوجه به آن که در زمان قطع برق سیستم از باطری تغذیه می کند و میزان سقف ولتاژ و جریان دهی باطری به مرور کاهش می یابد. لذا باید در زمان اتصال مجدد برق توسط شارژر درون شارژر، شارژ شوند. این مدت زمان شارژ از 3 ساعت تا 24 ساعت در شش وضعیت قابل تنظیم است. همان طور که ملاحظه می کنید ارتباط باتری بایکسو کننده به صورت موازی است این نوع ارتباط دارای این مزیت است که هنگامی که برق شهر وجود داشته باشد تغذیه مصرف کننده از طریق منبع تغذیه خواهد بود، ضمن آن که باطری ها نیز شارژ و برای زمان قطع برق آماده می- شوند و هنگامی که برق شهر قطع باشد مصرف کننده بدون هیچگونه تاخیری از باطری ها تغذیه می کند وخللی در کار تجهیزات مخابراتی به وجود نمی آید.
در صورتی که جریان مورد نیاز بیش از جریان نامی دستگاه باشد، کمبود انرژی از طریق باطری- ها تامین می گردد و باطری به عنوان منبع پشتیبانی سیستم، حتی هنگامی که برق شهر وجود دارد، به تغذیه مصرف کننده کمک می کند.
مادامی که جریان مصرفی کمتر از جریان نامی دستگاه است، دستگاه یک منبع ولتاژ خروجی در ازای تغییرات برق شهر در محدوده مجاز، کمتر از 1+% می باشد. هنگامی که مقدار جریان مصرفی از جریان نامی دستگاه تجاوز نماید دستگاه به عنوان منبع جریان کارمی کند.
بخش دوم
بردهای سوئیچ کیاتل
سوئیچ EC-512
این سوئیچ چنانچه از نامش پیداست، می تواند 512 مشترک را ساپورت نماید و دارای بردهای زیر می باشد:
– برد CPU
– برد ISDN
– برد OPPC
– برد LINE
– برد CEPT یا DT
– برد DTMF
– برد تغذیه DC/DC
– برد COIN BOX یا همان کارت همگانی
شکل ظاهری این برد ها را در صفحات بعدی مشاهده می کنیم:
شکل 2-2-1 ظاهر کارت EC 512-CPU
شکل 2-2-2 ظاهر کارت
شکل2-2-3ظاهر کارت Line
شکل4-2-2 ظاهر کارت DT یا CEPT
شکل 2-2-5 ظاهر کارت DTMF
شکل 2-2-6 ظاهر کارت Power EC1K
شکل2-2-6 ظاهر EC10K
بخش سوم:
راه اندازی سوئیچ کیاتل
در این بخش نگاهی به مراحل راه اندازی سوئیچ که باید به ترتیب زیرطی شود می اندازیم.
مراحل راه اندازی سوئیچ
• کنترل کلیه دستگاه های نصب شده
دراین مرحله باید تمامی دستگاه هایی که نصب شده اند مورد بازرسی و بازدید قرار گیرند. این دستگاه ها عبارتند از:
شارژر
UPS
سوئیچ
Grounding
تذکر: قبل از انجام مرحله بعدی باید تمامی کارت ها از سوئیچ خارج شوند.
• استارت شارژر و کنترل نمودن کار آن
• بررسی سوئیچ
ورودی 48- ولت در سوئیچ باید چک شود.
کارت های) ( Power باید تک تک جا زده شده و روشن شوند و ولتاژهای هر کدام اندازه گیری شوند.
EPROM برروی کارت (CPU) PUCPنصب شده و سوئیچ بعد از جا زدن کارت های (CPU ) PUCP, ISDN (PUMI) استارت شود.
سوئیچ بعد از جا زدن کارت های PULC( ( LINE استارت شود.
• نصب کابل های پشت کامپیوتر O&Mو شارژینگ که در شکل (4-1) محل هر کدام نشان داده شده است.
• برنامه ریزی کامپیوتر های O&Mوشارژینگ
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/2/25 2:59 صبح
مقاله کعبه تحت فایل ورد (word) دارای 11 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله کعبه تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کعبه تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله کعبه تحت فایل ورد (word) :
کعبه
محل
بنائی است در میان مسجد الحرام در شهر مکه در کشور عربستان سعودی. کعبه مقدسترین مکان در دین اسلام است. نام کعبه اشاره به چهارگوش «تکعیب» (مکعب) بودن این سازه دارد.
اسامی دیگر
از اسماء دیگر کعبه: «البیت العتیق» و «البیت الله الحرام» .
تقدس
کعبه ارتباط مستقیم به ارکان اسلام دارد مخصوصاً فریضه حج، زیارت وطواف کعبه رکنی از ارکان حج است. همچنین در ادای فریضه نماز نیز کعبه قبله گاه مسلمانان است.
کعبه شریف تاریخ وبناء
در قرآن (اِنَ أَوَل بَیتٍ وُضِعَ لِلنَاسِ لَلَذی بِبَکَّهَ مُبَارَکاً وَهُداً لٍلعَالَمَینَ). سوره آل عمران.
این سازه تا پیش از گشودن شهر مکه به دست محمد و پیروانش محل نگهداری و پرستش بتها بودهاست. قریش در اطراف کعبه بتهای مختلفی قرار داده بودن مانند: «اللآت» و «والعزاء» و «اسافه» و «نائله» و «مّنات» و غیره ، بزرگ و یا رئیس و کبیر این بتها بنام « هُوبَل » بود، این بت برخلاف دیگر بتها در درون کعبه گذاشته بودند و قریش بربت «هُوبَل» احترام زیادی قائل بودند.[نیازمند منبع]
بنا به گفتاره وتوضیح مورخ بزرگ اسلامی «الآزرقی» وتأیید واتفاق باقی مورخین مسلمان، ساختمان کعبه 10 بار بنیان شدهاست به این ترتیب:
- بنیان الملائکه .
- بنیان آدم .
- بنیان شیث .
- بنیان ابراهیم وپسرش اسماعیل .
- بنیان العمالقه .
- بنیان جرهم .
- بنیان مضر .
- بنیان قریش .
- بنیان عبدالله ابن زبیر .
- بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی .
و بنابر روایت مسلمانان هنگامی که چشمه زمزم زیر پای اسماعیل از دل زمین جوشید مردم در این منطقه و به سبب آب این چشمه جمع شدند و تشکیل شهر مکه را دادند و ابراهیم پیامبر خدا به فرمان خدایش دستور یافت تا ساختمان کعبه را که در اثر طوفان نوح تخریب گردیده بودودر آن تاریخ اثری از آن بجا نمانده بود دوباره بسازد.
ساختمان کنونی کعبه از زمان حجاج بن یوسف ثقفی وبازسازی همان ساختمان در دوران خلافت «سلطان مراد چهارم» از پادشاهان عثمانی است که در سال 1040 هجری بر اثر ورود سیل به مسجد الحرام و تخریب آن از نو باسازی گردید. این ساختمان استحکام وقدرتمندی کامل دارد، بطوری که تاکنون تا دوران ما، به همان شکل کنونی پابرجا و استوار ماندهاست.
ارکان کعبه
ارکان کعبه : به هریک از چهار گوشه کعبه، رکن گویند و کعبه بر چهار رکن بنا گردیده، که عبارتاند از:
- رکن حجر الاسود : سنگ سیاه آسمانی است.
به اعتقاد برخی از مسلمانان هنگام بناء کعبه توسط آدم این سنگ را ملائکه از بهشت آوردند وآدم آن را در گوشهای از خانه نصب کردند.
پس از بازسازی خانه (کعبه) توسط قریش این سنگ به دست محمد قبل از درب کعبه در رکن حجر اسود نصب گردیده ومحل شروع طواف حجاج میباشد.
- رکن العراقی .
- رکن الشامی .
- رکن الیمانی : قبل از رکن حجر اسود قرار دارد.در اعتقاد مسلمانان (به ویژه شیعیان)محلی است که به اذن خدا شکافته شد تا فاطمه بنت اسد از آن داخل کعبه شود تا علی داخل کعبه متولد شود.
مشخصات هندسی
ارتفاع آن حدود 15 متر [1]، و محیط آن44 متر [2] است. جزئیات اضلاع کعبه بر اساس متر، عبارت است از:
- طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجر اسود تا رکن عراقی 11/68 متر.
- طول رکن عراقی تا شامی، طرفی که حجراسماعیل در آن قرار دارد: 9/90 متر.
- طول رکن شامی تا رکن یمانی 12/04 متر.
- طول رکن یمانی تا رکن اسود 10/18 متر.(1)
سنگ بنای کعبه
بنای کعبه از سنگهای سیاه و سختی ساخته شده که با کنار زدن پرده از روی آن، کاملاً آشکار است. این سنگها که از زمان بنای کعبه از سال 1040 ق. تا به امروز بر جای مانده، از کوههای مکه به ویژه جبل الکعبه که در محله شُبَیکه مکه بوده، و جبل مزدلفه گرفته شدهاست. سنگها اندازههای مختلف دارد، به طوری که بزرگترین آنها با طول و عرض و ارتفاع 190، 50 و 28 سانتیمتر و کوچکترین آنها با طول و عرض 50 و 40 سانتیمتر میباشد. پایههای آن از سرب مذاب ساخته شده و بدین ترتیب بنایی است نسبتاً مستحکم و استوار. وروی دیوار آن اثارشکافته شدن دیوار درموقع ولادت حضرت علی (ع)است که بارهاباسرب پرکرده اند ولی سرب هاباز شده است.
درب کعبه
درب کعبه : طبق اعتقاد مسلمانان، در دوران ابراهیم دو درگاه بدون در، هم سطح زمین، برای کعبه گشوده شد. در دوران جوانی محمد (پیامبر اسلام)، قریش کعبه بازسازی نمودند، برای اولین بار درب چوبی توسط قریش، برای کعبه، در محل فعلی که بالاتر از زمین قرار دارد نصب گردید. پیش از بنای قریش، کعبه دو در داشتهاست: یکی در ناحیه شرقی- محل در فعلی- و دیگری در ناحیه غربی، که از یکی وارد و از دیگری خارج میشدهاند، اما قریش تنها در ناحیه شرقی آن دری نصب کرد. بعدها عبدالله ابن زبیر در دیگر را گشود که به وسیله حجاج بن یوسف بسته شد و اکنون همان یک در باقی ماندهاست. این در تا به حال چندین بار عوض شدهاست و آخرین بار در سال 1398 قمری به دستور خالد بن عبدالعزیز در جدیدی ساخته و نصب گردید. ساختمان کعبه نیز از سال 1040 تا قرن اخیر تعمیر نشده بود، ولی در سال 1377 قمری و سپس 1417 به دستور سعود بن عبدالعزیز و فهد بن عبدالعزیز در آن تعمیراتی صورت گرفت. سقف کعبه به صورت دو سقفی است که با سه پایه چوبی که در میانه آن در یک ردیف قرار گرفته، نگهداری میشود اطراف آن سنگهای مرمر نصب شده و در کنار آن پلکانی قرار دارد که برای رسیدن به سقف بالایی تعبیه شدهاست. آخرین در کعبه که از چوب ساج و نقره خالص است و با طلا و جواهرات مزین شده، در دوران سعودی تعویض شدهاست.
شناسایی ارکان کعبه
چهار زاویه کعبه به چهار رکن نامور است. هر گاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن رکنی است که حجرالاسود در آن است. مسیر طواف، از رکن حجرالاسود آغاز میشود، سپس به رکن عراقی میرسد، پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی و آنگاه باز به رکن حجرالاسود میرسد و همین جا یک شوط پایان مییابد. برای مطاف حدی وجود ندارد و تا هر جای مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند ، طواف مجزی است ، ولی مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد فی ما بین کعبه و مقام ابراهیم انجام دهند .
