مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتص

 

  مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت فایل ورد (word) دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت فایل ورد (word)   کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

 

بخشی از فهرست مطالب پروژه مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت فایل ورد (word)

چکیده  
1- مقدمه  
2- ماهیت ربا و فلسفه ی تحریم  
3- ماهیت نرخ بهره  
4- آثار نرخ بهره پولی در اقتصاد  
5- شواهد تجربی نرخ بهره  
6- رجحان زمانی، نرخ بهره ی پولی و رشد اقتصادی  
حالت اول: فضای خالص رمزی  
حالت دوم: فضای رمزی- کینز  
حالت سوم: سرمایهانسانی تابع نرخ بهره  
7- نتیجهگیری  
8- منابع و ماخذ  

بخشی از منابع و مراجع پروژه مقاله نرخ بهره ی منطبق با ربا (بهره پولی)، عامل یا مانع رشد اقتصادی تحت فایل ورد (word)

- قرآن کریم همراه با شرح آیات منتخب. شورای تحقیق مرکز طبع و نشر قرآن. تهران: انتشارات محراب قلم

- ابراهیمی، محمد حسین (1372). ربا و قرض در اسلام. قم: انتشارات مولف

- بخشی دستجردی، رسول (1383). بررسی آثار و ریشه­های بهره با تاکید بر نظریه­ی بهره حیاتی ساموئلسون در چارچوب الگوی نسل­های تداخلی. پایان­نامه­ی دکترای اقتصاد. دانشگاه اصفهان

- بخشی دستجردی، رسول؛ دلالی اصفهانی، رحیم (1383). درآمدی بر ریشه­های ذهنی ایجاد بهره از نظر بوم باورک (یک دیدگاه انتقادی). فصلنامه پژوهشهای اقتصادی. شماره 13، پاییز 1383

- برانسون، ویلیام. اچ (1382). تئوری و سیاستهای اقتصاد کلان. ترجمه­ی شاکری، عباس. تهران: نشر نی

- بلانچارد، اولیور. جین؛ فیشر، استنلی (1376). درسهایی در اقتصاد کلان. مترجمان ختائی، محمود؛ محمدی، تیمور. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه

- توتونچیان، ایرج (1379). پول و بانکداری اسلامی و مقایسه با نظام سرمایه­داری. تهران: انتشارات توانگران

- جونز، چارلز آی (1379). مقدمه­ای بر رشد اقتصادی. مترجمان سهرابی، حمید و گرایی­نژاد، غلامرضا. تهران: انتشارات سازمان برنامه و بودجه

- حرعاملی، محمدبن حسن (1376). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. بیروت: داراحیاء التراث العربی

- حسینی، جعفر (1386). بررسی نظری و تجربی نرخ ترجیح زمانی در اقتصاد ایران سال­های (1383-1351). پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد اقتصاد. دانشگاه اصفهان

- خمینی، روح‌الله (1361). صحیفه نور: مجموعه رهنمودهای امام خمینی. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ؛ مرکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی

- خمینی، روح‌الله (1371). رساله توضیح المسائل. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات

- دلالی اصفهانی، رحیم (1381). مقدمه­ای بر نظریه ریاضی پس­انداز رمزی. مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان. سال چهاردهم، شماره 1 (شماره پیاپی 26)، پاییز و زمستان 1381

- دلالی اصفهانی، رحیم (1384). راهکارهای دست­یابی به جامعه­ی بدون ربا. مجموعه مقالات چهارمین همایش دوسالانه­ی اقتصاد اسلامی. دانشگاه تربیت مدرس

سوری، علی (1386). اقتصاد ریاضی (روشها و کاربردها). تهران: انتشارات سمت

- طیب، عبدالحسین (1352). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ اسلامی

- عطاردی قوچانی، عزیزالله (1364). مسندالامام الرضا ابی الحسن علی‌بن موسی علیهماالسلام. مشهد: انتشارات الموتمر العالمی الامام الرضا علیه‌السلام

- کینز، جان مینارد (1348). نظریه­ی عمومی اشتغال، بهره و پول. ترجمه­ی فرهنگ، منوچهر. تهران