حجرالاسود
حجرالاسود : یا سنگ سیاه، از اجزای بسیار مقدس مسجد الحرام بوده و در رکن اسود کعبه در ارتفاع 5/1 متری قرار گرفتهاست. این سنگ مقدس، پیش از اسلام و پس از آن، همواره مورد اعتنا و توجه کامل بوده و در حقیقت در شمار عناصراصلی کعبه بودهاست. به لحاظ همین تقدس،محمد آن را نگاه داشت و دیگر سنگهایی را که به شکل بت ساخته شده بود، به دور ریخت. حجرالاسود در جریان تخریب کعبه، که پنج سال پیش از بعثت صورت گرفت، در فاصلهای دور از مسجد واقع شد. در زمان نصب آن به جای خود، قریش به نزاع پرداختند، اما با درایت محمد، همه قریش در فضیلت آن سهیم شدند و عاقبت به دست خود او نصب گردید. به مرور زمان و در اثر تحولات و تغییرات، از حجم نخستین این سنگ کاسته شد و حتی به چند پاره تقسیم گردید که آخرین بار قسمتهای مختلف آن را به یکدیگر متصل کردند و آن را در محفظهای نقرهای قرار دادند. در حال حاضر تنها به آن اندازه که برای بوسیدن و استلام لازم است، جای گذاشتهاند. در سال 317 قمری یکی از فرقههای منسوب به اسماعیلیان که به «قرامطه» شهرت داشت، حجرالاسود را از کنار کعبه برداشت و به احساء (منطقهای در شرق عربستان) برد. این گروه به مدت 22 سال- چهار روز کم- تا سال 339 هجری سنگ را در آنجا نگاه داشتند و سپس در عید قربان همین سال، آن را به جای نخست باز گرداندند. (10) پس از آن، طی سالهای پیاپی، حجرالاسود به طور عمد یا غیرعمد از جای خود کنده شد و هر بار اجزایی از آن خرد و جدا گردید. هر بار این اجزا به هم چسبانده شد و همان گونه که گذشت، اکنون مجموعه آن در هالهای از نقره قرار داده شدهاست. حجرالاسود بر دیوار کعبه در ارتفاع 5/1 متری زمین قرار دارد. استلام و بوسیدن آن سفارش شده و در نقلها آمدهاست که محمد مقید به استلام و بوسیدن آن بودهاست. گفتنی است حجرالاسود آغاز و پایان طواف بوده و برابر آن سنگ سیاهی روی زمین(تا انتهای مسجد) کشیده شدهاست. به علاوه، چراغی سبز رنگ بر دیوار مسجد برابر حجرالاسود نصب شده تا راهنمای طواف کنندگان باشد.
ملتزم
ملتزم : قسمتی از دیوار و پایین دیوار کعبه را، که در یک سوی آن حجرالاسود و در سوی دیگرش باب کعبه قرار دارد، «ملتزم» مینامند. این محل را از آن روی ملتزم مینامند که مردم در آن قسمت میایستند و به دیوار ملتزم شده، میچسبند و دعا میخوانند. در روایتی آمدهاست که محمدصورت و دستهای خود را روی این قسمت از دیوار قرار میداد. همچنین، از محمد نقل شدهاست که گفت: ملتزم، محلی است که دعا در آنجا پذیرفته میشود.
مستجار
مستجار : محلی است پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم، در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» مینامند. «جار» به معنای همسایه و «مستجار» به معنای پناه بردن به همجوار و به صورت کلی تر «پناه بردن» است. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، در دیگر آن در کنار مستجار بود که مسدود شد. (13)
این در محل ورود فاطمه بنت اسد برای تولد امام علی همین بخش از دیوار کعبه بودهاست. چنانکه در اثر آمدهاست علی ابن ابی طالب در کعبه تولد شدهاست.
این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکانهای استجابت دعا است ومحلی است که مردم به آنجا پناهنده میشوند به همین دلیل بدانجا مستجار گفته میشود.
شاذروان
شاذروان : همان برآمدگیهایی است که در اطراف کعبه قرار دارد، و آن بخشی از کعبهاست که توسط قریش از ساختمان کعبه کاسته شد. و هم اکنون همانند پوششی اطراف خانه را در برگرفتهاست. شاذروانِ کنونی از ساختههای سلطان مراد چهارم در هنگام ساختمان کعبه در سال 1040 هجری است. زمانی که در بازسازیهای کعبه، ابعاد خانه قدری کوچکتر از بنای ابراهیمی بنا شد، برای حفظ ابعاد اصلی، فضای عقب نشینی شده را با ساخت سکویی کم ارتفاع، علامت گذاری کردند که «شاذَروان» نامیده شد و چون ملاک در طواف، حدّ اصلی کعبه است; فقها برای حصول شرط خروج طواف گزار از کعبه، طواف بر روی شاذروان را صحیح نمیدانند. بنابراین، شاذروان همان سنگ مایلی است که بخش تحتانی دیوار کعبه را تا روی زمین پوشانیدهاست، به اضافه بخشی که در مقابل حجراسماعیل به صورت پلّهی ساخته شدهاست که ارتفاع آن از سطح زمین بیست سانتیمتر و عرض آن چهل سانتیمتر است. این پله جایگاه مردمی است که برای دعا و تضرع به درگاه الهی بر روی آن میایستند و سینه و شکم خود را بر کعبه قرار میدهند و دستان را بر بالای سر خود و بر دیوار کعبه میگذارند. علت آنکه در این قسمت شاذروان قرار داده نشده، این است که در بنای ابراهیم ، حجر اسماعیل جزو خانه کعبه بودهاست که در ساختمان قریش به علّت کمبود مال حلال از خانه کاستند و بر حجر افزودند. همچنین در پایین درِ کعبه، شاذروان قرار داده نشده و به صورت پلهای صاف به طول 345 سانتیمتر ساخته شدهاست که مردم در ملتزم بر آن میایستند و به درگاه خداوند دعا و نیایش میکنند. در بالای «شاذَروان» حلقههای از مس قرار دارد که در هنگام پائین آوردن جامه کعبه (کسوه الکعبه) لب جامه به این حلقهها میبندند تا اینکه جامه محکم واستوار باشد.
حطیم
حطیم : مساحت میان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهیم و قسمتی از حجر اسماعیل را حطیم میگویند.
از مکانهای محترم در مسجدالحرام، در کنار کعبه، حطیم است و مردم در این قسمت برای دعا جمع میشوند و به یکدیگر فشار میآورند. این که آیا حطیم تنها همان محدوده کنار حجرالاسود و باب کعبه را شامل میشود یا وسعت بیشتری دارد، اختلاف است. در روایتی از امام صادق، تنها همین موضع را حطیم مینامند.(14) چنان که شیخ صدوق نیز آوردهاست که حطیم فاصله میان در کعبه و حجرالاسود را گویند، جایی که خداوند توبه آدم را پذیرفت.(15)
حجر اسماعیل
حجر اسماعیل : فضایی است بین کعبه و دیواری نیم دایره به عرض حدود 10 متر که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل میشود. دیواری است با ارتفاع 30/1 متر که قوسی شکل بوده و حجراسماعیل نامیده میشود. حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان ابراهیم و اسماعیل و مدت زمانی پس از بنای کعبه میباشد و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم میرسد.
نقلهای تاریخی مورخین مسلمان، حکایت از آن دارد که اسماعیل ومادرش هاجر در همین قسمت زندگی میکردند از امام صادق نقل شدهاست که گفت:«الحِجرُ بَیتُ إِسمَاعِیلَ وَ فِیهِ قَبرُ هَاجَرَ وَ قَبرُ إِسمَاعِیلَ»؛(16) «حجر، خانه اسماعیل و محل دفن هاجر و اسماعیل است.»
از آنجا که حجر اسماعیل داخل در مطاف است، میتواند نشانهای بر عظمت آن باشد. . در اصل، حجراسماعیل جزئی از کعبه به شمار میآید. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، از ناودان رحمت در این فضا میریزد.
گویا برای نخستین بار، منصورعباسی حجراسماعیل را با سنگهای سفید پوشانید. پس از آن در دوره مهدی و نیز هارون الرشید عباسی این سنگها تعویض و نو شد.
ناودان طلا
ناودان طلا : به عربی ( میزاب الرحمه ) ، ناودان طلا نیز که بر بام کعبه نصب شده، به سمت حِجراسماعیل است. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، از ناودان رحمت در این فضای حجر اسماعیل میریزد.به اعتقاد مسلمانان، اینجا مدفن اسماعیل و مادرش هاجر و پیامبران بسیاری میباشد.
گویند آن را نخست حجاج بن یوسف ثقفی نهاد تا آب باران بر بام خانه جمع نشود. در روایت آمدهاست که دعا در زیر ناودان کعبه مستجاب است.
مقام ابراهیم
به محل ایستادن ابراهیم می گویند وآن سنگی است به طول و عرض 40 سانتیمترو ارتفاع تقریبی 50 سانتی متر که جای پای ابراهیم روی آن به چشم میخورد و مقابل درب کعبه قرار دارد. رنگ آن، رنگی میانه زرد و قرمزی متمایل به سفید است.طبق اعتقادات مسلمانان، این مکان مربوط به زمانی است که ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا میبرد؛ آنگاه که دیوار بالا رفت، به حدی که دست بدان نمیرسید، سنگی آوردند و ابراهیم بر روی آن ایستاد و سنگها را از دست اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد. بر روی این سنگ، اثر پای ابراهیم مشخص است اما اثری از انگشتان او نیست. از زمان مهدی عباسی بدین سو، این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظهای قرار گرفت تا صدمهای نبیند. حجاج بعد از طواف واجب، میبایست در پشت مقام ابراهیم، دو رکعت نماز طواف به جای آورند. نماز طواف نسا نیز پشت مقام ابراهیم، خوانده میشود.
طبق آیات قرآن این مقام، یکی از شعائر الهی ودرسوره ی بقره آمدهاست:«وَ اتَّخِذُوا مِن مَقامِ إِبراهِیمَ مُصَلَّی»(بقره/125)
بر طبق عقاید مسلمانان و متن «قرآن» یکی از بناکنندگان کعبه «ابراهیم» بوده که به کمک پسر ارشدش «اسماعیل» این کار را به انجام رسانیده است.
در «کتاب مقدس» بخش «عهد عتیق» (که تمام یهودیان و بخش اعظم مسیحیان به آن اعتقاد دارند) هیچ گونه اشارهای به اینکه ابراهیم ساختمانی را با این توصیفات و برای خداوند بنا کرده باشد، وجود ندارد. بنا بر متن «کتاب مقدس» ابراهیم به دستور خداوند هاجر و اسماعیل را به فاران فرستاد(نام کوهی اطراف مکه)و همراه «سارا(ساره)» و «اسحاق»(پسر دومش) به زندگی ادامه داد. در گذشته، بر روی این محل، بنایی بزرگ از آجر و سنگ و چوب بنا شده بود که اطراف آن را با آیات قرآن مزین کرده بودند. از آنجا که این قبه قسمتی از مسجد را به خود اختصاص داده و از فضای مطاف کاسته بود، به تدریج از انتقال آن به محلی دیگر در مسجد الحرام سخن به میان آمد.
گفتنی است بنا به برخی از اقوال، مقام ابراهیم تا فتح مکه به دیوار کعبه چسبیده بوده و پس از فتح، آخرین رسول الهی محمد(ص) آن را از دیوار درآورد و کنار کعبه، نزدیک در نصب کرد. زمانی که آیه «وَ اتَّخِذُوا مِن مَقامِ إِبراهیمَ مُصَلًّی» را گفت، دستور داد تا مقام را جایی که اکنون قرار گرفته انتقال دهند. (18) حجاج بعد از طواف واجب، میبایست در پشت مقام ابراهیم، دو رکعت نماز طواف به جای آورند.
پرده کعبه
بر روی کعبه یا «کسوه الکعبه» پوششی است سیاه رنگ که آن را «کسوه» و یا «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» مینامند. نخستین کسی که خانه کعبه را پرده پوشانید «تُبع حمیری» پادشاه یمن بود.علی ، نیز همه ساله از عراق برای کعبه پردهای میفرستاد. چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از انبوهی پردهها بر روی کعبه شکایت کردند و گفتند بیم آن میرود که خانه صدمه ببیند. مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد پردهها را بردارند و تنها یک پرده بر آن بگذارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد. و بر آن آیههایی از قرآن کریم قلاب دوزی شدهاست.
به کعبه، خانه خدا، بیت الله الحرام، بیت العتیق و بیت الحرم نیز میگویند. دلیل نامگذاری کعبه به بیت الحرام این است که خداوند ورود مشرکان را به این مکان مقدس حرام و ممنوع فرموده است.
بیت الله الحرام در شهر مکه قرار دارد و در تاریخ، مورد احترام همگان بوده است. بنا بر آیاتی از قرآن و روایات معصومان علیهم السلام خانه کعبه نخستین و مقدسترین بنا و اولین مسجدی است که بر روی زمین ساخته شده است.
در احادیث آمده است که در آغاز آفرینش سراسر زمین را آب فرا گرفته بود و نخستین خشکی که آفریده شد زمین زیر کعبه بود که خشکیهای دیگر از آن گسترده گشت. بر اساس روایات اسلامی، کعبه را ابتدا حضرت آدم ساخت و سپس حضرت ابراهیم علیه السلام به کمک پسرش اسماعیل علیه السلام تعمیر و بازسازی کرد. کعبه در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم و قبل از بعثت، به دست قریش و با همکاری رسول خدا، بر اساس بنای اولیه ابراهیم علیه السلام، دوباره بازسازی شد.
خداوند کعبه و اطراف آن را «حرم» قرار داده است؛ یعنی مقدس شمرده و ارتکاب گناه و قتل و شکار و تجاوز به جان و مال مردم و جنگ و دزدی و راهزنی و ; را در آن جایز ندانسته است. وقتی مجرمی به آنجا پناه ببرد کسی حق مواخذه او را ندارد.
واقعه مهمی که در دوران عبدالمطلب، سرپرست و تولیت کعبه، رخ داد، نجات معجزه آسای آن از ویرانی به دست سپاه ابرهه و اصحاب فیل بود.
دومین حادثه مهم، تولد امیر مؤمنان علی علیه السلام در آن بود. مقارن با ظهور اسلام، صدها بت فلزی و چوبی و سفالی در شکلهای گوناگون در داخل و بیرون و بر روی دیوارها و سقف کعبه بود، اما در روز فتح مکه که در رمضان سال هشتم هجری رخ داد، رسول خدا وارد کعبه شد و همه بتها را از بین برد.
ساختمان کعبه به شکل مربع مستطیل و دارای چهار ضلع است که هر ضلع آن را رُکن مینامند. به مجموع چهار ضلع ارکان کعبه میگویند که سه رکن آن چنین نام دارند: رکن یمانی، رکن شامی و رکن عراقی.
ساختمان کعبه 85 / 14 متر ارتفاع دارد، طولش 58 / 11 و عرضش 22 / 10 متر است. بنای کعبه از سنگهای سیاه و سختی ساخته شده است که پرده سیاهی بر روی آن قرار دارد.
می گویند نخستین بار حضرت اسماعیل علیه السلام پرده ای بر کعبه کشید و بعدها قریش نیز چنین کردند و پردهداری، منصبی ویژه برای آنان محسوب میشد. اکنون نیز آن پرده به صورتی خاص بافته و بر روی کعبه نهاده میشود.
این بنای شریف بخشهای دیگری هم دارد؛ همچون حجر الاسود، ملتزم، مستجار، حطیم و حجر اسماعیل. در نزدیکی آن نیز مقام ابراهیم و چاه زمزم واقع است.
گفتنی است تولیت و مناصب کعبه هنوز باقی است.
منابع
- کتاب قاموس قرآن، سید علی اکبر قرشی
- مجله تحقیقات اسلامی سال هفتم شماره ی 1 سال 1371
الأزرقی ، ابی الولید ، محمد بن عبدالله ، بن احمد الأزرق . «اخبار مکه وماجاء فیها من الآثار» ج1. ج2. دار الأندلس: بیرت، انتشار سال 1977 میلادی. (به عربی).
- الفاسی،المالکی ، العلامه الحافظ ، ابی الطیب المکی.
«شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام» ج1. ج2. دار الکتاب العربی: بیرت، انتشار سال 1985 میلادی. (به عربی).
- الفاکهی ، ابی عبدالله ، محمد بن اسحاق ،. «اخبار مکه فی قدیم الدهر وحدیثه» ج5. دار النهضه: مکه المکرمه، انتشار سال 1987 میلادی. (به عربی).
- الیاسین ، مهلهل ، جاسم بن محمد ،. «المنهاج للمعتمر والحاج» ج1. دار الدعوه للنشر: کویت، انتشار سال 1988 میلادی. (به عربی).
- النّدوی ، ابوالحسن ، علی الحسنی ،. «السیره النبویه» . دار الشروق للنشر: بیروت، انتشار سال 1983 میلادی. (به عربی).
- رضا ، محمد ، . «الامام علی بن ابی طالب» کرم الله وجهه. دار ومکتبه الهلال: بیروت، انتشار سال 1982 میلادی. (به عربی).
- الجزائری ، جابر ، ابوبکر ،. «هذا الحبیب یا محب» . مکتبه لینه للنشر والتوزیع: جده ، انتشار سال 1990 میلادی. (به عربی).
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/2/25 2:58 صبح
مقاله عدل در لغت ( مقدماتی ) تحت فایل ورد (word) دارای 32 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله عدل در لغت ( مقدماتی ) تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله عدل در لغت ( مقدماتی ) تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله عدل در لغت ( مقدماتی ) تحت فایل ورد (word) :
عدل در لغت ( مقدماتی )
این بخش به دو قسمت تقسیم می شود .
قسمت اول : بررسی معنای عدل از دیدگاه لغت
قسمت دوم : بررسی معنای دو کلمه مترادف قسط و عدالت از دیدگاه لغت
قسمت اول : بررسی معنای عدل از دیدگاه لغت
کلمه عدل مصدر عَدَلَ یعدل بمعنای داد و داوری ، دادگر ، میزان ، برابری است که در قرآن 27 بار از این کلمه استفاده شده است . ( 1)
نکته ادبی : گاهی کلمه عدل بکار برده می شود و فعل از آن اراده می شود مثلا می گویند : زیدٌ عدلٌ یعنی زید عین عدل است . این نوع استعمال از باب مبالغه است که دقت زیاد جناب زید در رعایت عدالت را می رساند ( 2 ) بقول شاعر
نه ظلـم اسـت این که عین عدل و علم است
نه جور است این که محض لطف و عقل است ( 3 )
نکته : از آیات قران چنین به دست می آید که واژه عدل و مشتقات آن به معانی دیگری نیز آمده اند که ما بدانها اشاره می کنیم
معنای اول : به معنای عوض و بدل >>> خداوند در آیه 48 سوره مبارکه بقره و آیه 70 سوره انعام می فرماید : و لا یقبل منها شفاعه و لا یوخذ منها عدل یعنی در روز قیامت نه شفاعتی پذیرفته می شود و نه عوضی پذیرفته میشود .
معنای دوم : به معنای معادل یک چیز >>> خداوند در آیه 95 سوره مبارکه مائده می فرماید : او طعام مسکین او عدل ذلک صیاما یعنی اگر کسی در حین احرام شکار کند کفاره او یا طعام مستمندان است و یا معادل آن چند روز ، روزه است
معنای سوم : به معنای انحراف >>> خداوند در آیه 135 سوره مبارکه نساء می فرماید : فلا تتبعوا الهوی ان تعدلوا یعنی تبعیت نکنید هوای نفستان را که در آن صورت از راه حق منحرف می شوید.
لازم بذکر است که در آیات 1 سوره مبارکه انعام و 60 سوره مبارکه نحل به همین معنا وارد شده است .
قسمت دوم : بررسی معنای دو کلمه مترادف قسط و عدالت از دیدگاه لغت
واژه قسط : قسط به معنی سهم و بهره و نصیب است و به معنی دادگری و برابر سازی آمده است که در قران 23 بار بکار رفته است (4 ) .
و در مفردات راغب گفته شده : قسط به معنای اجرای عادلانه است که اجرای آن موجب عدل و انصاف می باشد ( 5) .
نکته : کلمه قسط و مشتقات آن در آیات الهی به یک معنای دیگر هم آمده است که ما به آن اشاره می کنیم
قسط به معنای عدول کننده >>> خداوند در آیه 14 سوره مبارکه جنّ می فرماید : انا منا مسلمون و منا القاسطون یعنی بعضی از ما تسلیم شده هستند و بعضی دیگر عدول کننده ازحق هستند .
در تفسیر مجمع البیان گفته شده : قاسط به معنای عدول کننده از حق است بر خلاف مقسط که به معنای عدول کننده به سوی حق است ( 6 )
نکته ادبی : هر گاه دو واژه عدل و قسط در کنار هم بیایند واژه عدل معنای عام خود را داشته و قسط معنای عدالت اجتماعی را دارد . اما اگر این دو واژه جدای از هم استعمال شوند معنای وسیعی پیدا می کنند بمانند دو واژه فقیر و مسکین که هر گاه با هم باشند معنای خاصی را داشته و هر گاه جدا بیایند معنای وسیع تری را پیدا می کنند ( 7 )
نظر نهائی در باره استعمال این دو واژه در کنار هم : به طور کلی هر گاه این دو کلمه جدای از هم ذکر شوند به معنای رعایت عدالت در همه چیز و همه کار و همه چیز را در جای خویش قرار دادن است ( 8 )
واژه عدالت : عدالت یک دیگر از کلمات مترادف عدل است ، در لغت دو معنا دارد
معنای اول : استقامت
معنای دوم : عادل بودن و دادگری ( 9 )
به طور کلی این کلمه در اصطلاح شرعی استقامت بر طریق حق یا اجتناب از آنچه که در دین از آن نهی شده است را می گویند (10) بقول شاعر
پایداری به عدل و داد بُوَد *** ظلم و شاهی چراغ باد بُوَد
عدل و عمر دراز هم زادند *** عاقلان چنین خبر دادند (11)
*********************************************************
( 1 ) عدالت اجتماعی در اسلام نوشته سید جمال الدین موسوی
( 2 ) البهجه المرضیه نوشته جلال الدین سیوطی
( 3 ) گلشن راز اثر شیخ محمود شبستری رحمه الله قسمت مثنوی
( 4 ) الحیاه ج6 ص 572
( 5 ) مفردات راغب ذیل واژه قسط
( 6 ) تفسیر المیزان ذیل تفسیر آیه 14 سوره مبارکه جنّ
( 7 ) تقویت مبانی اعتقادی ص 213 نوشته محمد علی نکونام
( 8 ) تفسیر نمونه ج 6 ص 143
( 9 ) معارف و معاریف نوشته مصطفی حسینی دشتی ج4 ص 154
( 10 ) معارف و معاریف نوشته مصطفی حسینی دشتی ج4 ص 154
( 11 ) مثنوی جام جم اثر اوحدی مراغه ای
عدالت در قرآن
در ادامه در مورد عدالت در قرآن مطالبی است که در هشت بخش آمده است.
بخش اول : عدل در لغت و بررسی دو واژه مترداف آن
بخش دوم : بررسی معانی چهارگانه عدل
بخش سوم : تقسیمات مختلف برای عدالت
بخش چهارم : بررسی اقسام عدالت بر اساس آیات الهی
بخش پنجم : بررسی مصادیق عدل تشریعی در آیات الهی
بخش ششم : علل گرایش به عدل بر اساس آیات الهی
بخش هفتم : آثار عدل بر اساس آیات الهی
بخش هشتم : موانع اجرای عدل بر اساس آیات الهی
بررسی معانی چهار گانه عدل
به طور کلی برای عدل چهار معنا متصور است ( 1 )
معنای اول : موزون بودن >>> مجموعه ای را در نظر بگیرید که تمام اجزاء آن برای انجام یک کار هدفمند فعالیت میکنند . باید شرائط معینی در آن از حیث مقدار لازم هر جزء و از لحاظ کیفیت ارتباط اجزاء با یکدیگر رعایت شود و تنها در این صورت است که مجموعه می تواند آثار مطلوبی از خود به نمایش بگذارد .