- مجتهد، احمد؛ حسن­زاده، علی (1384). پول و بانکداری و نهادهای مالی. تهران: انتشارات پژوهشکده­ی پولی و بانکی

- مکارم شیرازی، ناصر (1362). تفسیر نمونه. جلد سوم. تهران: انتشارات دارالکتب الاسلامیه

- Bohm-Bawerk, E. V. (1889). The Origin of Interest. Quarterly Journal of Economics 10, 80-

- Friedman, M. (1969). The Optimum Quantity of Money and the other Essays. Adline press

- Keynes, J. M. (1936). The General Theory of Employment, Interest and Money. New York: Horcourt, Brace and Company

- Romer, P. M. (1990). Endogenous Technological change. Journal of Political Economy 98, 71-

- Ramsey, F. P. (1928). A Mathematical Theory of Saving. Economic Journal 38, 543-

- Samuelson, P. A. (1958). An Exact Consumption-loan Model of Interest with or without the Social Contrivance of Money. Journal of  Political Economy 66, 467-

- World Bank, CD

 

 

چکیده

شدت نکوهش ربا در قرآن و روایات و اطمینان از وجود حکمت پشت آن، این پرسش را ایجاد می­کند، که فلسفه تحریم ربا چیست؟ از طرفی با توجه به، وجود واژگان متفاوتی برای بیان نرخ بهره در ادبیات اقتصادی که برآمده از مصادیق و موقعیت­های مختلف اقتصادی است، این پرسش مطرح می­شود که نرخ بهره منطبق با ربا کدام است؟ و نرخهای بهره منطبق با ربا چه اثراتی بر رشد اقتصادی دارند؟

این تحقیق پس از بررسی فلسفه تحریم ربا و مبانی نظری اثرات نرخ بهره پولی، شواهد تجربی نرخ بهره پولی را در منتخب کشورهای در حال توسعه، OECD و کشورهای جنوب شرق آسیا بررسی می­کند. سپس اثر رجحان زمانی و نرخ بهره را در مدل رشد فناوری درونزای رومر (1990) در سه حالت خالص رمزی (فقدان رجحان زمانی)، فضای رمزی- کینز و حالتی که در آن سرمایه انسانی تابعی منفی از نرخ بهره­ی پولی است، بررسی می­کند. در این بررسی رشد مداوم اقتصادی در افق نامحدود نیز مد نظر است که تامین کننده­ی اهداف توسعه­ی اقتصادی است

شواهد تجربی نشان می­دهد، کشورهای OECD و جنوب شرق آسیا در سه دهه اخیر به سرعت نرخ بهره سپرده و وام خود را کاهش داده­اند. همچنین نتیجه بررسی اثر رجحان زمانی و نرخ بهره پولی در مدل رومر بیانگر اثر منفی آنها بر رشد اقتصادی است

واژه­ گان کلیدی: ربا، نرخ بهره، رجحان زمانی، فناوری درونزای، رشد اقتصادی

 

1- مقدمه

قرآن کریم هرگونه رباخواری را به شدت محکوم و در حکم جنگ با خدا و پیامبر می­داند. همچنین برخی روایات ائمه­ی اطهار گرفتن یک درهم ربا را معادل هفتاد بار زنا یا زنای در بیت­الله الحرام می­دانند. این شدت نکوهش ربا در قرآن و روایات و اطمینان از وجود حکمت پشت آن، این پرسش را ایجاد می­کند، که فلسفه تحریم ربا چیست؟ از طرفی با توجه به، وجود واژگان متفاوتی برای بیان نرخ بهره در ادبیات اقتصادی که برآمده از مصادیق و موقعیت­های مختلف اقتصادی است، این پرسش مطرح می­شود که نرخهای بهره­ی منطبق با ربا کدامند؟ بررسی شواهد تجربی نرخ بهره پولی بیانگر کاهش این نرخ در کشورهای توسعه یافته طی سه دهه­ی اخیر است. برای نمونه نرخ بهره وام در ژاپن در سال 2004 به 17 درصد رسیده است. بنابراین سوال مطرح شده­ی دیگر اینست که نرخهای بهره منطبق با ربا چه اثراتی بر رشد اقتصادی دارند؟