به عنوان مثال اگر جامعه ای قرار است باقی بماند باید متعادل باشد یعنی هر چیز در آن بقدر لازم ( نه بقدر مساوی ) وجود داشته باشد ، یک اجتماع متعادل به کارهای فراوان : اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی ، قضائی ، احتیاج دارد و این کارها باید میان افراد تقسیم شود و برای هر کدام از آن کارها به آن اندازه که لازم و ضروری است افراد گماشته شوند.
مفسرین در تفسیر آیه شریفه والسماء رفعها و وضع المیزان گفته اند : مقصود اینست که در ساختمان جهان رعایت تعادل شده است ، در هر چیزی از هر ماده ای به قدر لازم استفاده شده و فاصله ها اندازه گیری شده است کما اینکه در حدیث نبوی به همین معنا اشاره شده است که فرمود : بالعدل قامت السماوات والارض همانا آسمانها و زمین به موجب عدل برپاست ( 2 )
معنای دوم : تساوی و نفی هر گونه تبعیض >>> این معنا به دو نحو متصور است
نحوه اول : نفی تبعیض یعنی همه را با یک چشم نگاه کردن و با همه در هر شرائطی بالسویه برخورد کردن است . این معنا عین ظلم است .
نحوه دوم : نفی تبعیض یعنی رعایت تساوی در زمینه استحقاق های متساوی یعنی به هر کسی به اندازه استحقاقش بهره داده شود . این معنا ؛ معنای درستی است { اما باید در نظر داشته باشیم که این معنا به معنای چهارم بر می گردد که عرض خواهیم کرد }
معنای سوم : رعایت استحقاقها در افاضه وجود >>> این معنا را فلاسفه ذکر کرده و گفته اند : هر موجودی در هر مرتبه ای که هست از نظر قابلیت استفاضه ، استحقاقی خاص به خود دارد . ذات مقدس حق که کمال مطلق و فیاض علی الاطلاق است ، بهر موجودی آنچه را که برای او ممکن است از وجود عطا می کند .
معنای چهارم : رعایت حقوق افراد >>> عطا کردن به هر ذی حقی ، حق او را و ظلم که در مقابل اوست عبارتست از پامال کردن حقوق و تجاوز و تصرف در حقوق دیگران . این است مفهوم عدالت بشری که وجدان هر فرد آن را تائیید میکند .
بر اساس همین معناست که حضرت امیر علیه السلام فرمودند : العدل یضع الامور فی مواضعها یعنی عدل قرار دادن هر چیزی در جای خود را گویند . ( 3 )
همچنانکه مولوی در اشعار خود می گوید :
عدل چبود ؟ وضع اندر موضعش *** ظلم چبود ؟ وضع در ناموضعش
عدل چبود ؟ آب ده اشجار را *** ظلم چبود ؟ آب دادن خار را ( 4 )
ملاحظه : در قرآن از هر چهار معنا سخن بمیان آورده است ( البته به غیر از معنای دوم به نحوه برداشت اول که معنای آن مساوی با ظلم بود ) که در بخش های بعدی مفصل در مورد آن سخن خواهیم گفت .
*********************************************************
( 1 ) کتاب عدل الهی نوشته شهید مطهری رحمه الله ، انتشارات صدرا ص 60 با تغییر متن کتاب
( 2 ) تفسیر صافی ذیل آیه 7 سوره الرحمن ( به نقل از کتاب عدل الهی )
( 3 ) نهج البلاغه حکمت 437
( 4 ) مثنوی معنوی اثر جلال الدین بلخی
تقسیمات مختلف برای عدالت
تقسیم اول : برخی عدالت را دو قسم دانسته اند
قسم اول : عدالت فردی >>> انسان از دروغ و غیبت و گناهان دیگر اجتناب نموده و در انجام سائر گناهان پافشاری نکند و کسی که دارای این صفت باشد عادل است و طبق مقررات اسلامی میتواند قضاوت کند و یا حکومت اسلامی را به عهده گیرد .
قسم دوم : عدالت اجتماعی >>> انسان نسبت به حقوق دیگران افراط و تفریط روا ندارد و همه را در برابر قانون الهی مساوی ببیند و در اجراء مقررات دینی از حق تجاوز نکند و تحت تاثیر عواطف واحساسات قرار نگیرد ( 1)
نکته : اگر فردی عدالت فردی را برای خود ایجاد نکند از عهده عدالت اجتماعی هرگز بر نیامده و طبق مقررات اسلامی نمی تواند قضاوت کند و یا حکومت اسلامی را به عهده گیرد .
بر همین اساس مرحوم شیخ بهائی در اشعار خود اجرای عدالت اجتماعی توسط فرد گنهکار را به تمسخر گرفته ومی فرمایند :
با همه خود بینی و کبر و منی
لاف تقوی و عدا لت می زنی
***
سر به سر ، کار تو در لیل و نهار
سعی در تحصیل جاه و اعتبار
***
دین فروشی از پی مال حرام
مکر و حیله ، بهر تسخیر عوام
***
وین عدا لت با وجود این صفات
هست دائم بر قرار و بر ثبات ! (2)
تقسیم دوم : برخی عدالت را بر سه قسم دانسته اند
قسم اول : عدالت میان بندگان و خالق هستی >>> در قبال این همه نعمتی که خداوند به بشر داده بطوری که قابل شمارش نیست ، پس البته حقی واجب بر بندگان است که باید به ازای آن عدالت فی الجمله حاصل شود ( یعنی در مقابل آن نعمات اسراف و زیاده روی نکرده و شکر آن را به جای آورند که به رعایت مجموع اینها عدالت بین بنده و خدا می گویند )
قسم دوم : عدالت میان بندگان >>> این نوع عدالت ، عدالتی استکه در میان مردم از نسبت بعضی با بعض دیگر حاصل می شود مانند رد امانات و انصاف دادن در معاملات و تعظیم بزرگان و پیران و فریاد رسی مظلومان و دستگیری ضعیفان
قسم سوم : عدالت در جمیع صفات ظاهره و باطنه >>> این نوع عدالت ، بدین معناست که هر فردی در تمام صفات ظاهره و باطنه ؛ خواه مخصوص او باشد و یا میان او و فرد دیگری باشد را رعایت کند (3 )
تقسیم سوم : تقسیم عدالت از دیدگاه آیات الهی
به طور کلی آیات قرآن از دو نوع عدالت سخن می گویند ( 4 )
قسم اول : عدالت تکوینی >>> این نوع عدالت در آیات الهی از برهان نظم و آیاتی که مربوط به آن است به دست می آید که ان شائالله به طور مفصل در بخش بعدی بحث خواهیم کرد
قسم دوم : عدالت تشریعی >>> این نوع عدالت دارای دو معنای کلی است که معنای دوم آن مصادیق زیادی در آیات الهی دارد که ان شائالله به طور مفصل در بخش بعدی بحث خواهیم کرد .
*******************************************************
( 1 ) آموزش دین نوشته سید محمد حسین طباطبائی ص 220 _ 221
( 2 ) مثنوی نان و حلوا اثر مرحوم شیخ بهائی رحمه الله
( 3 ) معراج السعاده نوشته مرحوم ملا احمد نراقی ص 51 و 52 و 53 مطبوعاتی حسینی چ سوم 1375
( 4) آموزش کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 بخش عدل الهی
اقسام عدالت در آیات الهی
به طور کلی در آیات الهی از دو نوع عدالت سخن بمیان آمده است .
نوع اول : عدالت تکوینی نوع دوم : عدالت تشریعی
توضییح عدالت تکوینی
عدالت تکوینی بدین معناست که خداوند به هر موجودی به اندازه شایستگی های او از مواهب نعمتها عطا می کند و هیچ استعداد و قابلیتی را در این حوزه بی پاسخ و مهمل نمی گذارد ( 1 )
یکی از آیاتی که میتواند از مصادیق بیان عدالت تکوینی باشد ، آیه 18 سوره مبارکه آل عمران است که می فرماید : شهد الله انه لا اله الا هو و الملائکه و اولوا العلم قائما بالقسط یعنی خداوند گواهی می دهد که معبودی جز او نیست و فرشتگان و صاحب دانش گواهی می دهند در حالیکه ( خداوند ) قیام به عدالت دارد .
توضیح : منظور از شهادت خداوند در این آیه شریفه شهادت عملی و فعلی است نه شهادت قولی . یعنی خداوند با پدید آوردن جهان آفرینش که نظام واحدی در آن حکومت می کند و قوانین ان در همه جا یکسان و به صورت یک واحد بهم پیوسته است عملا نشان داده که آفریدگار جهان یک خدا بیش نیست . ( 2 )
دو نکته مهم در باب عدالت تکوینی
نکته اول : عدالت تکوینی از طریق برهان نظم ثابت می شود ( 3 ) لذا ما برای اثبات عدالت تکوینی در قرآن به چند نمونه از برهان نظم در آیات الهی اشاره می کنیم
برهان نظم در همه هستی >>> خداوند در آیه 194 سوره مبارکه آل عمران می فرماید : ان فی خلق السماوات و الارض و اختلاف اللیل و النهار لایات لاولی الالباب یعنی همانا در آفرینش آسمان ها و زمین و در پی یکدیگر آمدن شب و روز برای خردمندان نشانه هائی است ( 4 )
در ترازوی فلک نیست خلاف کم و بیش
نتوان یافت در این دائره موئی پس و پیش ( 5 )
برهان نظم در بخشی از عالم هستی >>> خداوند در آیه 190 سوره مبارکه آل عمران می فرماید : و من آیاته ان خلقکم من تراب ثم اذا انتم به تنتشرون یعنی و از نشانه های او این است که شما را از خاک آفرید ؛ سپس ناگاه شما به صورت بشری هر سو پراکنده شدید ( 6 )
برهان نظم در ایجاد حیات >>> خداوند در آیه 20 سوره مبارکه روم می فرماید : یخرج الحی من المیت و یخرج المیت من الحی یعنی خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون می آورد ( 7 )
خلاصه : از طریق آیاتی که در باب نظم در قرآن کریم وارد شده است در میابیم که خداوند درعالم هستی عدالت تکوینی را پیاده کرده است .
نکته دوم : یکی از اقسام عدل که خداوند در آیات الهی از آن بحث می کند ، عدل جزائی است .
تعریف عدل جزائی >>> خداوند در مقام پاداش و کیفر بندگان خود ، جزای هر انسانی را متناسب با اعمالش مقرر می کند کما اینکه خداوند در آیه 26 سوره مبارکه نباء می فرماید : جزاءً وفاقا یعنی جزاء و پاداش الهی موافق و مطابق با اعمال آنهاست .
*** علت اینکه ما عدل جزائی را زیر مجموعه عدل تکوینی قرار دادیم آنست که مجازات اخروی رابطه تکوینی با اعمال انسانها دارد *** ( 8 )
تذکر : بجهت اهمیت عدل جزائی خداوند متعال آیات زیادی را در این باره در قران کریم وارد کرده است که به طور کلی به سه دسته تقسیم می شوند
دسته اول : آیاتی که به طور کلی مسئله عدل جزائی را مطرح می کنند >>> مثلا آیه 25 سوره مبارکه آل عمران که می فرماید : و وفیت کل نفس ما کسبت و هم لا یظلمون یعنی هر کس را به آنچه که کرده جزاء کامل دهیم و ستم نبینند .
نکته : از همین دسته از آیات است ، آیه 47 سوره مبارکه الانبیاء که می فرماید : در قیامت به عدل حکم می شود و به احدی ظلم نمی شود .
دسته دوم : آیاتی که عدل جزائی درباره اعمال خوب انسانها را مطرح میکنند >>> مثلا آیه 7 سوره مبارکه زلزال که می فرماید : فمن یعمل مثقال ذره خیراً یره یعنی هر کسی که ذره ای خوبی انجام دهد آن را ( پاداش آن را ) خواهد دید .
نکته : تمام آیاتی را که نعمات بهشتی را در قبال اعمال خوب مومنین معرفی میکنند از همین دسته از آیات هستند که آیه 4 سوره مبارکه یونس را میتوانیم از همین دسته از آیات بدانیم .
دسته سوم : آیاتی که عدل جزائی درباره اعمال بد انسانها را مطرح میکنند >>> مثلا آیه 8 سوره مبارکه زلزال که می فرماید : و من یعمل مثقال ذره شراً یره یعنی هر کسی که ذره ای بدی انجام دهد آن را ( جزای آن را ) خواهد دید .
نکته : تمام آیاتی را که سختیهای دوزخ را در قبال اعمال بد کافرین و مشرکین معرفی میکنند از همین دسته از آیات هستند که آیه 54 سوره مبارکه یونس را میتوانیم ازهمین دسته از آیات بدانیم .
چون بکاری جو نروید غیر جو *** قرض ِ تو کردی ز که خواهی گرو
جرم بر خود نِه که تو خود کاشتی *** با جزا و عدل حق کن آشتی
متهم کن نفس خود را، ای فتی *** متهم کم کن جزای ِ عدل را ( 9 )
توضیح عدل تشریعی
عدل تشریعی دو معنا دارد ( 10)
معنای اول : خداوند هر کسی را به اندازه استطاعتش مکلف می سازد کما اینکه به همین معنا در ایه 286 سوره مبارکه بقره اشاره کرده و فرمود : لا یکلف الله نفساالا وسعها یعنی خداوند تکلیف نمی کند مگر به اندازه وسع و توان آدمی .
معنای دوم : وضع قوانین و تکالیفی که باعث به کمال رسیدن انسانها می شود که مصادیق آن در آیات الهی عبارتند از :
عدالت در اقتصاد ، عدالت در شهادت دادن ، عدالت در قضاوت ، عدالت در مورد یتیمان ، عدالت در مورد همسر ، عدالت در سخن گفتن ، که ان شائالله در بخش بعدی از تمام این موارد به تفصیل سخن خواهیم گفت .
تذکر : معنای دوم عدل تشریعی به همین موارد ذکر شده محصور نمی شود بلکه هر چه را خداوند در قالب وضع قانون و تکلیف در آیات قرآن بیان کرده است شامل عدل تشریعی به معنای دوم می شود اما بجهت اینکه بحث ما در باب عدالت است به ذکر مواردی که مستقیما از آنها تعبیر عدل و عدالت شده است اشاره می کنیم .
************************************************************
( 1) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 316 بحث عدل الهی
( 2 ) تفسیر نمونه ذیل تفسیر آیه 18 سوره مبارکه آل عمران
( 3 ) اصول عقائد ( ویژه طلاب و دانشجویان ) نوشته رضا استادی
( 4) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 48
( 5 ) دیوان شهریار ج 3 صفحه 283
( 6 ) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 49
( 7 ) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 51
( 8) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 316 بحث عدل الهی
( 9 ) مثنوی معنوی اثر مولانا جلال الدین بلخی
( 10 ) کلام اسلامی نوشته محمد سعیدی مهر ج1 ص 316 بحث عدل الهی
مصادیق عدل تشریعی در آیات الهی ( 1 )
همچنانکه در بخش قبلی عرض کردیم عدل تشریعی به معنای دوم ( یعنی وضع تکالیفی که انسان را به کمال می رساند ) دارای مصادیق زیادی در آیات الهی می باشد که ما دراین قسمت به یکی از آن مصادیق یعنی عدالت در اقتصاد پرداخته و آن را توضییح می دهیم
عدالت در اقتصاد
اقتصاد در لغت : از ماده قصد به معنای عدل است و آن عبارتست از توسط در امور مختلف بین افراط و تفریط است ( 1 )
اقتصاد در اسلام : نظام اقتصادی اسلام بر اساس عدل است یعنی طوری برنامه ریزی شده است که حق هیچ کس از بین نرود و هر صاحب حقی به حق خود برسد . بر همین اساس است که خداوند متعال در آیه 9 سوره مبارکه الرحمن می فرماید : و اقیموا الوزن بالقسط و لا تخسروا المیزان یعنی و باید که وزن را با رعایت عدالت بر قرار نموده و کم و زیاد نکنید
قرآن کریم بعض از معاملات اقتصادی را بر اساس بی عدالتی و ظلم دانسته که ما به سه مورد اشاره می کنیم
کم فروشی : آیات 1 و 2 و3 سوره مبارکه مطففین >>> ویل للمففین * الذین اذاکتالوا علی الناس یستوفون * و اذا کالوهم و او وزنوهم یخسرون یعنی وای بر کم فروشان ، کسانی که وقتی برای خود کیل می کنند حق خود را کامل می گیرند و زمانیکه میخواهند برای دیگران کیل یا وزن کنند کم می گذارند .
نکته : آیات 85 سوره مبارکه هود و 35 سوره مبارکه اسراء نیز در مورد کم فروشی هشدار داده و مردم را از آن منع کرده اند .
ربا : آیه 130 سوره مبارکه آل عمران >>> یا ایهالذین آمنوا لا تاکلو الربا اضعافا مضاعفه یعنی ای کسانی که ایمان آوردید ربا مخورید که دائم سود بر سود افزائید
یا در آیه 279 سوره مبارکه بقره ربا خواری را نوعی جنگ با خدا و رسول معرفی کرده و می فرماید : فان لم تفعلوا فادنوا بحرب من الله و رسوله یعنی اگر ربا را رها نکنید پس بدانید که در حقیقت اعلان جنگ با خدا و رسول کرده اید .
تذکر : ما برای عدم اطاله کلام در باب عدالت در قرآن ، معنای ربا و اقسام آن و همچنین احکام مربوط به آن را ذکر نکردیم . دوستان برای اطلاع بیشتر می توانند به رساله های عملیه مراجعه کنند .
رشوه : آیه 188 سوره مبارکه بقره >>> و لا تاکلوا اموالکم بالباطل و تدلوا بها الی الحکام لتاکلوا فریقا من اموال الناس بالاثم و انتم تعلمون یعنی اموال خود را در بین خود به باطل نخورید و برای خوردن مال مردم قسمتی از آن را به طرف حکام به رشوه و گناه سرازیر نکنید با آنکه می دانید این عمل حرام است
روایت : و اما الرشا فی الحکم فهو کفر بالله العظیم یعنی رشوه دادن کفر به خدای عظیم است ( 2 )
خلاصه : در آیاتی که ذکر شد ، کم فروشی و معامله به ربا و رشوه دادن نوعی بی عدالتی به حساب آمده تا حدی که خداوند در بعض موارد روی آورندگان به این نوع معاملات را نفرین کرده و از بعض دیگر تعبیر به محارب با خدا و رسول معرفی کرده است . و همچنین میتوان از این آیات چنین استفاده کرد که اقتصاد در اسلام بر پایه عدالت بوده و خواهان آنست که حق هیچ ذی حقی پایمال نشود .
************************************************
( 1 ) مکارم الاخلاق نوشته محمد تقی فلسفی ص 4
( 2 ) عدالت اجتماعی نوشته محسن قرائتی ص 32
مصادیق عدل تشریعی در آیات الهی ( 2 )
همچنانکه در بخش قبلی عرض کردیم عدل تشریعی به معنای دوم ( یعنی وضع تکالیفی که انسان را به کمال می رساند ) دارای مصادیق زیادی در آیات الهی می باشد که ما دراین قسمت به یکی از آن مصادیق یعنی عدالت در شهادت پرداخته و آن را توضییح می دهیم
عدالت در شهادت
یکی از شروط هفت گانه ای که در فقه برای شهادت ذکر شده عدالت فرد است ( 1 )
در آیات الهی نیز به مساله رعایت عدل در شهادت توصیه شده است که ما به آن آیات اشاره می کنیم
عدالت شاهد به هنگام وصیت >>> خداوند در سوره مبارکه مائده آیه 106 می فرماید : یا ایها الذین آمنوا شهاده بینکم اذا حضر احدکم الموت حین الوصیه اثنان ذوا عدل منکم آخران من غیرکم یعنی ای کسانیکه ایمان آورده اید زمانیکه مرگ یکی از شما فرا رسد در موقع وصیت باید دو نفر عادل را به شهادت بطلبد
ملاحظه : همچنانکه می بینید خداوند می فرماید : شما به هنگام وصیت ، دو نفر عادل را برای شهادت انتخاب کنید تا اینکه اگر بعد از مرگ میان وارثین اختلافی صورت گرفت آنها به عدالت شهادت دهند .
عدالت شاهد به هنگام طلاق >>> خداوند در سوره مبارکه طلاق آیه 2 میفرماید : فاذا بلغن اجلهن فامسکوهن بمعروف و فارقوهن بمعروف و اشهدوا ذوا عدل منکم یعنی پس زمانیکه آن مدت ( مدت عدّه ) به سر رسید یا بطرز شایسته ای با آنها زندگی کنید و یا بطرز شایسته ای از آنها جدا شوید و ( بهنگام رجوع مجدد و یا بهنگام جدا شدن ) دو مرد عادل را به شاهد بگیرید .
ملاحظه : مفسرین گفته اند : مرد ها امر شده اند به اینکه در موقع طلاق و موقع رجوع دو شاهد عادل بگیرید تا زن رجوع بعد از انقضاء عده را انکار نکند و مرد طلاق دادن را انکار نکند ( 2 )
عدالت شاهد برای تائیید کفاره احرام >>> خداوند در آیه 95 سوره مبارکه مائده می فرماید : یا ایها الذین آمنوا لا تقتلوا الصید و انتم حُرُم و من قتله منکم متعمدا فجزاء مثل ما قتل من النعم یحکم به ذوا عدل منکم یعنی ای مومنین ؛ شکار را در حال احرام به قتل نرسانید و هر کس از شما عمدا آن را به قتل برساند باید کفاره ای معادل آن از چهار پایان بدهد ، آن کفاره ای را که دو نفر عادل ، معادل بودن آن را تائیید کنند .
توضیح : اینکه فرمود همانند همان شکار صید شده ، شما باید کفاره بدهید ، مراد همانندی در شکل و اندازه حیوان است مثلا اگر شتر مرغی در حال احرام صید کرد باید در عوض کفاره را از شتر انتخاب کند و یا اگر آهو صید کرد باید گوسفند کفاره بدهد ( 3 ) همچنانکه در آیه شریفه ملاحظه فرمودید خداوند می فرماید شما وقتی میخواهید کفاره بدهید باید دو نفر عادل را بیاورید تا تائیید کنند که این کفاره از جهت شکل و اندازه برابر با همان حیوانی استکه صید شده است
عدالت شاهدان قیامت >>> خداوند برای اینکه به بندگان ثابت کند که در فردای قیامت عدل و قسط را رعایت می کند چند شاهد عادل می آورد که ما به آنها اشاره می کنیم
1_ خود خداوند >>> در آیه 44 سوره مبارکه یونس می فرماید : فالینا مرجعهم والله شهید علی ما یفعلون یعنی بازگشتشان بسوی ماست سپس خداوند آگاه است بر آنچه که آنان انجام میدهند
ملاحظه : در آیه 49 سوره مبارکه کهف می فرماید : و لا یظلم ربک احداً یعنی پروردگارت به هیچ کس ستم روا نمی دارد ( بلکه به عدالت رفتار می کند ) . این آیه شریفه رعایت عدالت از ناحیه خداوند را به صورت مطلق مطرح کرده که هم شامل دنیا و هم شامل آخرت و حسابرسیهای آن میشود . یقینا خدائی که به طور مطلق به عدالت رفتار می کند ، در مقام شهادت نیز به عدالت شهادت می دهد .