درجهت پاسخ به این سوالها تحقیق به شش بخش اصلی تقسیم می­شود. ابتدا ماهیت ربا و فلسفه­ی تحریم آن بررسی می­شود. سپس در ادامه ماهیت نرخ بهره و تاثیرات نرخ بهره پولی در اقتصاد بررسی می­گردد. بخش بعد بررسی شواهد تجربی نرخ بهره در منتخب کشورهای در حال توسعه، OECD و کشورهای جنوب شرق آسیا است. سپس اثر رجحان زمانی و نرخ بهره در مدل رشد فناوری درونزای رومر (1990) در سه حالت خالص رمزی (فقدان رجحان زمانی)، فضای رمزی- کینز و حالتی که در آن سرمایه انسانی تابعی منفی از نرخ بهره­ی پولی است، بررسی شده و در نهایت نتیجه تحقیق ارائه می­شود

2- ماهیت ربا و فلسفه­ی تحریم

اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می­فروشند، به زیادتر از همان جنس بفروشد، مثلا یک من را به یک من و نیم گندم بفروشد، ربا و حرام است (امام خمینی، توضیح­المسائل مسئله 2072). بر اساس یک تعریف حقوقی، ربا عبارت است از: بهره وامی که از پیش تعیین شده باشد (مجتهد و حسن زاده، 1384)

حکم تحریم ربا در قرآن در چهار مرحله بیان شده است. در آیه 39 سوره­ی روم، نخست درباره ربا به یک پند اخلاقی قناعت شده است: «آنچه ربا می­پردازید تا در اموال مردم فزونی یابد، نزد خدا فزونی نخواهد یافت؛ و آنچه را به عنوان زکات می­پردازید و تنها رضای خدا را می­طلبید (مایه برکت است؛ و) کسانی که چنین می­کنند دارای پاداش مضاعفند». در آیه 161 سوره­ی نساء ضمن انتقاد از عادات و رسوم غلط یهود، به عادت زشت رباخواری آنها اشاره می­کند و می­فرماید: «یکی از عادات بد آنها این بود که ربا می­خوردند؛ با اینکه از آن نهی شده بودند». در آیه 130 سوره­ی آل­عمران حکم تحریم ربا به صراحت ذکر شده، هرچند به نظر در این آیه فقط به نوعی از ربا و نوع شدید و فاحش آن (یعنی ربای مرکب) اشاره شده است (قرآن کریم همراه با شرح آیات منتخب، ص 66 و تفسیر نمونه، ج3، ص106). در آیات 275 تا 279 سوره­ی بقره، هرگونه رباخواری به شدت ممنوع اعلام شده و در حکم جنگ با خدا و پیامبر ذکر گردیده است

در روایات ائمه اطهار نیز ربا به شدت نکوهش شده و گناه گرفتن یک درهم ربا بیش از هفتاد بار زنا ذکر شده است (ابراهیمی، 1372، ص122؛ اطیب البیان، ج3، ص 62؛ وسائل الشیعه، ج12، ص 427)

توجه به آیات تحریم ربا و یقین در حکمت موجود در آنها و توجه به روایات موجود در باب ربا و اطمینان از عصمت و علم لدونی ائمه این سوال را مطرح می­کند، که فلسفه و حکمت موجود در پشت این همه تاکید چیست؟ در مورد فلسفه­ی تحریم ربا مواردی توسط ائمه­ی اطهار و برخی علما ارائه شده است که در زیر به برخی از آنها اشاره می­شود

پیامبر اکرم (ص) ربا را بدترین کسب­ها می­داند (ابراهیمی، 1372، ص 123؛ وسائل الشیعه، ج12، ص426). امام رضا (ع) می­فرماید: «علت حرمت ربا اینست که علاوه بر نافرمانی خدا در آن فساد مالی، ظلم و تباه شدن اموال وجود دارد» (ابراهیمی، 1372، ص153؛ مسند الامام الرضا، ج2، ص305). همچنین ایشان می­فرماید: «ربا موجب از بین رفتن عمل پسندیده (قرض) است. و در عین حال موجب تلف شدن اموال و سبب طمع و رغبت مردم در بهره شده و این طمع و حرص موجب ترک قرض می­گردد» (ابراهیمی، 1372، ص153). امام صادق (ع) می­فرمایند: «علت تحریم ربا این است که مردم تجارت را ترک نکند و از حلال رو گردان نشوند و به حرام روی نیاورند» (ابراهیمی، 1372، ص 153؛ وسائل الشیعه، ج12، ص 424 و 425)