2_ پیامبر و امام هر امتی >>> خداوند در آیه 89 سوره مبارکه نحل می فرماید : یوم نبعث فی کل امه شهیداً علیهم من انفسهم و جئنا بک شهیداً یعنی بیاد آورید آن روزی را که از هر امتی گواهی از خودشان بر آنها مبعوث می کنیم و تو را بر آنها ( مسلمانان که امت رسول الله هستند ) گواه و شاهد می گیریم
ملاحظه : هدف اصلی پیغمبران استقرار عدل در جهان است پس باید خودشان و جانشین آنها عادل باشند تا بتوانند عدالت را در جامعه پیاده کنند . یقینا افراد عادلی بمانند انبیاء و ائمه در روز قیامت نیز به عدالت شهادت می دهند
3 _ اعضاء و جوارح آدمی >>> خداوند در آیه 24 سوره مبارکه نور می فرماید : یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون یعنی قیامت روزی استکه بر علیه آنها زبانها و دستها و پاهایشان شهادت می دهند .
ملاحظه : خداوند در آیه 26 سوره مبارکه فصلت می فرماید : قالو لجلودهم لمَ شهدتم علینا قالوا انطقنا الله الذی انطق کل شی ء یعنی کافران به پوستهایشان می گویند : چرا بر علیه ما شهادت می دهید . در جواب می گویند : ما را خداوند به نطق در می آورد . یقینا اعضاء و جوارحی که به فرمان عادل حقیقی به سخن در آمده اند یقینا به عدالت شهادت خواهند داد .
4_ زمین >>> خداوند در آیه 4 سوره مبارکه زلزال می فرماید : یومئذ ٍ تحدث اخبارها یعنی روزی که زمین اخبار خود ( اعمال آدمی بر روی زمین ) را باز گو می کند
روایت : در مساجد در قسمتهای مختلف نماز بخوانید ، زیرا هر قطعه زمینی در روز قیامت برای کسی که روی آن نماز خواند گواهی می دهد ( 4 )
ملاحظه : زمین نیز بمانند اعضاء و جوارح آدمی به فرمان عادل حقیقی به سخن در می آیند که یقینا زمین نیز در این صورت به عدالت شهادت می دهند .
خلاصه : از آیاتی که ما ذکر کردیم چنین بر می آید که عدالت در مقام شهادت آنقدر از دیدگاه الهی مهم است که هم آن را در دنیا در بعضی از امورات شرط کرده است و هم در قیامت از شاهدان عادل برای اثبات به عدالت رفتار کردن خود در برابر گناهکاران استفاده می کند .
**************************************************************
( 1 ) آموزش دین نوشته سید محمد حسین طباطبائی ص 288 _ 289
( 2 ) تفسیر مجمع البیان ذیل تفسیر آیه 2 سوره مبارکه طلاق
( 3 ) تفسیر نمونه ذیل تفسیر آیه 95 سوره مبارکه مائده
( 4 ) لئالی الاخبار ج5 ص 79
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/2/25 2:58 صبح
مقاله مجلس شورای اسلامی تحت فایل ورد (word) دارای 5 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله مجلس شورای اسلامی تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله مجلس شورای اسلامی تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله مجلس شورای اسلامی تحت فایل ورد (word) :
مجلس شورای اسلامی
مجلس شورای اسلامی رکن اصلی قوه مقننه در نظام جمهوری اسلامی ایران است که از نمایندگان منتخب مردم تشکیل شده و مصوبات آن در صورت تأیید شورای نگهبان برای اجرا به قوه مجریه ایران و قوه قضائیه ابلاغ خواهد شد . تعداد نمایندگان مجلس شورای اسلامی، 290 نفر میباشد.
در برخی مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همهپرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد که در خواست این مراجعه به آراء عمومی نیز باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.
ریاست مجلس در حال حاضر به عهده علی اردشیر لاریجانی است.
پیشینه مجلس در ایران
اولین مجلس شناخته شده در تاریخ ایران به زمان اشکانیان باز میگردد. در این دوران مجلس مهستان از میان بزرگان و اشراف ایرانی تشکیل میشدهاست. پس از حمله اعراب به ایران بساط مجلس در حکومتهای ایران برای بیش از هزار سال برچیده شد.
در زمان ناصرالدین شاه وی در چند مورد مجوز تشکیل مجالسی را صادر کرد. از جمله مجلس 25 نفره «مصلحت خانه» یا به اختصار «مجلس مشورت» و مجلس وکلای تجار .
مجلس شورای ملی
تشکیل اولین مجلس ملی کشور به انقلاب مشروطه باز میگردد که فرمان تشکیل آن در روز 16 مرداد سال 1285 توسط مظفرالدین شاه به امضا رسید. مجلس شورای ملی از 1285 تا 1368 در حدود 83 سال به حیات خود ادامه داد تا اینکه سرانجام در جریان بازنگری در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1368 نام آن از مجلس شورای ملی به مجلس شورای اسلامی تغییر پیدا کرد.
تعریف مجلس شورای اسلامی
بر طبق اصل 62 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب میشوند تشکیل میگردد. دوره نمایندگی در این مجلس چهار سال است که انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود، به طوری که کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.
عده نمایندگان مجلس دویست و نود نفر است و از تاریخ همهپرسی سال 1368 پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر نماینده میتواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعا یک نمایند و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب میکنند. محدوده حوزههای انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین میکند.
پس از برگزاری انتخابات، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت مییابد و تصویب طرحها و لوایح طبق آییننامه مصوب داخلی انجام میگیرد مگر در مواردی که در قانون اساسی نصاب خاصی تعیین شده باشد. برای تصویب آییننامه داخلی موافقت دو سوم حاضران لازم است.
در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور به پیشنهاد رییس جمهور و تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان و تأیید شورای نگهبان از انتخابات نقاط اشغال شده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف میشود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.
مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. تنها در شرایط اضطراری و در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رییس جمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان، جلسه غیر علنی تشکیل میشود. مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد..
وظایف و اختیارات و محدودیتهای مجلس
• مجلس شورای اسلامی در عموم مسایل در حدود مقرر در قانون اساسی میتواند قانون وضع کند.
• مجلس شورای اسلامی نمیتواند قوانینی وضع کند که با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی مغایرت داشته باشد. تشخیص این امر بر عهده شورای نگهبان است.
• شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس شورای اسلامی است.
• لوایح قانونی پس از تصویب هیأت وزیران به مجلس تقدیم میشود و طرحهای قانونی به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان، در مجلس شورای اسلامی قابل طرح است.
• طرحهای قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان میکنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی میانجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.
• مجلس شورای اسلامی حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد.
• عهدنامهها، مقاولهنامهها، قراردادها و موافقتنامههای بینالمللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد.
• هر گونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزیی با رعایت مصالح کشور، به شرط این که یک طرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزدند و به تصویب چهار پنجم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد.
• هرچند برقراری حکومت نظامی ممنوع است اما در حالت جنگ و شرایط اضطراری نظیر آن، دولت حق دارد با تصویب مجلس شورای اسلامی موقتا محدودیتهای ضروری را برقرار نماید، ولی مدت آن به هر حال نمیتواند بیش از سی روز باشد و در صورتی که ضرورت همینان باقی باشد دولت موظف است مجددا از مجلس کسب مجوز کند.
• گرفتن و دادن وام یا کمکهای بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت باید با تصویب مجلس شورای اسلامی باشد.
• استخدام کارشناسان خارجی از طرف دولت ممنوع است مگر در موارد ضرورت با تصویب مجلس شورای اسلامی.
• بناها و اموالی دولتی که ملی اعلام شده باشد قابل انتقال به غیر نیست مگر با تصویب مجلس شورای اسلامی آن هم در صورتی که انتفای آن منحصر به فرد نباشد..
ساختمان قدیمی مجلس در میدان بهارستان (در سال 1334)
نخستین ساختمان مجلس شورای اسلامی که بین سالهای 1357 تا 1382 بکار میرفت. این ساختمان پیش از انقلاب مرکز مجلس سنا بود.
مجلس شورای اسلامی که برای نخستین بار در سال 1383 از آن استفاده شد
• مجلس نمیتواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیأتی واگذار کند ولی در موارد ضروری میتواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با به کمیسیونهای داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین مینماید به صورت آزمایشی اجرا میشود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود.
• رییس جمهور برای هیأت وزیران پس از تشکیل و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رأی اعتماد بگیرد.
• در هر مورد که حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی از رییس جمهور و یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره یکی از وظایف آنان سوال کنند، رییس جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سوال جواب دهد و این جواب نباید در مورد رییس جمهور بیش از یک ماه و در مورد وزیر بیش از ده روز به تأخیر افتاد مگر با عذر موجه به تشخیص مجلس شورای اسلامی.
• نمایندگان مجلس شورای اسلامی میتوانند در مواردی که لازم میدانند هیأت وزیران یا هر یک از وزرا را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. هیأت وزیران یا وزیر مورد استیضاح باید ظرف مدت ده روز پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و به آن پاسخ گوید و از مجلس رأی اعتماد بخواهد. در صورت عدم حضور هیأت وزیران یا وزیر برای پاسخ، نمایندگان مزبور درباره استیضاح خود توضیحات لازم را میدهند و در صورتی که مجلس مقتضی بداند اعلام رأی عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رأی اعتماد نداد هیأت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل میشود. در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمیتوانند در هیأت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل میشود عضویت پیدا کنند.
• در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رییس جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رییس جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد. در صورتی که پس از بیانات نمایندگان مخالف و موافق و پاسخ رییس جمهور، اکثریت دو سوم کل نمایندگان به عدم کفایت رییس جمهور رأی دادند مراتب جهت اجرای بند ده اصل یکصد و دهم به اطلاع مقام رهبری میرسد.
• هر کس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضاییه داشته باشد، میتواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه و یا قوه قضاییه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام نماید و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.
شرایط داوطلبین شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی
همانگونه که گفته شد نامزدهای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی باید مورد تایید نهادهای مربوط قرار گیرند. این نهادها به دو گروه تقسیم میشوند. اول هیئتهای اجرایی که وابسته به دولت و وزارت کشور هستند و دوم شورای نگهبان.
هیئتهای اجرایی برای هر داوطلب هفت شرط را مورد بررسی قرار میدهند و در صورت احراز تمامی این شروط از جانب داوطلب وی را برای تایید صلاحیت به شورای نگهبان معرفی میکنند. شرایط هفت گانه به شرح زیر است:
1 داشتن سلامت جسمانی در حد نعمت بینایی، شنوایی و گویایی
2 عدم سوء پیشینه و محکومیت قضایی
3 عدم سوء شهرت در حوزه انتخابیه
4 داشتن حداقل 30 سال کامل سن
5 داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد و یا معادل آن (بنا بر یک تبصره افراد دارای مدرک کارشناسی که سابقه پنج سال کار در حد کارشناسی را داشته باشند نیز مجاز به ثبت نام هستند.)
6 اعتقاد و التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی آن
7 اعتقاد و التزام عملی به اسلام و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه
پس از هیئتهای اجرایی نوبت به شورای نگهبان میرسد که به تایید صلاحیت داوطلبین شرکت در انتخابات مجلس بپردازد. در صورتی که شورای نگهبان نیز صلاحیت داوطلبی را تایید کرد وی میتواند در انتخابات شرکت کند.
شرایط، حقوق و محدودیتهای نمایندگان
• سوگند: نمایندگان برگزیده که پس از تایید صلاحیت از جانب نهادهای مسئول در انتخابات به پیروزی دست پیدا کردند، در اولین گام باید در صحن مجلس سوگندی را ادا کنند که در آن به کتاب قرآن قسم میخورند. متن این سوگندنامه به شرح زیر است:
« بسماللهالرحمنالرحیم
من در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد میکنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد مینمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعهای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفتهها و نوشتهها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم. »
نمایندگان اقلیتهای مذهبی نیز همین سوگند را ذکر میکنند و تنها به جای قرآن نام کتاب مقدس خود —اوستا، انجیل یا تورات— را بر زبان میآورند.
• هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید.
• سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست.
• نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمیتوان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کردهاند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود دادهاند تعقیب یا توقیف کرد.
کلمات کلیدی :
ارسالکننده : علی در : 95/2/25 2:58 صبح
مقاله ارزشیابی داراییهای نامشهود و معنوی و نقش آن در بهبود وظیفه مباشرت مدیران شرکتها تحت فایل ورد (word) دارای 10 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله ارزشیابی داراییهای نامشهود و معنوی و نقش آن در بهبود وظیفه مباشرت مدیران شرکتها تحت فایل ورد (word) کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله ارزشیابی داراییهای نامشهود و معنوی و نقش آن در بهبود وظیفه مباشرت مدیران شرکتها تحت فایل ورد (word) ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
بخشی از متن مقاله ارزشیابی داراییهای نامشهود و معنوی و نقش آن در بهبود وظیفه مباشرت مدیران شرکتها تحت فایل ورد (word) :
ارزشیابی داراییهای نامشهود و معنوی و نقش آن در بهبود وظیفه مباشرت مدیران شرکتها
در دهه های اخیر یکی از مباحث مهم در تئوری های حسابداری شرکتها، داراییهای نامشهود بوده است.چیزی که مشهود است، این است که داراییهای نامشهود دارای ارزش بالایی می باشند ولیکن این ارزش به دلیل ماهیت خاص و مشکل بودن ارزشیابی معمولا در صورتهای مالی قابل مشاهده نیست.به هر حال، بر اساس ارتباط آن با مقاصد تجاری خاص، اهمیت آن برای سهامداران انکار ناپذیر است. به نظر میرسدگزارش های مالی سنتی که
بر مبنای قواعد سنتی حسابداری، بازده های بالقوه را مستثنی می کند، جهت مقاصد تصمیم گیری نا مربوط باشد.
بنابر این، رویکردهای شناسایی و ارزیابی داراییهای نامشهود می تواند برای کمک به تصمیم گیری بهتر، سودمند باشد. در طی دو دهه انتهایی قرن بیستم تغییرات اساسی رخ داده است. بر این اساس شرکت ها نیاز دارند تا محرک هایی که به سطوح ارزش بیشتر منجر می شوند، شناسایی نمایند.سرمایه گذاری در داراییهای نامشهود و سرمایه های فکری احتمالا اولین گام برای نوآوری و در نتیجه جهت خلق ارزش است.مدیریت و گزارشگری سرمایه فکری می تواند، بر اساس یک مبنای منطقی، شکاف درک میان حسابداری و ارزش بازار را بر طرف نماید. هدف این مقاله تمرکز بر اهمیت داراییهای نامشهود در تمامی فرایند خلق ارزش می باش
د.در واقع شاید بتوان گفت هیچ اجماعی بر سر تعریف ” نامشهود “وجود ندارد.همچنین یک دارایی نامشهود نمی تواند در یک بازار منسجم به راحتی خری
داری شده و یا فروخته شود،تایید وجود آن ممکن است غیر ممکن باشد، ممکن است دارای یک عمر معین نباشد، ارزشش دارای نوسان باشد و گاهی اوقات با یک فعالیت، محصول، خدمت یا واحد تجاری مرتبط باشد.
داراییهای نامشهود:
شاید نتوان تعریفی واحد از داراییهای نامشهود انجام داد، ولیکن برای ارزشیابی هر عنصری ابتدا می بایست، آن را تعریف نمود. بر اساس نظر هیئت استانداردهای ارزشیابی(یادداشت راهنمای شماره 4)، داراییهای نامشهود یک دارایی غیر پولی است که بوسیله مشخصه اقتصادی خود، تعریف و شناسایی می گردد. همچنین داراییهای نامشهود دارای ماهیت فیزیکی نبوده ولیکن دارای حقوق معین بوده که به مالک آن به طور معمول امتیاز کسب سود را می دهد. همچنین در استاندارد حسابدای شماره 17 ایران، داراییهای نامشهود، یک دارایی قابل تشخیص غیر پولی و فاقد ماهیت عینی توصیف شده است.
چیرزی که از تعاریف فوق بر می آید، این است که داراییهای نامشهود می بایست قابلیت تفکیک از سایر دارایی ها را دارا باشند. به این معنا که داراییهایی که نتوان آنها را از سایر داراییهای واحد تجاری تفیک نمود در زمره داراییهای نامشهود قرارنمی گیرند.
انواع داراییهای نامشهود:
به طور کلی داراییهای نامشهود می توانند قراردادی یا غیر قراردادی باشند. در ادامه طبقه بندی کلی از داراییهای نامشهود ارائه می گردد که هریک شامل داراییهای نامشهود مرتبط با خود می باشند.
1 داراییهای نامشهود مرتبط با بازار:
این نوع از داراییهای نامشهود، بدوا در بازاریابی یا ارتقا محصول یا خدمات مورد استفاده قرار می گیرند که نمونه های بارز آن شامل موارد زیر می شود:
علائم تجاری، عناوین تجاری، علائم محصول/خدمات خاص، علائم گروهی، علائم تصدیق شده
ظواهر یا شکل تجاری (رنگ منحصر به فرد، شک
عناوین دامنه اینترنتی
قراردادهای غیر رقابتی (انحصاری)
2 داراییهای نامشهود مرتبط با مشتری یا عرضه کننده:
این نوع از داراییهای نامشهود، از ارتباط مشتری با عرضه کننده یا دانش آنان نشات می گیرد.که می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تبلیغات، مدیریت، قراردادهای ارائه خدمت یا عرضه
مجوز، حق امتیاز و قراردادهای غیر قابل فسخ
قراردادهای خدمت
قراردادهای کارگری
حق استفاده های بخصوص
قراردادهای فرانشیز (فرانچایز)
ارتباطات مشتریان
فهرست مشتریان شرکت
3 داراییهای نامشهود مرتبط با فن آوری:
این گونه از داراییهای نامشهود، از قراردادها و حقوقی معین جهت استفاده از فن آوری (انحصاری و غیر انحصاری)، پایگاه های داده، فرمول ها، طراح
4 داراییهای نامشهود مرتبط با هنر:
این نوع از داراییهای نامشهود از حق بهره مندی از حق امتیازات کارهای هنری نظیر ایفای نقش، کتاب ها، فیلم ها و موسیقی، و از حق کپی رایت نانوشته ناشی می شوند.
دارایی های نامشهود خاص بوسیله خصوصیاتی نظیر کارکردآ نها، وضعیت بازار و ; شناسایی و تعریف می شوند. این خصوصیات داراییهای نا مشهود را از یکدیگر متمایز می کند. برای مثال برند یک قنادی ممکن است به دلایلی نظیر طعم، مواد اولیه وکیفیت متمایز باشد.
اگرچه داراییهای نامشهود مشابه در یک طبقه یکسان خصوصیات مشترکی با هم دارند، ولیکن آنها علاوه بر اینکه می توانندخصوصیات متمایزی داشته باشند، که نوع آنها را تحت تاثیر قرار دهد، به علاوه ممکن است شامل فاکتورهایی به شرح زیر نیز باشند:
1 کارکرد خاص
2 طعم و مزه مشخص
3 عمر مفید
4 منطقه جغرافیایی مورد استفاده
5 حقوق مالکیت، شامل توانایی به کارگیری جهت اهداف مختلف
ماهیت ناهمگن داراییهای نامشهود به این معنا است که به ندرت می توان شواهدی از مبادلات یک داراییهای نامشهود خاص مشاهده نمود. معمولا تنها شواهد در دسترس، در مورد داراییهای نامشهوداین است که آنها مشابه بوده ولیکن یک
سان نیستند.
یکی دیگر از عوامل مهم، تعیین عمر مفید داراییهای نامشهود است. این موضوع ممکن است بوسیله هرگونه قرارداد یا چرخه های عمر رایج تعیین شود. در حالیکه سایر داراییهای نامشهود ممکن است دارای عمر مفید نامعین باشند. محاسبه عمر مفید دارارییهای نامشهود شامل ملاحظات قانونی، تکنولوژیکی یا کارکردی و عوامل اقتصادی می باشد.
روش ها و رویکردهای ارزشیابی:
به طور کلی چهار مفهوم اصلی در ارتباط با ارزش وجود دارد، که عبارتند از ارزش مالکانه، ارزش بازار، ارزش منصفانه و ارزش مالیاتی.
تمامی روش های ارزشیابی داراییهای نامشهود به یکی از سه رویکرد بنیادی ارزشیابی تقسیم می شوند:
1 رویکرد مبتنی بر بازار
2 رویکرد مبتنی بر بهای تمام شده
3 رویکرد مبتنی بر برآورد منافع اقتصادی آینده و گذشته
در یک شرایط ایده آل، یک متخصص مستقل همیشه ترجیح میدهد، ارزش بازار را برای تعیین ارزش دارایی استفاده نماید این روش بر مبنای قی
مت دارایی مشابه بازار مشخص می گردد. البته در استفاده از این روش، زمانی با مشکل مواجه می شویم که در بازار، دارایی مشابهی وجود نداشته باشد. در ارزش¬گذاری دارایی¬های فکری، جستجوی دارایی مشابه کار بیهوده¬ای است. این امر نه تنها به دلیل عدم وجود دارایی مشابه در بازار است، بلکه به دلیل آن است که هنوز دارایی فکری برای فروش آماده نیست ودر حد دانش فنی می باشد و کالای حاصل از آن هنوز ساخته نشده است علاوه بر آن معمولاً در هر معامله ای به دلیل جلوگیری از دسترسی رقبا به دارایی فکری، کل آن یکجا در معرض فروش گذاشته نمی شود و تنها بخش کوچکی از آن فروخته می¬شود. موانع دیگری نیز بر سر راه استفاده سودمندانه از این روش وجوددارد و آن¬هم وجود خریداران خاصی می¬باشد که مهارت¬های چانه زنی متفاوتی دارند و سعی می¬نمایند تا مدت زمان فروش دارایی فکری را طو لانی نمایند. به¬طور خلاصه می¬توان گفت که این امر، قاعده عملی بازار می باشد.
روشهای مبتنی بر بهای تمام شده، مانند بهای صرف شده برای تحصیل و یا جایگزینی دارایی فکری، فرض بر این دارد که فقط بین بهای تمام شده و ارزش دارایی ارتباط وجود دارد و دارایی فکری ارتباط اندکی با کاربردهای آن دارد. در این روش، ارزش زمانی پول و بهای نگهداری آن در نظر گرفته نمی¬شود.
و بالاخره روش های ارزشیابی نشات گرفته از یک برآورد منافع ا
قتصادی آینده و گذشته(همچنین این رویکرد به رویکرد سرمایه ای کردن سود نیز مشهور است) می تواند به چهار بخش تقسیم شود که عبارتند از 1 سرمایه ای کردن منافع تاریخی 2 روشهای تفاضلی منافع ناخالص 3 روش سود مازاد 4 روش درآمد حاصل از فروش حق¬الامتیاز.
1 سرمایه ای کردن منافع تاریخی: ناشی ازارزش حقوق اموال معنو
ی است که با به کارگیری سودآوری تاریخی دارایی، پس از رتبه¬بندی نقاط قوت نسبی حقوق اموال معنوی مورد ارزیابی قرار می گیرد. برای مثال چندین عامل نظیر رهبری، ثبات، سهم بازار، بین¬المللی¬بودن، روند سودآوری، پشتیبانی و حمایت تبلیغاتی و بازراریابی در ارزیابی یک برند موثر است. اگرچه، فرایند ¬سرمایه¬ ای کردن، برخی از عواملی را که بایستی موردملاحظه قرار¬گیرند، موردشناسایی قرار می¬دهد، ولیکن ضعف اصلی آن در این است که اغلب با عایدی های تاریخی مرتبط است. این روش توجه اندکی به آینده دارد.