امام خمینی معتقداند، ربا موجب ظلم و بیکاری است (ابراهیمی، 1372، ص 166؛ صحیفه نور، جلد 18، ص281). ایشان در جای دیگر می­فرمایند: «در کمترین جایی است که به اندازه ربا در قرآن و سنت به آن اهمیت داده شده است و آن را طرد کرده باشد و نکته­اش هم این است که اگر ربا رواج بگیرد فعالیت کم می­شود; از یک طرف ظلم است و از یک طرف بیکاری است» (ابراهیمی، 1372، ص 167؛ صحیفه نور، ج 18، ص 281)

شهید مطهری چند دلیل برای حرمت ربا ذکر می­کند که عبارتند از: 1- ربا مانع احسان و استفاده محتاجان از دیگران است، 2- قطع رابطه ثروت و کار (کسی که منافع از پول می­گیرد ثروتی در اختیار می­گیرد که کار نکند.) 3- معطل ماندن قوای انسانی صاحب پول و در نتیجه رکود اقتصادی 4- از بین رفتن طبقه مولد (ابراهیمی، 1372، ص 160و 161)

فوزی عطوی چهار دلیل برای حرمت ربا معرفی می­کند، که عبارتند از: 1- ربا موجب افزایش شکاف طبقاتی می­شود. 2- نظام رباخواری سبب تمرکز ثروت در عده­ای می­گردد. 3- رباخواری موجب خوف و ترس غنی از حفظ مال و جانش می­شود و موجب خوف فقیر بخاطر روزی معاشش می­گردد. نه فقیر از آینده­اش آرامش خاطر دارد و غنی از حفظ مالش خیال راحت دارد. 4- رباخواری موجب افزایش جرایم می­شود و در نتیجه عقیده را متزلزل می­کند (ابراهیمی، ص 161 تا 166)

خلاصه موارد بیان شده در مورد فلسفه تحریم ربا عبارتند از: کفر، ظلم، تباهی و نابودی اموال، ترک تجارت، بیکاری، هدر رفتن قوای انسانی، ضربه به طبقه مولد[1]، افزایش شکاف طبقاتی، کاهش امنیت و افزایش جرایم، تمرکز ثروت و فراموشی قرض. این موارد بر انواع سه­گانه سرمایه در اقتصاد (سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی) اثر منفی دارند. به عبارتی توجه به فلسفه­ی تحریم ربا و مطالعه دقیق اثرات ربا در اقتصاد نشان می­دهد، ربا به هر سه نوع سرمایه حد می­زند. در شکل (1) مسیر اثرگذاری علل بیان شده در مورد فلسفه تحریم ربا بر رشد اقتصادی مشخص شده است

 

پرسشی که در اینجا ممکن است مطرح شود اینکه چرا در کشورهای سرمایه داری که بهره و ربا کاملا توجیه شده است و نظام پولی و بانکی این کشورها ربوی است، سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی و رشد اقتصادی بالاست. جهت درک جواب این پرسش باید به چند نکته توجه کرد. اول اینکه در این کشورها همانگونه که در ادامه در قسمت 5 (شواهد تجربی نرخ بهره) مطرح می­شود، نرخ بهره بسیار کم است (برای مثال در حال حاضر نرخ بهره در ژاپن در حال حاضر صفر است). دوم اینکه سطح سرمایه فیزیکی، انسانی و اجتماعی و رشد اقتصادی در این کشورها هنوز در سطح بهینه­ی آن نیست. و کاهش نرخ بهره در این کشورها در دهه­های اخیر (توجه کنید به قسمت 5 مقاله) نشان می­دهد این کشورها این نکته را متوجه شده­اند و به سرعت در صدد کاهش نرخ بهره­ی خود هستند