2 روش¬های تفاضلی منافع ناخالص: اغلب مرتبط با ارزش یابی برند و علایم تجاری می¬باشند. این روش¬ها به¬نظر می¬رسند که در زمینه قیمت¬های فروش و مخارج بازاریابی با همدیگر تفاوت داشته¬باشند. این تفاوت مابین محصولات ثبت¬شده و یا دارای علامت تجاری و محصولات عمومی یا بدون علایم تجاری، می باشد. این فرمول از ارزش محاسباتی و ارزش جریانات نقدی به¬دست آمده¬است. یافتن برند معادل برای یک برند جدید و قیمت معین برای آن مشکل¬تر از یک برند موجود می¬باشد.
3 روش سودمازاد: این روش، ارزش فعلی دارایی¬های مشهود خالص را به¬عنوان معیاری برای نرخ بازده برآوردشده در نظر می¬گیرد. این روش سابقاً برای محاسبه سودهایی به¬کار می¬رفت که برای تشویق سرمایه-گذاران برای سرمایه¬گذاری بر روی دارایی¬های مشهود خالص، موردنیازبود. هرگونه بازده بیشتر از این سودها که برای تشویق سرمایه¬گذاری مورد نیاز باشد، بازده¬های اضافی نسبت به حقوق اموال معنوی می باشد. در حالیکه از نظر تئوریکی تکیه بر سودهای اقتصادی آتی ناشی از استفاده از دارایی سودمند می¬باشد، این روش در مورد تعدیل از بابت بدیل های جایگزین از دارایی با مشکلاتی همراه است.
4 درآمد حاصل از فروش حق¬الامتیاز: این روش بر مبنای توانایی خریداران و یا مبلغی که آنها می¬خواهند تا به حق امتیاز مشابه بپردازند، استوار است. سپس جری
ان حق¬الامتیاز که به سرمایه تبدیل شده¬است، ریسک و بازده ناشی از سرمایه¬گذاری بر روی دارایی را منعکس می¬سازد.
تجزیه و تحلیل جریانات وجوه نقد تنزیل شده در بین سه روش قبلی قرار می¬گیرد و احتمالاً جامع¬ترین روش ارزش¬گذاری دارایی¬ها می¬باشد. منافع بالقوه و جریانات نقدی بایستی به¬طور دقیق مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس مجدداً به¬عنوان ارزش فعلی، با استفاده از نرخ و یا نرخ¬های تنزیل در نظر گرفته¬شوند. مدل¬سازی ریاضی جریانات وجوه نقد به این واقعیت اشاره می¬کند که یک ریال امروز در جیب شما با ارزش¬تر از یک ریال فردا می باشد. ارزش زمانی پول به¬وسیله تبدیل بازده¬های آتی موردانتظار به ارزش پولی امروز بااستفاده از نرخ¬های تنزیل به دست می¬آید. نرخ¬های تنزیل برای محاسبه ارزش اقتصادی مورداستفاده قرارمی¬گیرد و شامل پاداش ریسک و نرخ های موردانتظار تورم می¬باشد. از طرف دیگر کارشناسان ارزش¬گذاری بایستی محیط عملیاتی دارایی را برای تعیین پتانسیل رشد درآمدها
ی بازار مدنظر قرار دهند. پیش¬بینی(تجسم) درآمدهای بازار حساس¬ترین مرحله در ارزش گذاری دارایی می-باشد. پتانسیل رشد درآمد بازار به¬وسیله میزان دوام دارایی و قابلیت فروش آن موردارزیابی قرار می¬گیرد و این هزینه نیز به¬نوبه خود بایستی همراه با ارزش مازاد یا ارزش تصفیه دارایی مورد ملاحظه قرار گیرد. ای
ن روش ملاحظات بازار نظیر عملکرد و پتانسیل¬های بازار و ارزش زمانی پول را مورد شناسایی قرار می¬دهد. نرخ تنزیلی که برای جریانات نقدی مورد استفاده قرار می¬گیرد، می¬تواند از مدل¬های گوناگونی نظیر قضاوت صحیح، مدل¬های رشد سود سهام و مدل قیمت¬گذاری دارایی¬های سرمایه¬ای، که از میانگین موزون بهای سرمایه بهره می برند، باشد.
در مدل جریانات نقدی تنزیل¬شده، درنظرگرفتن جریانات نقدی برای کل دوره قانونی حق انحصاری اثر که ممکن است بیش از هفتاد
سال باشد- در حالیکه ارزشیابی مرتبط با نرم¬افزارهای کامپیوتری که طول عمرشان صرفا بین یک تا دو سال است- صحیح نمی باشد. به هر حال، این حقیقت که عمر قانونی یک اختراع بیست سال است، ممکن است از نظر اهداف ارزش یابی بسیار مهم ¬باشد. این بدان معنی است که در هنگام ارزش¬یابی دارایی¬های نامشهود با استفاده از مدل جریانات نقدی، هرگز نمی بایست عمر دارایی را بیش از طول عمر قانونی آن پیش¬بینی نمود.
بایستی تصدیق نمود که درنهایت انجام پیش¬بینی¬های مربوط به جریانات نقدی برای 4 تا 5 سال می¬تواند معتبر باشد. زمانی¬که همه پیش¬بینی¬ها غلط از آب در می¬آید، استفاده از مدل¬سازی¬های ریاضی می¬تواند در این زمینه مفید باشد. اما زمانی¬که ارزش تصفیه به¬وسیله نرخ رشد نسبتاً پایینی محاسبه می¬شود، می¬توان از جریانات نقدی در این مورد استفاده نمود.
در حالی¬که که برخی از روش¬های فوق¬الذکر به¬طور وسیعی به¬وسیله متخصصین مالی مورد استفاده قرار می¬گیرند، بایستی درنظر داشت که ارزش¬یابی قبل از آن که علم باشد، هنر است و مطالعه ای بین¬رشته¬ای محسوب می گردد که از حقوق، اقتصاد، مالیه، حسابداری و سرمایه¬گذاری بهره می برد. این اشتباه است که ارزش¬یابی دارایی بدون در نظرگرفتن قواعد تجاری/ صنعتی و با چشم¬پوشی از چهارچوب¬های بنیادی نظری انجام شود. زمانی¬که از روش ارزش-گذاری حقوق اموال معنوی استفاده می¬شود، کارشناس ارزشیابی بایستی زمینه فعالیت صنعت موردنظر را برای تعیین ارزش واقعی دارایی مورد ملاحظه قرار دهد.
داده های(ورودی های) مدل ارزشیابی
در این بخش هشت مورد از متداول ترین ورودی های ارزش یابی که در رویکردهای مختلف ارزش یابی کاربرد دارند را مورد بررسی قرار می دهیم. این موارد شامل:
1 اطلاعات مالی مورد انتظار
2 قیمت های مبادلات قابل مقایسه و ویژگی های ضمنی ارزشیابی
3 نرخ های حق امتیاز
4 منافع مازاد
5 مخارج جانبی دارایی
6 نرخ های تنزیل
7 ویژگی های سرمایه ای
8 بهای جایگزینی
میزان استفاده از این موارد به هدف ارزشیابی و دامنه عمل ارزشیابی بستگی دارد.
1 اطلاعات مالی مورد انتظار
تمامی روشهای ارزشیابی دارایی نامشهود تحت رویکرد سرمایه ای کردن سود به اطلاعات مالی مورد انتظار برای برخی از ورودی های آن نیازمند می باشند. جریان سود سرمایه ای شده با پارامترهای مالی نظیر دوره گردش، منافع عملیاتی، جریان نقدی و سایر معیارها مرتبط خواهد بود. برآوردهای این پارامترهای مالی جهت پایایی نتایج ارزشیابی حیاتی است.
2 قیمت های قابل مقایسه مبادلات
اگر در مواردی محدود، دارایی مورد نظر با سایر مبادلات در یک بازار فعال یکسان باشد، بدست آوردن یک قیمت بازار قابل اعتماد مناسب می باشد. قیمت بازار در بازار فعال تنها ورودی مورد نیاز در چنین مواردی به حساب می آید و هیچ گونه تعدیلی جهت قیمت بازار نیاز نیست. به دلیل ماهیت ناهمگناغلب دراییهای نامشهود، اطلاعات ناشی از مبادلات قابل مقایسه معمولا شامل داراییهای مشابه خواهد بود تا داراییهای یکسان.
3 نرخ های حق امتیاز
تحت روش درآمد حاصل از فروش حق¬الامتیاز، یک ورودی کلیدی نرخ حق امتیاز فرضی است که می تواند بوسیله یک دارنده مجوز مایل وراضی به یک اعطا کننده مجوز استفاده از دارایی، در طول عمر مفید آن پرداخت نماید. نرخ های حق امتیاز ممکن است با مراجعه به هر گونه قراردادهای موجود یا پیشین در مورد دارایی دارای مجوز و یا با مراجعه به قراردادهای موجود داراییهای مشابه یا یکسان بدست آید.
4 منافع مازاد
ورودی های کلیدی در روش ارزشیابی منافع مازاد منافع مازاد پیش بینی شده هستند، که نوعی از اطلاعات مالی مورد انتظار می باشند.
5 مخارج جانبی دارایی
هنگام به کارگیری رویکرد عایدی های مازاد برای ارزش یابی یک دارایی بخصوص، مشلرکت سایر درایی ها برای جریان نقد تحلیل شده ح
ذف می شود که این عمل بوسیله کسر مخارج جانبی دارایی انجام می پذیرد.
6 نرخ های تنزیل
هنگام به کارگیری یک روش سرمایه ای نمودن سود، پیش بینی مقادیر دوره ای چه برای مقدار سرمایه بوسیله افزودن مقدار ادواری
تنزیل شده برای ریسک و بهای زمانی پول ویا بوسیله به کارگیری یک خوصیت سرمایه ای یرای یک مقدار ثابت مورد نیاز است.
7 ویژگی های سرمایه ای
هنگامی که جریانات نقدی با یک مقدار ثابت رشد می کنند، آنها می توانند برای یک مقدار سرمایه از طریق به کارگیری یک ویژگی سرمایه ای متناسب مورد استفاده قرار گیرند.
8 بهای جایگزینی
ورودی های ارزشیابی مورد نیاز جهت به کارگیری روش بهای جایگزینی شامل بهای توسعه یا خرید یک دارایی یکسان و یا یک دارایی مشابه با همان پتانسیل ارائه خدمت یا تولید می باشد.
نتیجه گیری
به طور کلی مفاهیم دارایی نامشهود با بازده های آتی مورد انتظار مرتبط می باشد. آنها به عنوان یک دارایی غیر پولی قابل شناسایی بدون ماهیت فیزیکی، و تحت کنترل واحد تجاری شناخته می شوند. در واقع تفاوت میان ارزش دفتری و ارزش بازار دارایی های شرکت تحت عنوان سرمایه فکری تعبیر می گردد. مدیریت جهت ارزیابی بهتر عملیات شرکت می بایست ارزش داراییهای نامشهود و یا به تعبیری سرمایه فکری شرکت را مورد شناسایی و تجزیه و تحلیل قرار دهد تا بدین طریق بتواند به نحو صحیحح تری باعث افزایش ارزش واحد تجاری گردد. اگرچه ارزشیابی داراییهای نامشهود و سرمایه فکری ساده نمی باشد، ولیکن بسیار با اهمیت است. همچنین اینکار جهت نگهداشت و مدیریت مالی داراییهای نامشهود حیاتی می باشد. همچنین ارزشیابی صحیح می تواند باعث افزایش ارزش و جذب سرمایه گذاران نیز شود.
منابع:
1 FASB Statement No. 141, Business Combinations (June 2001)
2.International valuation standards council(2009) “exposure draft of proposed revised.International valuation guidance note no.4, valuation of intangible assets “
3. King(2003), ” The Value of Intellectual Property, Intangible Assets and Goodwill
“, published by EMIS in June.
4. Lopez, Rodrigues(2007)”Intangible assets iden
tification and valuation- a theoretical framework approach to the portuguese airlines companies”.the electronic journal of knowledge management volume 5 issue 2,pp 193-202.
5. Reilly,Schweihs (2004), ” The Handbook of Business Valuation and Intellectual Property Analysis”, McGraw-Hill.
کلمات کلیدی :