3- ماهیت نرخ بهره

در ادبیات اقتصادی از واژگان متفاوتی برای بیان واضح­تر نرخ بهره استفاده می­شود. این واژگان متفاوت، از مصادیق و موقعیت­های مختلف اقتصادی نشات می­گیرند و بعضا در فضای مکتبی خاصی تعیین می­شوند. برخی از انواع نرخ بهره عبارتند از: نرخ بهره پولی، نرخ بهره کالایی، نرخ بهره دستمزدی، نرخ بهره خودی، نرخ بهره اسمی، نرخ بهره واقعی، نرخ بهره بیولوژیک، نرخ بهره تکنولوژیک، نرخ بهره تعادلی، نرخ بهره طبیعی، نرخ بهره خنثی، نرخ بهره بین زمانی و نرخ بهره درون زمانی

البته انواع نرخ­های بهره با یکدیگر مرتبط هستند و بر هم اثر گذارند. نرخ بهره، متناسب با وضعیت­های مختلف اقتصاد، حتی ممکن است نام­های دیگری نیز پیدا کند. برای مثال نرخ بهر­ه­ی تعادلی در صورتی که با وضعیت طبیعی و بالقوه­ی اقتصاد سازگار و همخوان باشد، ثبات اقتصادی را به همراه داشته باشد و نرخ بهره طبیعی قلمداد می­شودو همچنین نرخ بهره طبیعی که مربوط به عدم بیکاری و یا تورم باشد، نرخ بهره خنثی نام دارد (دلالی اصفهانی، 1384). نرخهای بهره در کل مهمترین اجزاء در سیستم اقتصادی هستند. به طوری که می­توان ادعا کرد، اقتصاد چیزی نیست جز ارتباط میان انواع نرخهای بهره

در بین انواع نرخ­های بهره آنچه همخوانی با ربا دارد، نرخ بهره پولی و نرخ بهره کالایی است. نرخ بهره پولی عبارتست از: درصد مازاد بر مبلغی پول که طبق قراردادی برای بازپرداخت آتی قرض داده شده است. نرخ بهره کالایی عبارتست از: درصد مازاد بر مقدار مشخصی کالا که طبق قراردادی برای بازگشت آتی قرض داده شده است. در اینجا چند ویژگی اصلی وجود دارد؛ کالای قرض داده شده و پس گرفته شده همگن باشند، دارای کیل و واحد اندازه­گیری باشد، اخذ مازاد قرارداد شده باشد و بین قرض گرفتن و پس دادن زمان وجود داشته باشد

ریشه­های واقعی نرخ بهره پولی[2]، بهره­وری موجود در کالای سرمایه­ای و جمعیت و ریشه­های ذهنی، ارجحیت زمانی و مطلوبیت نهایی کاهشی معرفی می­شوند[3]. توجه به این نکته ضروری است که، از نظر کلاسیک­ها پول وظایفش را بر اساس فرایند کالا- پول- کالا (به عنوان واسطه­ی معاملات) انجام می­دهد. که در این حالت پول فقط واسطه و ابزار مبادله بوده و خنثی است. ولی وظیفه سفته بازی­ای که کینز برای پول تعریف کرده به پول مولدیت می­دهد و فرایند جدیدی به شکل پول- کالا- پول خلق می­کند. انجام این فرایند نیازمند بزرگتر بودن یکی از دو عنصر پول در طرفین رابطه بالا بوده و در نتیجه انتظار می­رود در این حالت (که پول به عنوان کالا محسوب شده)، عوایدی نصیب دارنده پول شود (که همان بهره است). در این حالت پول از حالت ابزاری به هدف بدل شده، از حالت خنثایی خارج و دارای اثر بر متغیرهای واقعی اقتصاد می­شود و شرایط بازده برای آن بوجود می­آید

4- آثار نرخ بهره پولی در اقتصاد

 

3 . با توجه به جابجایی سرمایه­ی انسانی و فیزیکی از طبقه مولد به طبقه­ی کمتر مولد

4 . برای مطالعه دقیق­تر ریشه­های بهره مراجعه شود به بخشی (1383) و بخشی و دلالی اصفهانی (1383)

5 . سه ریشه ارجحیت زمانی، مطلوبیت نهایی کاهشی و بهره­وری موجود در کالای سرمایه­ای را بوم باورک و ریشه جمعیتی بهره را ساموئلسون مطرح می­کند

 

کلمات کلیدی :